ძველი აღთქმა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

06:30, 27 ივნისი 2015-ის ვერსია

ძველი აღთქმა — საერთო წმინდა ტექსტი (წიგნთა კრებული) იუდაიზმისა და ქრისტიანობისა. პირველი, უძველესი ნაწილი ქრისტიანული ბიბლიისა, უძველესი ებრაული წმინდა წერილი (ებრაული ბიბლია — თანახი).

ტერმინის წარმომავლობა და მნიშვნელობა

ტერმინი „აღთქმა“ შეესაბამება ებრაულ სიტყვას ბერიტ ლათინურად testamentum - ტესტამენტუმ, ბერძნულათ კი Διαθήκη - დიათიკე „კავშირი, შეთანხმება, კონტრაქტი, დაბეჭდვა ან ბეჭედის დასმა (ტესტამენტუმ) ყველაზე ნათლად მისი ლათინური გამოთქმა გამოხატავს მის მნიშვნელობას“.

ძველაღმოსავლური წესი შეთანხმების დადებისა ორ მხარეს შორის მოცავდა მსხვერპლის შეწირვასა და წყევლის წარმოთქმას მის დამრღვევზე. ამის შემდეგ მხარეები გაივლიდნენ დაკლული მსხვერპლის ორ ნაწილს შორის და თავიანთ კავშირს ამტკიცებდნენ დაღვრილი სისხლით. ამ შეთანხმების სახსოვრად დებდნენ ქვას, ან რგავდნენ ხეს, უწოდებდნენ რა მათ ცის წინაშე მოწმეებს ამ შეთანხმებისა.

ვასალური დამოკიდებულებისგან განსხვავებით, რომელშიც იძულებითი მფარველობის მიღება იგულისხმება, ჭეშმარიტი კავშირი - ეს კავშირია თანასწორთა შორის. მისი საფუძველი ურთიერთპატივისცემა და ნებაყოფლობითი თანხმობაა მისი წარმომადგენელ მხარეებს შორის, რაც განაპირობებს მათ ნებელობით თავისუფლებას და შესაძლებლობას მისი გაუქმებისა, გაწყვეტისა, საპასუხო დამსჯელობითი სანქციების შიშის გარეშე. დაახლოებით მოცემული პირობების მსგავსად განისაზღვრება განსაკუთრებული ხასიათი ძველ აღთქმაში ღმერთსა და ადამიანებს შორის ურთიერთკავშირი^[1]. მას საფუძველი ჯერ კიდევ სამოთხეში დაედო, რომელიც დაირღვა ადამის ცოდვით დაცემით. ასეთივე საყოველთაო ხასიათით გამოირჩევა აღთქმა ნოესთან, და მისი მეშვეობით, მთელს ქმნილ სამყაროსთან. რჩეული გამოცხადების დამცველთა წრე ვიწროვდება აბრაამთან და მის შთამომავლებთან აღთქმით, სინას მთის აღთქმა კი განსაზღვრავს საბოლოო ხასიათს ძველი აღთქმისა: ისრაელი ხდება უფლის რჩეული ერი, რომელსაც მიეცა ქანაანის მიწა, უფლის მფარველობა და დახმარება. ისტორიული დანიშნულება ისრაელისა - არა მხოლოდ „ზეციური მეუფების“ მიწაზე დამყარება, არამედ მაგალითად ყოფნა მეზობელი ხალხებისათვის - სინათლედ ყოფნა წარმართთათვის. ისრაელმა დაივიწყა თავისი დანიშნულება და მისი უფლის მიერ რჩეულობა მხოოდდამხოლოდ ეთნიკური ქედმაღლობის საბაბად იქცა.

იესო ქრისტეს შობამდე 6 საუკუნით ადრე იერემია წინასწარმეტყველმა იწინასწარმეტყველა ძველი, ნაციონალურ პოლიტიკური ილუზიების დანგრევა და ახალი კავშირის „დადება“ ღმერთსა და ადამიანებს შორის მხოლოდდამხოოდ სულიერ საფუძვლებზე. ქრისტიანობა წარმოშობისთანავე ცხოვრობდა იმ რწმენით, რომ იერემიას წინასწარმეტყველება განხორციელდა, ძველი შეთანხმება ღმერთსა და ადამიანებს შორის ერთი ერის მეშვეობით, შეიცვალა ახალი კავშირით-აღთქმით, რომეიც დადებუია მთეს კაცობრიობასთან ძე ღმრთისას განკაცებისა და მისი გამომხსნელობითი მსხვერპის მეშვეობით. თავად იესო ქრისტემ საიდუმლო სერობაზე მიანიშნა განსხვავებაზე ყოფიერების ამ ორ მდგომარეობას შორის „ესე არს სისხლი ჩემი ახლისა აღთქუმისაჲ, მრავალთათჳს დათხეული მისატევებელად ცოდვათა“^[2]. ამიტომაც ბიბლია, როგორც მსოფლიო ისტორია, იყოფა ორ პერიოდად: ქრისტეს შობამდე და ქრისტეს შობიდან, ან კიდევ ეპოქა ძველი აღთქმისა და ეპოქა ახალი აღთქმისა.^[3]

ძველი აღთქმის წიგნები

ძველი აღთქმის წიგნები იყოფა კანონიკურ და არაკანონიკურ წიგნებად. მათ შორის არსებული განსხვავება ისაა, რომ კანონიკური წიგნები უფრო ძველია, დაწერიი დაახლოებით XV-V საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე, არაკანონიკური წიგნები კი შედარებით გვიან IV-I საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე.^[4]

შინაარსის მიხედვით ძველი აღთქმის წიგნებში გამოყოფენ შემდეგ კატეგორიებს:

რჯულმდებითი (დაბადება, გამოსვლა, ლევიტელთა, რიცხვთა, მეორე შჯული)
ისტორიული (ისუ ნავესი, მსაჯულთა, რუთისი, მეფეთა, ნეშტთა, წიგნები ეზდრასი, ნემიასი და ესთერისა)
ზნეობრივ-დამრიგებლური (იობისი, ფსალმუნნი, წიგნები სოლომონისა)
წინასწარმეტყველური (ესაია, იერემია, ეზეკიელი, დანიელი და სხვა თორმეტი წინასწარმეტყველის წიგნები)

**ძველი აღთქმის წიგნები**
ქართული დასახელება	ლათინური დასახელება	ბერძნული დასახელება	რუს.	ინგლ.	სახელწოდება თანახში

დაბადება (დაბ.)	Genesis	Γένεσις	Быт.	Gen	בְּרֵאשִׁית
გამოსვლა (გამ.)	Exodus	Ἔξοδος	Исх.	Ex	שְׁמוֹת
ლევიანნი (ლევ.)	Leviticus	Λευϊτικòν	Лев.	Lev	וַיִּקְרָא
რიცხვნი (რიცხ.)	Numeri	Ἀριθμοὶ	Чис.	Num	בְּמִדְבַּר
მეორე რჯული (რჯლ.)	Deuteronomium	Δευτερονόμιον	Втор.	Deut	דְּבָרִים

იესო ნავეს ძე (იესო)	Iosue	Ἰησοῦς	Нав.	Josh	יְהוֹשֻׁעַ
მსაჯულნი (მსაჯ.)	Iudicum	Κριταὶ	Суд.	Judg	שׁוֹפְטִים
რუთი (რუთ.)	Ruth	Ροὺθ	Руф.	Ruth	רוּת
პირველი მეფეთა (1 მეფ.)	I Samuelis	Βασιλειων Α'	1Цар	1Sam	שְׁמוּאֵל א׳
მეორე მეფეთა (2 მეფ.)	II Samuelis	Βασιλειων Β'	2Цар	2Sam	שְׁמוּאֵל ב׳
მესამე მეფეთა (3 მეფ.)	I Regum	Βασιλειων Γ'	3Цар	1Kings	מְלָכִים א׳
მეოთხე მეფეთა (4 მეფ.)	II Regum	Βασιλειων Δ'	4Цар	2Kings	מְלָכִים ב׳
პირველი ნეშტთა (1 ნეშტ.)	I Paralipomenon	Παραλειπομένων Α'	1Пар	1Chron	דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳
მეორე ნეშტთა (2 ნეშტ.)	II Paralipomenon	Παραλειπομένων Β'	2Пар	2Chron	דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳
პირველი ეზრა (1 ეზრ.)	Esdrae	Ἒσδρας	Езд	Ezra	עֶזְרָא
ნეემია (ნეემ.)	Nehemiae	Νεεμιας	Неем	Neh	נְחֶמְיָה
ტობითი (ტობ.)	Tobias	Τωβιθ	Тов	Tob	טובי
ივდითი (ივდ.)	Judith	Ιουδίθ	Иудифь	Judith	יְהוּדִית
ესთერი (ესთ.)	Esther	Ἐσθὴρ	Есф	Esther	אֶסְתֵּר
იობი (იობ.)	Iob	Ἰῶβ	Иов	Job	אִיּוֹב
ფსალმუნნი (ფსალმ.)	Psalmorum	Ψαλμοὶ	Пс / Псал	Ps	תְּהִלִּים
იგავნი სოლომონისა (იგავ.)	Proverbiorum	Παροιμιαι	Прит	Prov	מִשְׁלֵי
ეკლესიასტე (ეკლ.)	Ecclesiasticus	Ἐκκλησιαστὴς	Екк	Eccles	קֹהֶלֶת
ქებათა-ქება სოლომონისა (ქებ.)	Canticum Canticorum	ᾎσμα	Песн	Song	שִׁיר הַשִּׁירִים
ესაია წინასწარმეტყველი (ეს.)	Isaiae	Ἠσαΐας	Ис / Исаи	Is	יְשַׁעְיָהוּ
იერემია წინასწარმეტყველი (იერ.)	Ieremiae	Ιερεμίας	Иер	Jer	יִרְמְיָהוּ
გოდება იერემიასი (გოდ.)	Lamentationes	Θρῆνοι	Плач	Lam	אֵיכָה
ეზეკიელ წინასწარმეტყველი (ეზეკ.)	Ezechielis	Ἰεζεκιὴλ	Иез	Ezek	יְחֶזְקֵאל
დანიელ წინასწარმეტყველი (დან.)	Danielis	Δανιὴλ	Дан	Dan	דָּנִיֵּאל
ოსია წინასწარმეტყველი (ოს.)	Osee	Ὡσηὲ	Ос	Hos	הוֹשֵׁעַ
იოველ წინასწარმეტყველი (იოვ.)	Ioel	Ἰωὴλ	Иоил	Joel	יוֹאֵל
ამოს წინასწარმეტყველი (ამოს)	Amos	Ἀμὼς	Амос	Amos	עָמוֹס
აბდია წინასწარმეტყველი (აბდ.)	Abdiae	Ἀβδιοὺ	Авд	Obad	עֹבַדְיָה
იონა წინასწარმეტყველი (იონ.)	Ionae	Ἰωνᾶς	Иона	Jon	יוֹנָה
მიქა წინასწარმეტყველი (მიქ.)	Michaeae	Μιχαίας	Мих	Mic	מִיכָה
ნაუმ წინასწარმეტყველი (ნაუმ.)	Nahum	Ναοὺμ	Наум	Nahum	נַחוּם
აბაკუმ წინასწარმეტყველი (აბაკ.)	Habacuc	Αμβακοὺμ	Авв	Hab	חֲבַקּוּק
სოფონია წინასწარმეტყველი (სოფ.)	Sophoniae	Σοφονίας	Соф	Zeph	צְפַנְיָה
ანგია წინასწარმეტყველი (ანგ.)	Aggaei	Ἁγγαῖος	Агг	Hag	חַגַּי
ზაქარია წინასწარმეტყველი (ზაქ.)	Zachariae	Ζαχαρίας	Зах	Zech	זְכַרְיָה
მალაქია წინასწარმეტყველი (მალ.)	Malachiae	Μαλαχίας	Мал	Mal	מַלְאָכִי

სქოლიო

↑ ქრისტიანული მოძღვრების თანახმად ადამიანი თავისუფალია (ნების თავისუფლება), და ამ ნებელობის მეშვეობით ის თავად წყვეტს, იყოს ღმერთთან თუ განუდგეს მათ, იცხოვროს მისი მცნებების მიხედვით, თუ საკუთარი ნების მიხედვით. არც ჯოჯოხეთია ღმერთის მიერ დაწესებული სასჯელი, სანაცვლო საზღაური ადამიანთა განდგომაზე (ღმერთი აბსოლუტური სიკეთეა), არამედ ადამიანები, რომლებიც ღმერთთან მყოფობისათვის არიან შექმნილნი (ეს არის მათი ბუნებრივი მდგომარეობა), თავიანთი განდგომით გამოეყოფიან ამ სიკეთეს (სამოთხეს), თავიანთ ბუნებრივ მდგომარეობას და ხვდებიან ჯოჯოხეთში. ანუ ჯოჯოხეთი არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომარეობის დარღვევა, მიერ განხორციელებული არასწორი ნებელობითი არჩევანის შედეგი და არა უფლის სასჯელი – ადამიანი თავად ისჯის საკუთარ თავს
↑ /მთ.26,28
↑ / Ветхий Завет
↑ / О книгах канонических и неканонических

რესურსები ინტერნეტში

[1] ქრისტიანული მოძღვრების თანახმად ადამიანი თავისუფალია (ნების თავისუფლება), და ამ ნებელობის მეშვეობით ის თავად წყვეტს, იყოს ღმერთთან თუ განუდგეს მათ, იცხოვროს მისი მცნებების მიხედვით, თუ საკუთარი ნების მიხედვით. არც ჯოჯოხეთია ღმერთის მიერ დაწესებული სასჯელი, სანაცვლო საზღაური ადამიანთა განდგომაზე (ღმერთი აბსოლუტური სიკეთეა), არამედ ადამიანები, რომლებიც ღმერთთან მყოფობისათვის არიან შექმნილნი (ეს არის მათი ბუნებრივი მდგომარეობა), თავიანთი განდგომით გამოეყოფიან ამ სიკეთეს (სამოთხეს), თავიანთ ბუნებრივ მდგომარეობას და ხვდებიან ჯოჯოხეთში. ანუ ჯოჯოხეთი არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომარეობის დარღვევა, მიერ განხორციელებული არასწორი ნებელობითი არჩევანის შედეგი და არა უფლის სასჯელი – ადამიანი თავად ისჯის საკუთარ თავს

[2] /მთ.26,28

[3] / Ветхий Завет

[4] / О книгах канонических и неканонических

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ ხაზი 3: / ხაზი 3: @@
 == ტერმინის წარმომავლობა და მნიშვნელობა ==
-ტერმინი „აღთქმა“ შეესაბამება ებრაულ სიტყვას ''ბერიტ'' „კავშირი, შეთანხმება, კონტრაქტი“.
+ტერმინი „აღთქმა“ შეესაბამება ებრაულ სიტყვას ''ბერიტ'' ლათინურად  '''testamentum - ტესტამენტუმ''', ბერძნულათ კი '''Διαθήκη - დიათიკე''' „კავშირი, შეთანხმება, კონტრაქტი, დაბეჭდვა ან ბეჭედის დასმა (ტესტამენტუმ) ყველაზე ნათლად მისი ლათინური გამოთქმა გამოხატავს მის მნიშვნელობას“.
 ძველაღმოსავლური წესი შეთანხმების დადებისა ორ მხარეს შორის მოცავდა მსხვერპლის შეწირვასა და წყევლის წარმოთქმას მის დამრღვევზე. ამის შემდეგ მხარეები გაივლიდნენ დაკლული მსხვერპლის ორ ნაწილს შორის და თავიანთ კავშირს ამტკიცებდნენ დაღვრილი სისხლით. ამ შეთანხმების სახსოვრად დებდნენ ქვას, ან რგავდნენ ხეს, უწოდებდნენ რა მათ ცის წინაშე მოწმეებს ამ შეთანხმებისა.
@@ ხაზი 9: / ხაზი 9: @@
 ვასალური დამოკიდებულებისგან განსხვავებით, რომელშიც იძულებითი მფარველობის მიღება იგულისხმება, ჭეშმარიტი კავშირი - ეს კავშირია თანასწორთა შორის. მისი საფუძველი ურთიერთპატივისცემა და ნებაყოფლობითი თანხმობაა მისი წარმომადგენელ მხარეებს შორის, რაც განაპირობებს მათ ნებელობით თავისუფლებას და შესაძლებლობას მისი გაუქმებისა, გაწყვეტისა, საპასუხო დამსჯელობითი სანქციების შიშის გარეშე. დაახლოებით მოცემული პირობების მსგავსად განისაზღვრება განსაკუთრებული ხასიათი ძველ აღთქმაში ღმერთსა და ადამიანებს შორის ურთიერთკავშირი<ref>ქრისტიანული მოძღვრების თანახმად ადამიანი თავისუფალია (ნების თავისუფლება), და ამ ნებელობის მეშვეობით ის თავად წყვეტს, იყოს ღმერთთან თუ განუდგეს მათ, იცხოვროს მისი მცნებების მიხედვით, თუ საკუთარი ნების მიხედვით. არც ჯოჯოხეთია ღმერთის მიერ დაწესებული სასჯელი, სანაცვლო საზღაური ადამიანთა განდგომაზე (ღმერთი აბსოლუტური სიკეთეა), არამედ ადამიანები, რომლებიც ღმერთთან მყოფობისათვის არიან შექმნილნი (ეს არის მათი ბუნებრივი მდგომარეობა), თავიანთი განდგომით გამოეყოფიან ამ სიკეთეს (სამოთხეს), თავიანთ ბუნებრივ მდგომარეობას და ხვდებიან ჯოჯოხეთში. ანუ ჯოჯოხეთი არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომარეობის დარღვევა, მიერ განხორციელებული არასწორი ნებელობითი არჩევანის შედეგი და არა უფლის სასჯელი – ადამიანი თავად ისჯის საკუთარ თავს</ref>. მას საფუძველი ჯერ კიდევ სამოთხეში დაედო, რომელიც დაირღვა ადამის ცოდვით დაცემით. ასეთივე საყოველთაო ხასიათით გამოირჩევა აღთქმა ნოესთან, და მისი მეშვეობით, მთელს ქმნილ სამყაროსთან. რჩეული გამოცხადების დამცველთა წრე ვიწროვდება აბრაამთან და მის შთამომავლებთან აღთქმით, სინას მთის აღთქმა კი განსაზღვრავს საბოლოო ხასიათს ძველი აღთქმისა: ისრაელი ხდება უფლის რჩეული ერი, რომელსაც მიეცა ქანაანის მიწა, უფლის მფარველობა და დახმარება. ისტორიული დანიშნულება ისრაელისა - არა მხოლოდ „ზეციური მეუფების“ მიწაზე დამყარება, არამედ მაგალითად ყოფნა მეზობელი ხალხებისათვის - სინათლედ ყოფნა წარმართთათვის. ისრაელმა დაივიწყა თავისი დანიშნულება და მისი უფლის მიერ რჩეულობა მხოოდდამხოლოდ ეთნიკური ქედმაღლობის საბაბად იქცა.
-ქრისტეს შობამდე 6 საუკუნით ადრე იერემია წინასწარმეტყველმა იწინასწარმეტყველა ძველი, ნაციონალურ პოლიტიკური ილუზიების დანგრევა და ახალი კავშირის „დადება“ ღმერთსა და ადამიანებს შორის მხოლოდდამხოოდ სულიერ საფუძვლებზე. ქრისტიანობა წარმოშობისთანავე ცხოვრობდა იმ რწმენით, რომ იერემიას წინასწარმეტყველება განხორციელდა, ძველი შეთანხმება ღმერთსა და ადამიანებს შორის ერთი ერის მეშვეობით, შეიცვალა ახალი კავშირით-აღთქმით, რომეიც დადებუია მთეს კაცობრიობასთან ძე ღმრთისას განკაცებისა და მისი გამომხსნელობითი მსხვერპის მეშვეობით. თავად იესო ქრისტემ საიდუმლო სერობაზე მიანიშნა განსხვავებაზე ყოფიერების ამ ორ მდგომარეობას შორის ''„ესე არს სისხლი ჩემი ახლისა აღთქუმისაჲ, მრავალთათჳს დათხეული მისატევებელად ცოდვათა“''<ref>[http://www.orthodoxy.ge/tserili/mtatsmindeli/mate22-28.htm /მთ.26,28]</ref>. ამიტომაც ბიბლია, როგორც მსოფლიო ისტორია, იყოფა ორ პერიოდად: ქრისტეს შობამდე და ქრისტეს შობიდან, ან კიდევ ეპოქა ძველი აღთქმისა და ეპოქა ახალი აღთქმისა.<ref>[http://azbyka.ru/dictionary/03/vethiy_zavet-all.shtml / Ветхий Завет]</ref>
+[[იესო ქრისტე|იესო ქრისტეს]] შობამდე 6 საუკუნით ადრე იერემია წინასწარმეტყველმა იწინასწარმეტყველა ძველი, ნაციონალურ პოლიტიკური ილუზიების დანგრევა და ახალი კავშირის „დადება“ ღმერთსა და ადამიანებს შორის მხოლოდდამხოოდ სულიერ საფუძვლებზე. ქრისტიანობა წარმოშობისთანავე ცხოვრობდა იმ რწმენით, რომ იერემიას წინასწარმეტყველება განხორციელდა, ძველი შეთანხმება ღმერთსა და ადამიანებს შორის ერთი ერის მეშვეობით, შეიცვალა ახალი კავშირით-აღთქმით, რომეიც დადებუია მთეს კაცობრიობასთან ძე ღმრთისას განკაცებისა და მისი გამომხსნელობითი მსხვერპის მეშვეობით. თავად იესო ქრისტემ საიდუმლო სერობაზე მიანიშნა განსხვავებაზე ყოფიერების ამ ორ მდგომარეობას შორის ''„ესე არს სისხლი ჩემი ახლისა აღთქუმისაჲ, მრავალთათჳს დათხეული მისატევებელად ცოდვათა“''<ref>[http://www.orthodoxy.ge/tserili/mtatsmindeli/mate22-28.htm /მთ.26,28]</ref>. ამიტომაც ბიბლია, როგორც მსოფლიო ისტორია, იყოფა ორ პერიოდად: ქრისტეს შობამდე და ქრისტეს შობიდან, ან კიდევ ეპოქა ძველი აღთქმისა და ეპოქა ახალი აღთქმისა.<ref>[http://azbyka.ru/dictionary/03/vethiy_zavet-all.shtml / Ветхий Завет]</ref>
 == ძველი აღთქმის წიგნები ==
@@ ხაზი 33: / ხაზი 33: @@
 !colspan=6|<center></center>
 |-
-|დაბადება (დაბ.)
+|[[დაბადება]] (დაბ.)
 ||Genesis||{{lang-el2|Γένεσις}}||Быт.||Gen||בְּרֵאשִׁית
 |-
-|გამოსვლა (გამ.)||Exodus||{{lang-el2|Ἔξοδος}}||Исх.||Ex||שְׁמוֹת
+|[[გამოსვლა]] (გამ.)||Exodus||{{lang-el2|Ἔξοδος}}||Исх.||Ex||שְׁמוֹת
 |-
-|ლევიანნი (ლევ.)||Leviticus||{{lang-el2|Λευϊτικòν}}||Лев.||Lev||וַיִּקְרָא
+|[[ლევიანნი]] (ლევ.)||Leviticus||{{lang-el2|Λευϊτικòν}}||Лев.||Lev||וַיִּקְרָא
 |-
-|რიცხვნი (რიცხ.)||Numeri||{{lang-el2|Ἀριθμοὶ}}||Чис.||Num||בְּמִדְבַּר
+|[[რიცხვნი]] (რიცხ.)||Numeri||{{lang-el2|Ἀριθμοὶ}}||Чис.||Num||בְּמִדְבַּר
 |-
-|მეორე რჯული (რჯლ.)||Deuteronomium||{{lang-el2|Δευτερονόμιον}}||Втор.||Deut||דְּבָרִים
+|[[მეორე რჯული]] (რჯლ.)||Deuteronomium||{{lang-el2|Δευτερονόμιον}}||Втор.||Deut||דְּבָרִים
 |-
 !colspan=6|
@@ ხაზი 49: / ხაზი 49: @@
 |[[წიგნი იესო ნავეს ძისა|იესო ნავეს ძე]] (იესო)||Iosue||{{lang-el2|Ἰησοῦς}}||Нав.||Josh||יְהוֹשֻׁעַ
 |-
-|მსაჯულნი (მსაჯ.)||Iudicum||{{lang-el2|Κριταὶ}}||Суд.||Judg||שׁוֹפְטִים
+|[[მსაჯულნი]] (მსაჯ.)||Iudicum||{{lang-el2|Κριταὶ}}||Суд.||Judg||שׁוֹפְטִים
 |-
-|რუთი (რუთ.)||Ruth||{{lang-el2|Ροὺθ}}||Руф.||Ruth||רוּת
+|[[რუთი]] (რუთ.)||Ruth||{{lang-el2|Ροὺθ}}||Руф.||Ruth||רוּת
 |-
-|პირველი მეფეთა (1 მეფ.)||I Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Α'}}||1Цар||1Sam||שְׁמוּאֵל א׳
+|[[პირველი მეფეთა]] (1 მეფ.)||I Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Α'}}||1Цар||1Sam||שְׁמוּאֵל א׳
 |-
-|მეორე მეფეთა (2 მეფ.)||II Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Β'}}||2Цар||2Sam||שְׁמוּאֵל ב׳
+|[[მეორე მეფეთა]] (2 მეფ.)||II Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Β'}}||2Цар||2Sam||שְׁמוּאֵל ב׳
 |-
-|მესამე მეფეთა (3 მეფ.)||I Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Γ'}}||3Цар||1Kings||מְלָכִים א׳
+|[[მესამე მეფეთა]] (3 მეფ.)||I Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Γ'}}||3Цар||1Kings||מְלָכִים א׳
 |-
-|მეოთხე მეფეთა (4 მეფ.)||II Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Δ'}}||4Цар||2Kings||מְלָכִים ב׳
+|[[მეოთხე მეფეთა]] (4 მეფ.)||II Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Δ'}}||4Цар||2Kings||מְלָכִים ב׳
 |-
-|პირველი ნეშტთა (1 ნეშტ.)||I Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Α'}}||1Пар||1Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳
+|[[პირველი ნეშტთა]] (1 ნეშტ.)||I Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Α'}}||1Пар||1Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳
 |-
-|მეორე ნეშტთა (2 ნეშტ.)||II Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Β'}}||2Пар||2Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳
+|[[მეორე ნეშტთა]] (2 ნეშტ.)||II Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Β'}}||2Пар||2Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳
 |-
-|პირველი ეზრა (1 ეზრ.)||Esdrae||{{lang-el2|Ἒσδρας}}||Езд||Ezra||עֶזְרָא
+|[[პირველი ეზრა]] (1 ეზრ.)||Esdrae||{{lang-el2|Ἒσδρας}}||Езд||Ezra||עֶזְרָא
 |-
-|ნეემია (ნეემ.)||Nehemiae||{{lang-el2|Νεεμιας}}||Неем||Neh||נְחֶמְיָה
+|[[ნეემია ]](ნეემ.)||Nehemiae||{{lang-el2|Νεεμιας}}||Неем||Neh||נְחֶמְיָה
 |-
-|''ტობითი (ტობ.)''||Tobias||{{lang-el2|Τωβιθ}}||Тов||Tob||טובי
+|''[[ტობითი]] (ტობ.)''||Tobias||{{lang-el2|Τωβιθ}}||Тов||Tob||טובי
 |-
-|''ივდითი (ივდ.)'' ||Judith||{{lang-el2|Ιουδίθ}}||Иудифь||Judith||יְהוּדִית
+|''[[ივდითი]] (ივდ.)'' ||Judith||{{lang-el2|Ιουδίθ}}||Иудифь||Judith||יְהוּדִית
 |-
-|ესთერი (ესთ.)||Esther||{{lang-el2|Ἐσθὴρ}}||Есф||Esther||אֶסְתֵּר
+|[[ესთერი]] (ესთ.)||Esther||{{lang-el2|Ἐσθὴρ}}||Есф||Esther||אֶסְתֵּר
 |-
-|იობი (იობ.)||Iob||{{lang-el2|Ἰῶβ}}||Иов||Job||אִיּוֹב
+|[[იობი]] (იობ.)||Iob||{{lang-el2|Ἰῶβ}}||Иов||Job||אִיּוֹב
 |-
-|ფსალმუნნი (ფსალმ.)||Psalmorum||{{lang-el2|Ψαλμοὶ}}||Пс / Псал||Ps||תְּהִלִּים
+|[[ფსალმუნნი]] (ფსალმ.)||Psalmorum||{{lang-el2|Ψαλμοὶ}}||Пс / Псал||Ps||תְּהִלִּים
 |-
-|იგავნი სოლომონისა (იგავ.)||Proverbiorum||{{lang-el2|Παροιμιαι}}||Прит||Prov||מִשְׁלֵי
+|[[იგავნი სოლომონისა]] (იგავ.)||Proverbiorum||{{lang-el2|Παροιμιαι}}||Прит||Prov||מִשְׁלֵי
 |-
-|ეკლესიასტე (ეკლ.)||Ecclesiasticus||{{lang-el2|Ἐκκλησιαστὴς}}||Екк||Eccles||קֹהֶלֶת
+|[[ეკლესიასტე]] (ეკლ.)||Ecclesiasticus||{{lang-el2|Ἐκκλησιαστὴς}}||Екк||Eccles||קֹהֶלֶת
 |-
-|ქებათა-ქება სოლომონისა (ქებ.)||Canticum Canticorum||{{lang-el2|ᾎσμα}}||Песн||Song||שִׁיר הַשִּׁירִים
+|[[ქებათა-ქება სოლომონისა]] (ქებ.)||Canticum Canticorum||{{lang-el2|ᾎσμα}}||Песн||Song||שִׁיר הַשִּׁירִים
 |-
-|ესაია წინასწარმეტყველი (ეს.)||Isaiae||{{lang-el2|Ἠσαΐας}}||Ис / Исаи||Is||יְשַׁעְיָהוּ
+|[[ესაია წინასწარმეტყველი ]](ეს.)||Isaiae||{{lang-el2|Ἠσαΐας}}||Ис / Исаи||Is||יְשַׁעְיָהוּ
 |-
-|იერემია წინასწარმეტყველი (იერ.)||Ieremiae||{{lang-el2|Ιερεμίας}}||Иер||Jer||יִרְמְיָהוּ
+|[[იერემია წინასწარმეტყველი]] (იერ.)||Ieremiae||{{lang-el2|Ιερεμίας}}||Иер||Jer||יִרְמְיָהוּ
 |-
-|გოდება იერემიასი (გოდ.)||Lamentationes||{{lang-el2|Θρῆνοι}}||Плач||Lam||אֵיכָה
+|[[გოდება იერემიასი]] (გოდ.)||Lamentationes||{{lang-el2|Θρῆνοι}}||Плач||Lam||אֵיכָה
 |-
-|ეზეკიელ წინასწარმეტყველი (ეზეკ.)||Ezechielis||{{lang-el2|Ἰεζεκιὴλ}}||Иез||Ezek||יְחֶזְקֵאל
+|[[ეზეკიელ წინასწარმეტყველი]] (ეზეკ.)||Ezechielis||{{lang-el2|Ἰεζεκιὴλ}}||Иез||Ezek||יְחֶזְקֵאל
 |-
-|დანიელ წინასწარმეტყველი (დან.)||Danielis||{{lang-el2|Δανιὴλ}}||Дан||Dan||דָּנִיֵּאל
+|[[დანიელ წინასწარმეტყველი ]](დან.)||Danielis||{{lang-el2|Δανιὴλ}}||Дан||Dan||דָּנִיֵּאל
 |-
-|ოსია წინასწარმეტყველი (ოს.)||Osee||{{lang-el2|Ὡσηὲ}}||Ос||Hos||הוֹשֵׁעַ
+|[[ოსია წინასწარმეტყველი]] (ოს.)||Osee||{{lang-el2|Ὡσηὲ}}||Ос||Hos||הוֹשֵׁעַ
 |-
-|იოველ წინასწარმეტყველი (იოვ.)||Ioel||{{lang-el2|Ἰωὴλ}}||Иоил||Joel||יוֹאֵל
+|[[იოველ წინასწარმეტყველი]] (იოვ.)||Ioel||{{lang-el2|Ἰωὴλ}}||Иоил||Joel||יוֹאֵל
 |-
-|ამოს წინასწარმეტყველი (ამოს)||Amos||{{lang-el2|Ἀμὼς}}||Амос||Amos||עָמוֹס
+|[[ამოს წინასწარმეტყველი]] (ამოს)||Amos||{{lang-el2|Ἀμὼς}}||Амос||Amos||עָמוֹס
 |-
-|აბდია წინასწარმეტყველი (აბდ.)||Abdiae||{{lang-el2|Ἀβδιοὺ}}||Авд||Obad||עֹבַדְיָה
+|[[აბდია წინასწარმეტყველი]] (აბდ.)||Abdiae||{{lang-el2|Ἀβδιοὺ}}||Авд||Obad||עֹבַדְיָה
 |-
-|იონა წინასწარმეტყველი (იონ.)||Ionae||{{lang-el2|Ἰωνᾶς}}||Иона||Jon||יוֹנָה
+|[[იონა წინასწარმეტყველი]] (იონ.)||Ionae||{{lang-el2|Ἰωνᾶς}}||Иона||Jon||יוֹנָה
 |-
-|მიქა წინასწარმეტყველი (მიქ.)||Michaeae||{{lang-el2|Μιχαίας}}||Мих||Mic||מִיכָה
+|[[მიქა წინასწარმეტყველი]] (მიქ.)||Michaeae||{{lang-el2|Μιχαίας}}||Мих||Mic||מִיכָה
 |-
-|ნაუმ წინასწარმეტყველი (ნაუმ.)||Nahum||{{lang-el2|Ναοὺμ}}||Наум||Nahum||נַחוּם
+|[[ნაუმ წინასწარმეტყველი]] (ნაუმ.)||Nahum||{{lang-el2|Ναοὺμ}}||Наум||Nahum||נַחוּם
 |-
-|აბაკუმ წინასწარმეტყველი (აბაკ.)||Habacuc||{{lang-el2|Αμβακοὺμ}}||Авв||Hab||חֲבַקּוּק
+|[[აბაკუმ წინასწარმეტყველი]] (აბაკ.)||Habacuc||{{lang-el2|Αμβακοὺμ}}||Авв||Hab||חֲבַקּוּק
 |-
-|სოფონია წინასწარმეტყველი (სოფ.)||Sophoniae||{{lang-el2|Σοφονίας}}||Соф||Zeph||צְפַנְיָה
+|[[სოფონია წინასწარმეტყველი]] (სოფ.)||Sophoniae||{{lang-el2|Σοφονίας}}||Соф||Zeph||צְפַנְיָה
 |-
-|ანგია წინასწარმეტყველი (ანგ.)||Aggaei||{{lang-el2|Ἁγγαῖος}}||Агг||Hag||חַגַּי
+|[[ანგია წინასწარმეტყველი]] (ანგ.)||Aggaei||{{lang-el2|Ἁγγαῖος}}||Агг||Hag||חַגַּי
 |-
-|ზაქარია წინასწარმეტყველი (ზაქ.)||Zachariae||{{lang-el2|Ζαχαρίας}}||Зах||Zech||זְכַרְיָה
+|[[ზაქარია წინასწარმეტყველი]] (ზაქ.)||Zachariae||{{lang-el2|Ζαχαρίας}}||Зах||Zech||זְכַרְיָה
 |-
-|მალაქია წინასწარმეტყველი (მალ.)||Malachiae||{{lang-el2|Μαλαχίας}}||Мал||Mal||מַלְאָכִי
+|[[მალაქია წინასწარმეტყველი]] (მალ.)||Malachiae||{{lang-el2|Μαλαχίας}}||Мал||Mal||מַלְאָכִי
 |}
 == სქოლიო ==
 {{სქოლიო}}
+== რესურსები ინტერნეტში ==
+* {{ka}} [http://www.qwelly.com/group/holy_bible/forum/topics/prophets ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველები. ეგზეგეტიკა.]
+* {{ka}} [http://www.qwelly.com/group/holy_bible/forum/topics/sinedrioni სინედრიონი, ძველ ებრაული სასამართლო და საკანონმდებლო ორგანო]
 [[კატეგორია:ძველი აღთქმა|*]]