დიმიტრი უზნაძე: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
{{DEFAULTSORT:
No edit summary
ხაზი 1: ხაზი 1:
[[სურათი:DimitriUznadze.jpg|thumb|დიმიტრი უზნაძე]]
[[სურათი:DimitriUznadze.jpg|thumb|დიმიტრი უზნაძე]]
'''დიმიტრი უზნაძე''' ([[2 დეკემბერი]], [[1886]] - [[9 ოქტომბერი]], [[1950]]) ცნობილი ქართველი ფსიქოლოგი, ფილოსოფოსი და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს ფსიქოლოგიის მეცნიერული სკოლის დამფუძნებელი, [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]] თანადამფუძნებელი, [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] ერთ-ერთი დამფუძნებელი და აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი.
'''დიმიტრი ნიკოლოზის ძე უზნაძე''' ([[2 დეკემბერი]], [[1886]], სოფ. [[საქარა]], ამჟამად [[ზესტაფონი|ზესტაფონის]] რაიონი - [[9 ოქტომბერი]], [[1950]], [[თბილისი]]), [[ქართველები|ქართველი]] ფსიქოლოგი, ფილოსოფოსი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე, ფსიქოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის დამფუძნებელი, [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] (თსუ) ერთ-ერთი დამფუძნებელი ([[1918]]), [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] ერთ-ერთი დამფუძნებელი და პირველი შემადგენლობის აკადემიკოსი ([[1941]]), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე ([[1946]]), ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ([[1935]]), პროფესორი ([[1918]]).


==ბიოგრაფია==
==ბიოგრაფია==
დიმიტრი უზნაძე დაიბადა 1886 წელს სოფელ საქარაში (დას. საქართველო). 1904 წელს [[ქუთაისის ქართული გიმნაზია]] დაამთავრა. 1909 წელს [[ლაიფციგის უნივერსიტეტი|ლაიფციგის უნივერსიტეტის]] ფილოსოფიის ფაკულტეტს ამთავრებს. 1910 წელს დოქტორის ხარისხს იცავს [[ვიტენბერგის უნივერსიტეტი|ვიტენბერგის უნივერსიტეტში]] ([[ჰალე]], [[გერმანია]]).
[[1904]] წელს დაამთავრა [[ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზია]], ხოლო [[1909]] წელს [[ლაიფციგის უნივერსიტეტი|ლაიფციგის უნივერსიტეტის]] ფილოსოფიის ფაკულტეტი. იმავე წელს ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი დაიცვა [[ჰალე-ვიტენბერგის უნივერსიტეტი|ჰალე-ვიტენბერგის უნივერსიტეტში]] ([[გერმანია]]). ეს ნაშრომი ეძღვნებოდა ვ.სოლოვიოვის ფილოსოფიურ მსოფლმხედველობას და წარმოადგენდა ამ საკითხზე დაცულ პირველ დადისერტაციო ნაშრომს. [[1913]] წელს უზნაძემ ექსტერნის წესით დაასრულა [[ხარკოვი|ხარკოვის]] უნივერსიტეტის ([[უკრაინა]]) ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი ისტორიის განხრით.


1910-17 წლებში მსოფლიო ისტორიას ასწავლიდა ქუთაისის ქართულ გიმნაზიაში. 1918 წელს სხვა გამოჩენილ ქართველ მოღვაწეებთან ერთად აფუძნებს [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს]]. 1918-1950 წლებში უზნაზე ამავე უნივერსიტეტის პროფესორი და ფსიქოლოგიის კათედრის გამგე იყო. 1935 წელს მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხს იცავს [[ფსიქოლოგია]]ში.
[[1909]]-[[1918]] წლებში უზნაძე მსოფლიო ისტორიას ასწავლიდა ქუთაისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. [[1917]] წელს მან ქუთაისში გამოსცა მსოფლიო ისტორიის პირველი ქართული სახელმძღვანელო. [[1917]]-[[1918]] წლებში იყო ''თბილისის ქართული უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოების'' წევრი. [[1918]] წელს [[ივანე ჯავახიშვილი|ივანე ჯავახიშვილთან]] და სხვა გამოჩენილ ქართველ მოღვაწეებთან ერთად აფუძნებს [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს]]. [[1918]]-[[1950]] წლებში იყო ამ უნივერსიტეტის პროფესორი და მის მიერვე დაარსებული ფსიქოლოგიის კათედრის გამგე იყ. [[1935]] წელს მას დისერტაციის დაუცველად მიენიჭა ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი.


[[1941]] წელს მისი თაოსნობით შეიქმნა საქართველოში ფსიქოლოგიის დარგის პირველი სამეცნიერო დაწესებულება - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფსიქოლოგიის სექტორი, რომელიც [[1943]] წელს გარდაიქმნა ფსიქოლოგიის ინსტიტუტად. როგორც სექტორის, ისე ინსტიტუტის დირექტორი იყო დიმიტრი უზნაძე. დღეს ეს ინსტიტუტი, რომელიც ფართოდ არის ცნობილი მთელს მსოფლიოში, მის სახელს ატარებს. [[1933]]-[[1942]] წლებში უზნაძე იყო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის (ამჟამად [[ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]) ფსიქოლოგიის კათედრის პირველი გამგე.
1941 წელს ერთ-ერთი დამფუძნეველთაგანია [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]], სადაც 1950 წლამდე ფსიქოლოგიის ინსტიტუტის პირველი დირექტორია. ამჯამად ინსტიტუტს უზნაძის სახელი ჰქვია.

უზნაძის სამეცნიერო შრომები (რომლებიც გამოქვეყნებულია როგორც ქართულ, ისე გერმანულ, ინგლისურ, ფრანგულ, რუსულ ენებზე) ეძღვნება ფსიქოლოგიის, ფილოფოფიისა და პედაგოგიკის საკვანძო საკითხებს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი თაოსნობით შექმნილი "განწყობის თეორია", რომელიც სამართლიანად ითვლება თანამედროვე ფსიქოლოგიის ერთ-ერთ უმთავრეს მონაპოვრად. საკმარისია აღინიშნოს, რომ მეცნიერის გარდაცვალების შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] ინგლისურ ენაზე გამოიცა მისი ფუძემდებლური მონოგრაფია "განწყობის ფსიქოლოგია" (D.N. Uznadze, "The Psychology of Set", New York, 1966). ამ მიმართულებით ინტენსიურ კვლევა-ძიებას საფუძველი ჩაეყარა [[1923]] წელს, როდესაც თსუ-ის პერიოდულ სამეცნიერო გამოცემაში "ჩვენი მეცნიერება" (N 1) გამოქვეყნდა დ. უზნაძის სტატია. ჯერ კიდევ [[1939]] წელს [[სკანდინავია|სკანდინავიაში]] გამომავალ ავტორიტეტულ საერთაშორისო ჟურნალში "Acta Psychologica" გამოქვეყნდა განწყობის ფსიქოლოგიისადმი მიძღვნილი მისი ვრცელი ნაშრომი. სწორედ ამ დროიდან ქართველი მეცნიერის სამეცნიერო მოღვაწეობა მოექცა მსოფლიოს ფსიქოლოგთა ყურადღების ცენტრში. ამდენად, დღეს დიმიტრი უზნაძე სამართლიანად ითვლება განწყობის ფსიქოლოგიის მამამთავრად.


გარაიცვალა თბილისში. დაკრძალულია თსუ-ს ბაღში.
გარაიცვალა თბილისში. დაკრძალულია თსუ-ს ბაღში.

03:55, 13 სექტემბერი 2007-ის ვერსია

ფაილი:DimitriUznadze.jpg
დიმიტრი უზნაძე

დიმიტრი ნიკოლოზის ძე უზნაძე (2 დეკემბერი, 1886, სოფ. საქარა, ამჟამად ზესტაფონის რაიონი - 9 ოქტომბერი, 1950, თბილისი), ქართველი ფსიქოლოგი, ფილოსოფოსი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე, ფსიქოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის დამფუძნებელი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის (თსუ) ერთ-ერთი დამფუძნებელი (1918), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და პირველი შემადგენლობის აკადემიკოსი (1941), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1946), ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი (1935), პროფესორი (1918).

ბიოგრაფია

1904 წელს დაამთავრა ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზია, ხოლო 1909 წელს ლაიფციგის უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ფაკულტეტი. იმავე წელს ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი დაიცვა ჰალე-ვიტენბერგის უნივერსიტეტში (გერმანია). ეს ნაშრომი ეძღვნებოდა ვ.სოლოვიოვის ფილოსოფიურ მსოფლმხედველობას და წარმოადგენდა ამ საკითხზე დაცულ პირველ დადისერტაციო ნაშრომს. 1913 წელს უზნაძემ ექსტერნის წესით დაასრულა ხარკოვის უნივერსიტეტის (უკრაინა) ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი ისტორიის განხრით.

1909-1918 წლებში უზნაძე მსოფლიო ისტორიას ასწავლიდა ქუთაისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1917 წელს მან ქუთაისში გამოსცა მსოფლიო ისტორიის პირველი ქართული სახელმძღვანელო. 1917-1918 წლებში იყო თბილისის ქართული უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოების წევრი. 1918 წელს ივანე ჯავახიშვილთან და სხვა გამოჩენილ ქართველ მოღვაწეებთან ერთად აფუძნებს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს. 1918-1950 წლებში იყო ამ უნივერსიტეტის პროფესორი და მის მიერვე დაარსებული ფსიქოლოგიის კათედრის გამგე იყ. 1935 წელს მას დისერტაციის დაუცველად მიენიჭა ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი.

1941 წელს მისი თაოსნობით შეიქმნა საქართველოში ფსიქოლოგიის დარგის პირველი სამეცნიერო დაწესებულება - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფსიქოლოგიის სექტორი, რომელიც 1943 წელს გარდაიქმნა ფსიქოლოგიის ინსტიტუტად. როგორც სექტორის, ისე ინსტიტუტის დირექტორი იყო დიმიტრი უზნაძე. დღეს ეს ინსტიტუტი, რომელიც ფართოდ არის ცნობილი მთელს მსოფლიოში, მის სახელს ატარებს. 1933-1942 წლებში უზნაძე იყო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის (ამჟამად ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი) ფსიქოლოგიის კათედრის პირველი გამგე.

უზნაძის სამეცნიერო შრომები (რომლებიც გამოქვეყნებულია როგორც ქართულ, ისე გერმანულ, ინგლისურ, ფრანგულ, რუსულ ენებზე) ეძღვნება ფსიქოლოგიის, ფილოფოფიისა და პედაგოგიკის საკვანძო საკითხებს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი თაოსნობით შექმნილი "განწყობის თეორია", რომელიც სამართლიანად ითვლება თანამედროვე ფსიქოლოგიის ერთ-ერთ უმთავრეს მონაპოვრად. საკმარისია აღინიშნოს, რომ მეცნიერის გარდაცვალების შემდეგ ნიუ-იორკში ინგლისურ ენაზე გამოიცა მისი ფუძემდებლური მონოგრაფია "განწყობის ფსიქოლოგია" (D.N. Uznadze, "The Psychology of Set", New York, 1966). ამ მიმართულებით ინტენსიურ კვლევა-ძიებას საფუძველი ჩაეყარა 1923 წელს, როდესაც თსუ-ის პერიოდულ სამეცნიერო გამოცემაში "ჩვენი მეცნიერება" (N 1) გამოქვეყნდა დ. უზნაძის სტატია. ჯერ კიდევ 1939 წელს სკანდინავიაში გამომავალ ავტორიტეტულ საერთაშორისო ჟურნალში "Acta Psychologica" გამოქვეყნდა განწყობის ფსიქოლოგიისადმი მიძღვნილი მისი ვრცელი ნაშრომი. სწორედ ამ დროიდან ქართველი მეცნიერის სამეცნიერო მოღვაწეობა მოექცა მსოფლიოს ფსიქოლოგთა ყურადღების ცენტრში. ამდენად, დღეს დიმიტრი უზნაძე სამართლიანად ითვლება განწყობის ფსიქოლოგიის მამამთავრად.

გარაიცვალა თბილისში. დაკრძალულია თსუ-ს ბაღში.


რესურსები ინტერნეტში