სევრის ხელშეკრულება

"დიდი სამეულის" ოსმალეთის იმპერიის დაყოფი გეგმა

სევრის ხელშეკრულება — სამშვიდობო ხელშეკრულება დადებული 1920 წლის 10 აგვისტოს ოსმალეთის იმპერიასა და ანტანტას შორის პირველი მსოფლიო ომის დასასრულებლად. ვერსალის ხელშეკრულება მანამდე დადებულ იქნა გერმანიასთან, რომლითაც ამ უკანასკნელის ეკონომიკური პრივილეგიები ანულირებულ იქნა. ასევე, საფრანგეთმა, გაერთიანებულმა სამეფომ და იტალიამ იმავე დღეს საიდუმლო „სამმხრივი შეთანხმება“ დადეს. სამმხრივმა ხელშეკრულებამ დაადასტურა ბრიტანეთის ნავთობისა და კომერციული შეღავათები და ოსმალეთის იმპერიაში გერმანიის საწარმოები სამმხრივ კორპორაციას გადასცა.

ღია მოლაპარაკებები პარიზის მშვიდობის კონფერენციაზე დაიწყო და თხუთმეტ თვეზე მეტ ხანს გაგრძელდა. მოლაპარაკებები გაგრძელდა ლონდონის კონფერენციაზე და საბოლოო სახე მხოლოდ 1920 წლის აპრილში სან-რემოს კონფერენციაზე პრემიერთა შეხვედრაზე მიიღო. თუმცა საფრანგეთმა, იტალიამ და ბრიტანეთმა ოსმალეთის იმპერიის დაყოფა საიდუმლოდ უკვე 1915 წლიდან დაიწყეს.

შეთანხმების მიღწევის დაყოვნება განპირობებული იყო მოკავშირეთა შორის შეთანხმების პირობებზე შეუთანხმებლობითა და, ნაწილობრივ, თურქეთის ნაციონალური მოძრაობის შედეგებზე იყო დამოკიდებული. სერვის ხელშეკრულება გაუქმებულ იქნა თურქეთის დამოუკიდებლობის ომის მსვლელობისას, ხოლო მხარეებმა მის შემცვლელ შეთანხმებას 1923 წელს ლოზანის ხელშეკრულებაში მოაწერეს.

ლიტერატურა

• Fromkin, David (1989). A Peace to End All Peace: Creating the Modern Middle East, 1914-1922. New York: H. Holt. ISBN 0805008578. 

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 268.

რესურსები ინტერნეტში

• საიდუმლო სამმხრივი შეთანხმების ტექსტი
• სომხეთი და თურქეთი სამმხრივი შეთანხმების კონტექსტში: 1920 წლის აგვისტო