კოქსი: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
clean up, replaced: ღებულობენ → იღებენ using AWB
ხაზი 1: ხაზი 1:
'''კოქსი''', (გერმანული Koks<ინგლისური coke) მყარი ხელოვნური [[საწვავი;]] მიიღება სხვადასხვა ბუნებრივი საწვავის ან მათი გადამუშავების შედეგად მიღებული პროდუქტების გახურებისას მაღალ ტემპერატურაზე (950-1050C°) [[ჰაერი|ჰაერის]] შეუღწევლად. განარჩევენ [[ქვანახშირი|ქვანახშირის]], ელექტროდულ სქელფისოვან და [[ნავთობი|ნავთობის]] კოქსს. კოქსს ძირითადად აწარმოებენ ქვანახშირისაგან.
'''კოქსი''', (გერმანული Koks<ინგლისური coke) მყარი ხელოვნური [[საწვავი;]] მიიღება სხვადასხვა ბუნებრივი საწვავის ან მათი გადამუშავების შედეგად მიღებული პროდუქტების გახურებისას მაღალ ტემპერატურაზე (950-1050C°) [[ჰაერი|ჰაერის]] შეუღწევლად. განარჩევენ [[ქვანახშირი|ქვანახშირის]], ელექტროდულ სქელფისოვან და [[ნავთობი|ნავთობის]] კოქსს. კოქსს ძირითადად აწარმოებენ ქვანახშირისაგან.
ქვანახშირის კოქსს იყენებენ ძირითადად [[ბრძმედი|ბრძმედულ]] პროცესში [[თუჯი|თუჯის]] გამოდნობისას (ბრძმედის კოქსი), კოქსი აქ ერთდროულად საწვავი და [[რკინის მადანი|რკინის მადნის]] [[ჟანგვა-აღდგენითი რეაქციები|აღმდგენელია]]. გაცილებით მცირე რაოდენობით კოქსს იყენებენ [[სამსხმელო წარმოება|სამსხმელო წარმოებაში]] (სამსხმელო კოქსი), [[მადანი|მადნების]] [[აგლომერატი|აგლომერაციისთვის]], [[ქიმიურ მრეწველობა|ქიმიურ მრეწველობაში]], [[ფერადი მეტალურგია|ფერად]] და [[შავი მეტალურგია|შავ მეტალურგიაში]] და სხვა.
ქვანახშირის კოქსს იყენებენ ძირითადად [[ბრძმედი|ბრძმედულ]] პროცესში [[თუჯი|თუჯის]] გამოდნობისას (ბრძმედის კოქსი), კოქსი აქ ერთდროულად საწვავი და [[რკინის მადანი|რკინის მადნის]] [[ჟანგვა-აღდგენითი რეაქციები|აღმდგენელია]]. გაცილებით მცირე რაოდენობით კოქსს იყენებენ [[სამსხმელო წარმოება|სამსხმელო წარმოებაში]] (სამსხმელო კოქსი), [[მადანი|მადნების]] [[აგლომერატი|აგლომერაციისთვის]], [[ქიმიურ მრეწველობა|ქიმიურ მრეწველობაში]], [[ფერადი მეტალურგია|ფერად]] და [[შავი მეტალურგია|შავ მეტალურგიაში]] და სხვა.


'''ქვანახშირის კოქსის''' წარმოება დაიწყეს XVIII საუკუნეში, როცა საჭირო გახდა ბრძმედული ღუმელებისთვის საჭირო დეფიციტური ხის ნახშირის შეცვლა.
'''ქვანახშირის კოქსის''' წარმოება დაიწყეს XVIII საუკუნეში, როცა საჭირო გახდა ბრძმედული ღუმელებისთვის საჭირო დეფიციტური ხის ნახშირის შეცვლა.
ქვანახშირის კოქსი წარმოადგენს რუხი ფერის მყარ ნატეხებს; კოქსის ჭეშმარიტი და ფარდობითი სიმკვრივეა 1,80÷1,95, მოჩვენებითი (ფორების ჩათვლით) - 0,8÷1,0, ფორიანობა - საშუალოდ ≈50%, წვის სითბო - დაახლოებით 29 მეგ.ჯ/კგ (დაახლოებით 7000 კკალ/კგ).
ქვანახშირის კოქსი წარმოადგენს რუხი ფერის მყარ ნატეხებს; კოქსის ჭეშმარიტი და ფარდობითი სიმკვრივეა 1,80÷1,95, მოჩვენებითი (ფორების ჩათვლით) - 0,8÷1,0, ფორიანობა - საშუალოდ ≈50%, წვის სითბო - დაახლოებით 29 მეგ.ჯ/კგ (დაახლოებით 7000 კკალ/კგ).


''''''ელექტროდული სქელფისოვანი და ნავთობის კოქსისთვის''' დამახასიათებელია ქვანახშირის კოქსთან შედარებით დაბალი (არა უმეტეს 0,3%) ნაცრიანობა (ნავთობის კოქსისთვის 0,8%-მდე). ელექტროდულ სქელფისოვან კოქსებს ღებულობენ მაღალლღობადი ქვანახშირის სქელფისის კოქსვით კამერულ დინასურ ღუმელებში; ნავთობის კოქსი კი - ნავთობის თხევადი ნარჩენებისა და სქელფისების კოქსვით ლითონურ საკოქსავ კუბებში ან სპეციალურ ღუმელებში. ნავთობის კოქსი მიიღება აგრათვე ნავთობპროდუქტების პიროლიზისა და კრეკინგის დროსაც.
''''''ელექტროდული სქელფისოვანი და ნავთობის კოქსისთვის''' დამახასიათებელია ქვანახშირის კოქსთან შედარებით დაბალი (არა უმეტეს 0,3%) ნაცრიანობა (ნავთობის კოქსისთვის 0,8%-მდე). ელექტროდულ სქელფისოვან კოქსებს იღებენ მაღალლღობადი ქვანახშირის სქელფისის კოქსვით კამერულ დინასურ ღუმელებში; ნავთობის კოქსი კი - ნავთობის თხევადი ნარჩენებისა და სქელფისების კოქსვით ლითონურ საკოქსავ კუბებში ან სპეციალურ ღუმელებში. ნავთობის კოქსი მიიღება აგრათვე ნავთობპროდუქტების პიროლიზისა და კრეკინგის დროსაც.


==ლიტერატურა==
==ლიტერატურა==
{{ქსე|5|702}}
{{ქსე|5|702}}

[[კატეგორია:მეტალურგია]]
[[კატეგორია:მეტალურგია]]

19:05, 3 თებერვალი 2015-ის ვერსია

კოქსი, (გერმანული Koks<ინგლისური coke) მყარი ხელოვნური საწვავი; მიიღება სხვადასხვა ბუნებრივი საწვავის ან მათი გადამუშავების შედეგად მიღებული პროდუქტების გახურებისას მაღალ ტემპერატურაზე (950-1050C°) ჰაერის შეუღწევლად. განარჩევენ ქვანახშირის, ელექტროდულ სქელფისოვან და ნავთობის კოქსს. კოქსს ძირითადად აწარმოებენ ქვანახშირისაგან. ქვანახშირის კოქსს იყენებენ ძირითადად ბრძმედულ პროცესში თუჯის გამოდნობისას (ბრძმედის კოქსი), კოქსი აქ ერთდროულად საწვავი და რკინის მადნის აღმდგენელია. გაცილებით მცირე რაოდენობით კოქსს იყენებენ სამსხმელო წარმოებაში (სამსხმელო კოქსი), მადნების აგლომერაციისთვის, ქიმიურ მრეწველობაში, ფერად და შავ მეტალურგიაში და სხვა.

ქვანახშირის კოქსის წარმოება დაიწყეს XVIII საუკუნეში, როცა საჭირო გახდა ბრძმედული ღუმელებისთვის საჭირო დეფიციტური ხის ნახშირის შეცვლა. ქვანახშირის კოქსი წარმოადგენს რუხი ფერის მყარ ნატეხებს; კოქსის ჭეშმარიტი და ფარდობითი სიმკვრივეა 1,80÷1,95, მოჩვენებითი (ფორების ჩათვლით) - 0,8÷1,0, ფორიანობა - საშუალოდ ≈50%, წვის სითბო - დაახლოებით 29 მეგ.ჯ/კგ (დაახლოებით 7000 კკალ/კგ).

'ელექტროდული სქელფისოვანი და ნავთობის კოქსისთვის დამახასიათებელია ქვანახშირის კოქსთან შედარებით დაბალი (არა უმეტეს 0,3%) ნაცრიანობა (ნავთობის კოქსისთვის 0,8%-მდე). ელექტროდულ სქელფისოვან კოქსებს იღებენ მაღალლღობადი ქვანახშირის სქელფისის კოქსვით კამერულ დინასურ ღუმელებში; ნავთობის კოქსი კი - ნავთობის თხევადი ნარჩენებისა და სქელფისების კოქსვით ლითონურ საკოქსავ კუბებში ან სპეციალურ ღუმელებში. ნავთობის კოქსი მიიღება აგრათვე ნავთობპროდუქტების პიროლიზისა და კრეკინგის დროსაც.

ლიტერატურა