ზღვის ხალხები: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ბოტი: რჩეული სტატიის ბმული გვერდისათვის ca:Pobles de la mar; cosmetic changes
ხაზი 1: ხაზი 1:
{{Hiero|ზღვის ხალხები (''nȝ ḫȝt.w n pȝ ym'')|<hiero>N35:G1-N25:X1*Z1*Z1*Z1-N35:G40-M17-M17-Aa15:D36-N35A-N36:N21</hiero>|align=right|era=egypt}}
{{Hiero|ზღვის ხალხები (''nȝ ḫȝt.w n pȝ ym'')|<hiero>N35:G1-N25:X1*Z1*Z1*Z1-N35:G40-M17-M17-Aa15:D36-N35A-N36:N21</hiero>|align=right|era=egypt}}
'''ზღვის ხალხები''' — [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუაზღვისპირელი]] ხალხის ჯგუფი, რომლებიც ძვ.წ.აღ. XIII საუკუნეში დაიძრნენ [[ეგვიპტე|ეგვიპტისა]] და [[ხეთების სახელმწიფო]]სკენ. მათ სავარაუდო სამშობლოდ [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] აუზს მიიჩნევენ ([[მცირე აზია]], [[ბალკანეთი]]). მათი მიგრაციის ეთნოგრაფიულ კვალად მიაჩნიათ [[გარამანტები]], [[სიკულები]], [[ფილისტიმელები]], [[ფრიგიელები]] და [[ეტრუსკები]]. [[ტროას ომი]]ც ხალხთა გადასახლების ეპიზოდად არის მიჩნეული.
'''ზღვის ხალხები''' — [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუაზღვისპირელი]] ხალხის ჯგუფი, რომლებიც ძვ.წ.აღ. XIII საუკუნეში დაიძრნენ [[ეგვიპტე|ეგვიპტისა]] და [[ხეთების სახელმწიფო]]სკენ. მათ სავარაუდო სამშობლოდ [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] აუზს მიიჩნევენ ([[მცირე აზია]], [[ბალკანეთი]]). მათი მიგრაციის ეთნოგრაფიულ კვალად მიაჩნიათ [[გარამანტები]], [[სიკულები]], [[ფილისტიმელები]], [[ფრიგიელები]] და [[ეტრუსკები]]. [[ტროას ომი]]ც ხალხთა გადასახლების ეპიზოდად არის მიჩნეული.


== კონტექსტი ==
== კონტექსტი ==
ზღვის ხალხების სამშობლოდ ხშირად [[მიკენური ცივილიზაცია|მიკენური ცივილიზაციის]] რეგიონს მიიჩნევენ, რომელიც იმდროს დორიელთა შემოტევებისგან ღაფავდა სულს.
ზღვის ხალხების სამშობლოდ ხშირად [[მიკენური ცივილიზაცია|მიკენური ცივილიზაციის]] რეგიონს მიიჩნევენ, რომელიც იმდროს დორიელთა შემოტევებისგან ღაფავდა სულს.


ამგვარად, XIII—XII საუკუნეების მიჯნაზე მიკენურმა ცივილიზაციამ საშინელი დარტყმა გადაიტანა, რის შემდეგაც ფეხზე ვეღარ წამოიმართა.
ამგვარად, XIII—XII საუკუნეების მიჯნაზე მიკენურმა ცივილიზაციამ საშინელი დარტყმა გადაიტანა, რის შემდეგაც ფეხზე ვეღარ წამოიმართა.


== ისტორია ==
== ისტორია ==
ხაზი 12: ხაზი 12:
ზღვის ხალხებმა [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] საზღვრებს პირველად ძვ. წ. აღ. 1243 წელს - ფარაონ მერნეპტაჰის მეფობისას - მიაღწიეს. მათ შორის იყვნენ [[შერდანები]], [[შაკალაშები]], [[ტურშები]] და [[აქაიავაშები]] ([[აქაველები]]?). ზღვის ხალხები [[ლიბიელები|ლიბიელებთან]] შევიდნენ კავშირში და დაეხმარნენ კიდეც 1219 წელს დელტაზე თავდასხმის დროს, თუმცა, მოხუცებულმა ფარაონმა [[მიგდოლის კონცხი|მიგდოლის კონცხთან]] ისინი უკუაქცია.
ზღვის ხალხებმა [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] საზღვრებს პირველად ძვ. წ. აღ. 1243 წელს - ფარაონ მერნეპტაჰის მეფობისას - მიაღწიეს. მათ შორის იყვნენ [[შერდანები]], [[შაკალაშები]], [[ტურშები]] და [[აქაიავაშები]] ([[აქაველები]]?). ზღვის ხალხები [[ლიბიელები|ლიბიელებთან]] შევიდნენ კავშირში და დაეხმარნენ კიდეც 1219 წელს დელტაზე თავდასხმის დროს, თუმცა, მოხუცებულმა ფარაონმა [[მიგდოლის კონცხი|მიგდოლის კონცხთან]] ისინი უკუაქცია.
[[ფაილი:Ugarit 01.jpg|thumb|left|უგარითის ნანგრევები]]
[[ფაილი:Ugarit 01.jpg|thumb|left|უგარითის ნანგრევები]]
ძვ. წ. დაახლოებით 1200 წელს ზღვის ხალხებმა პირისაგან მიწისა აღგავეს [[უგარითი]]. 1190 წლისთვის კი [[ხეთები]]ს ახლადშექმნილი სახელმწიფო დააქციეს.
ძვ. წ. დაახლოებით 1200 წელს ზღვის ხალხებმა პირისაგან მიწისა აღგავეს [[უგარითი]]. 1190 წლისთვის კი [[ხეთები]]ს ახლადშექმნილი სახელმწიფო დააქციეს.


ძვ. წ. 1173 წელს ფარაონ [[რამზეს III]]-ის მიერ საზღვაო და სახმელეთო ბრძოლებში დარბეული ზღვის ხალხები ტომებად დაიშალნენ და ხმელთაშუაზღვისპირეთის აუთვისებელ ტერიტორიებზე დასახლდნენ. PLST ([[პელასგები]]სა თუ [[ფილისტიმელები]]ს) ტომი, რომელიც ომის ხელოვნებით იყო ცნობილი, ხმელთაშუაზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, [[ქანაანი|ქანაანში]], სავარაუდოდ, ფარაონის ნებართვით, დასახლდა და ტერიტორიას (ტომის სახელისგან) [[პალესტინა]] ეწოდა. ისინი დიდი ხნის მანძილზე ვაჭრობდნენ რკინით და ფარაონებთან დაქირავებულ მებრძოლებად მსახურობდნენ, სანამ [[ისრაელი|ისრაელმა]] რეგიონზე კონტროლი არ დაამყარა. [[პელასგები]]ს ნაწილი [[ეგეოსის ზღვის რეგიონი|ეგეოსის რეგიონში]] დარჩა, სადაც [[ბერძნები|ბერძნებთან]] მოუხდათ ასიმილირება არაუგვიანეს 5 საუკუნისა ჩვენს ერამდე. პელასგთა უკანასკნელი სამოსახლოები არსებობდა [[ლემნოსი|ლემნოსზე]], თუმცაღა, ძველბერძენი ისტორიკოსების გადმოცემით, წინათ ისინი მთელ საბერძნეთში სახლობდნენ, საიდანაც [[კრეტა]]სა და [[მცირე აზია]]ში გადადიოდნენ.
ძვ. წ. 1173 წელს ფარაონ [[რამზეს III]]-ის მიერ საზღვაო და სახმელეთო ბრძოლებში დარბეული ზღვის ხალხები ტომებად დაიშალნენ და ხმელთაშუაზღვისპირეთის აუთვისებელ ტერიტორიებზე დასახლდნენ. PLST ([[პელასგები]]სა თუ [[ფილისტიმელები]]ს) ტომი, რომელიც ომის ხელოვნებით იყო ცნობილი, ხმელთაშუაზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, [[ქანაანი|ქანაანში]], სავარაუდოდ, ფარაონის ნებართვით, დასახლდა და ტერიტორიას (ტომის სახელისგან) [[პალესტინა]] ეწოდა. ისინი დიდი ხნის მანძილზე ვაჭრობდნენ რკინით და ფარაონებთან დაქირავებულ მებრძოლებად მსახურობდნენ, სანამ [[ისრაელი|ისრაელმა]] რეგიონზე კონტროლი არ დაამყარა. [[პელასგები]]ს ნაწილი [[ეგეოსის ზღვის რეგიონი|ეგეოსის რეგიონში]] დარჩა, სადაც [[ბერძნები|ბერძნებთან]] მოუხდათ ასიმილირება არაუგვიანეს 5 საუკუნისა ჩვენს ერამდე. პელასგთა უკანასკნელი სამოსახლოები არსებობდა [[ლემნოსი|ლემნოსზე]], თუმცაღა, ძველბერძენი ისტორიკოსების გადმოცემით, წინათ ისინი მთელ საბერძნეთში სახლობდნენ, საიდანაც [[კრეტა]]სა და [[მცირე აზია]]ში გადადიოდნენ.


ტომი TKR (ჩეკერები ან ზეკერები, ტევკრები?) ქარმელის მთამდე მივიდა და ქალაქ დერში დასახლდა (მოკლე ხანში კი [[ფილისტიმელები|ფილისტიმელებთან]] მოახდინა ასიმილირება), მეორე ნაწილი კი [[კვიპროსი|კვიპროსზე]] დასახლდა.
ტომი TKR (ჩეკერები ან ზეკერები, ტევკრები?) ქარმელის მთამდე მივიდა და ქალაქ დერში დასახლდა (მოკლე ხანში კი [[ფილისტიმელები|ფილისტიმელებთან]] მოახდინა ასიმილირება), მეორე ნაწილი კი [[კვიპროსი|კვიპროსზე]] დასახლდა.


ტომი SKLS (შეკელეშები) სიკულებთან იგივდება, რომლებიც ელიმელებთან ერთად [[სიცილია]]ზე ჩვენს ერამდე 13 საუკუნეში ჩავიდნენ. ხსენებული ხალხების [[ტროა|ტროულ]] წარმომავლობაზე [[თუკიდიდე]] და [[ვერგილიუსი]] მიუთითებენ.
ტომი SKLS (შეკელეშები) სიკულებთან იგივდება, რომლებიც ელიმელებთან ერთად [[სიცილია]]ზე ჩვენს ერამდე 13 საუკუნეში ჩავიდნენ. ხსენებული ხალხების [[ტროა|ტროულ]] წარმომავლობაზე [[თუკიდიდე]] და [[ვერგილიუსი]] მიუთითებენ.


SRDN (შედრენები) მცირე ხნის განმავლობაში ეგვიპტელი ფარაონების პირად გვარდიას აყალიბებდნენ. ისინი იმ ხალხთან იგივდებიან, რომლებიც ჩვენს ერამდე 14-13 საუკუნეებში სიციალიაზე ჩავიდა და ნურაგთა მშენებლების კულტურა ჩამოაყალიბა.
SRDN (შედრენები) მცირე ხნის განმავლობაში ეგვიპტელი ფარაონების პირად გვარდიას აყალიბებდნენ. ისინი იმ ხალხთან იგივდებიან, რომლებიც ჩვენს ერამდე 14-13 საუკუნეებში სიციალიაზე ჩავიდა და ნურაგთა მშენებლების კულტურა ჩამოაყალიბა.


ტომი TRS ასოცირდება ხან ტირსენებთან, ხან ტროელებთან (არც ერთი ვერსია ურთიერთგამომრიცხავი არ არის). თანამედროვე ისტორიკოსთა აზრით, ტირსენები მარდი ზღვაოსნები იყვნენ; ისინი იტალიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ სანაპიროებამდე იოლად აღწევდნენ, სადაც [[ეტრუსკები]]ს ტომს მისცეს დასაბამი, რომლებიც ჩვენს ერამდე 510/509 წწ რომი|რომს ფლობდნენ. [[ეტრუსკები|ეტრუსკებმა]] მაღალგანვითარებული ცივილიზაციის არაერთი კვალი დატოვეს (მათს ქალაქებში იყო კანალიზაცია) და სავარაუდებელია, რომ საკმაო ბაზისი ჰქონდათ ასეთი კულტურის შესაქმნელად.
ტომი TRS ასოცირდება ხან ტირსენებთან, ხან ტროელებთან (არც ერთი ვერსია ურთიერთგამომრიცხავი არ არის). თანამედროვე ისტორიკოსთა აზრით, ტირსენები მარდი ზღვაოსნები იყვნენ; ისინი იტალიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ სანაპიროებამდე იოლად აღწევდნენ, სადაც [[ეტრუსკები]]ს ტომს მისცეს დასაბამი, რომლებიც ჩვენს ერამდე 510/509 წწ რომი|რომს ფლობდნენ. [[ეტრუსკები|ეტრუსკებმა]] მაღალგანვითარებული ცივილიზაციის არაერთი კვალი დატოვეს (მათს ქალაქებში იყო კანალიზაცია) და სავარაუდებელია, რომ საკმაო ბაზისი ჰქონდათ ასეთი კულტურის შესაქმნელად.


== ეთნიკური და ენობრივი კუთვნილება ==
== ეთნიკური და ენობრივი კუთვნილება ==
ზღვის ხალხების ეთნიკური კუთვნილება ჩვენს დროშიც კი არ არის სარწმუნოდ დაზუსტებული. ზღვის ხალხების ჩამონათვალში ეგვიპტური წარწერების თანახმად:
ზღვის ხალხების ეთნიკური კუთვნილება ჩვენს დროშიც კი არ არის სარწმუნოდ დაზუსტებული. ზღვის ხალხების ჩამონათვალში ეგვიპტური წარწერების თანახმად:


*PLST (პელასგები=ფილისტიმელები?);
* PLST (პელასგები=ფილისტიმელები?);
*KWS (აქაველები?);
* KWS (აქაველები?);
*RK (ლუკა-ლიკიელები?);
* RK (ლუკა-ლიკიელები?);
*SRDN (შერდანები (შარდანები)=სადრები?);
* SRDN (შერდანები (შარდანები)=სადრები?);
*TKR (ტევკრები+ტროელები?);
* TKR (ტევკრები+ტროელები?);
*TRS (ტირსენები=ეტრუსკები?);
* TRS (ტირსენები=ეტრუსკები?);
*SKLS (შეკელეშები=სიკულები?);
* SKLS (შეკელეშები=სიკულები?);
*DNWN (დანაელები?), WSS (?).
* DNWN (დანაელები?), WSS (?).


ზღვის ხალხების უმეტეს ნაწილს [[მცირე აზია|მცირე აზიის]] სამხრეთ-დასავლეთის ძველი, ინდოევროპელებამდელი მოსახლეობა და ასევე მათი ბერძენი მოკავშირეები (აქაველები, მოგვიანო წყაროებში დანაელებად წოდებულნი) წარმოადგენდნენ.
ზღვის ხალხების უმეტეს ნაწილს [[მცირე აზია|მცირე აზიის]] სამხრეთ-დასავლეთის ძველი, ინდოევროპელებამდელი მოსახლეობა და ასევე მათი ბერძენი მოკავშირეები (აქაველები, მოგვიანო წყაროებში დანაელებად წოდებულნი) წარმოადგენდნენ.


ზოგიერთი ისტორიკოსის ვარაუდით, ზღვის ხალხები მეტწილად [[ბალკანეთის ნახევარკუნძული]]ს პროტოთრაკიული ტომების მონათესავე ხალხებია.
ზოგიერთი ისტორიკოსის ვარაუდით, ზღვის ხალხები მეტწილად [[ბალკანეთის ნახევარკუნძული]]ს პროტოთრაკიული ტომების მონათესავე ხალხებია.
ხაზი 45: ხაზი 45:


* [http://cojs.org/cojswiki/Philistine_Kin_Found_in_Early_Israel,_Adam_Zertal,_BAR_28:03,_May/Jun_2002. Philistine Kin Found in Early Israel, Adam Zertal, BAR 28:03, May/Jun 2002.]
* [http://cojs.org/cojswiki/Philistine_Kin_Found_in_Early_Israel,_Adam_Zertal,_BAR_28:03,_May/Jun_2002. Philistine Kin Found in Early Israel, Adam Zertal, BAR 28:03, May/Jun 2002.]
*[http://www.courses.psu.edu/cams/cams400w_aek11/www/index.htm The Sea Peoples and the Philistines]: a course at Penn State
* [http://www.courses.psu.edu/cams/cams400w_aek11/www/index.htm The Sea Peoples and the Philistines]: a course at Penn State
*''[http://www.nelc.ucla.edu/Faculty/Mullins_flies/ANE230_State_Formation_files/Singer_Egyptians_Canaanites_Philistines.pdf Egyptians, Canaanites, and Philistines in the Period of the Emergence of Early Israel]'', paper by Itamar Singer at the UCLA Near Eastern Languages & Culture site
* ''[http://www.nelc.ucla.edu/Faculty/Mullins_flies/ANE230_State_Formation_files/Singer_Egyptians_Canaanites_Philistines.pdf Egyptians, Canaanites, and Philistines in the Period of the Emergence of Early Israel]'', paper by Itamar Singer at the UCLA Near Eastern Languages & Culture site
*"[http://www.saudiaramcoworld.com/issue/199503/who.were.the.sea.people..htm Who Were the Sea People?]", article by Eberhard Zangger in ''Saudi Aramco World'', Volume 46, Number 3, May/June 1995
* "[http://www.saudiaramcoworld.com/issue/199503/who.were.the.sea.people..htm Who Were the Sea People?]", article by Eberhard Zangger in ''Saudi Aramco World'', Volume 46, Number 3, May/June 1995
*''[http://dscholarship.lib.fsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1199&context=უფროსკურსელთათვის ზღვის ხალხების წარმომავლობა]'', undergraduate paper by Joseph Morris published by Florida State University Classic Department
* ''[http://dscholarship.lib.fsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1199&context=უფროსკურსელთათვის ზღვის ხალხების წარმომავლობა]'', undergraduate paper by Joseph Morris published by Florida State University Classic Department
*''[http://etd.unisa.ac.za/ETD-db/theses/available/etd-07222005-135112/unrestricted/dissertation.pdf ზღვის ხალხები და ანალები: გვიანი ბრინჯაოს ხანის კონტექსტური შესწავლა]'', Master's Thesis of Daniel Jacobus Krüger, published at the University of South Africa site
* ''[http://etd.unisa.ac.za/ETD-db/theses/available/etd-07222005-135112/unrestricted/dissertation.pdf ზღვის ხალხები და ანალები: გვიანი ბრინჯაოს ხანის კონტექსტური შესწავლა]'', Master's Thesis of Daniel Jacobus Krüger, published at the University of South Africa site
*"[http://rapidttp.com/milhist/vol074ic.html The Battle of the Nile - Circa 1190 B.C.]", article by I Cornelius in ''Military History Journal'', Vol. 7., No. 4 of the South African Military History Society
* "[http://rapidttp.com/milhist/vol074ic.html The Battle of the Nile - Circa 1190 B.C.]", article by I Cornelius in ''Military History Journal'', Vol. 7., No. 4 of the South African Military History Society




ხაზი 59: ხაზი 59:
[[კატეგორია:ძველი ეგვიპტე]]
[[კატეგორია:ძველი ეგვიპტე]]
[[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის უძველესი ისტორია]]
[[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის უძველესი ისტორია]]

{{Link FA|ca}}
{{Link GA|uk}}
{{Link GA|uk}}

09:36, 4 თებერვალი 2014-ის ვერსია

ზღვის ხალხები (nȝ ḫȝt.w n pȝ ym)
იეროგლიფებში
N35
G1
N25
X1 Z1 Z1 Z1
N35
G40
M17M17Aa15
D36
N35AN36
N21

ზღვის ხალხებიხმელთაშუაზღვისპირელი ხალხის ჯგუფი, რომლებიც ძვ.წ.აღ. XIII საუკუნეში დაიძრნენ ეგვიპტისა და ხეთების სახელმწიფოსკენ. მათ სავარაუდო სამშობლოდ ეგეოსის ზღვის აუზს მიიჩნევენ (მცირე აზია, ბალკანეთი). მათი მიგრაციის ეთნოგრაფიულ კვალად მიაჩნიათ გარამანტები, სიკულები, ფილისტიმელები, ფრიგიელები და ეტრუსკები. ტროას ომიც ხალხთა გადასახლების ეპიზოდად არის მიჩნეული.

კონტექსტი

ზღვის ხალხების სამშობლოდ ხშირად მიკენური ცივილიზაციის რეგიონს მიიჩნევენ, რომელიც იმდროს დორიელთა შემოტევებისგან ღაფავდა სულს.

ამგვარად, XIII—XII საუკუნეების მიჯნაზე მიკენურმა ცივილიზაციამ საშინელი დარტყმა გადაიტანა, რის შემდეგაც ფეხზე ვეღარ წამოიმართა.

ისტორია

ობელისკი ბიბლოსში
ნილოსის დელტა

ზღვის ხალხებმა ეგვიპტის საზღვრებს პირველად ძვ. წ. აღ. 1243 წელს - ფარაონ მერნეპტაჰის მეფობისას - მიაღწიეს. მათ შორის იყვნენ შერდანები, შაკალაშები, ტურშები და აქაიავაშები (აქაველები?). ზღვის ხალხები ლიბიელებთან შევიდნენ კავშირში და დაეხმარნენ კიდეც 1219 წელს დელტაზე თავდასხმის დროს, თუმცა, მოხუცებულმა ფარაონმა მიგდოლის კონცხთან ისინი უკუაქცია.

უგარითის ნანგრევები

ძვ. წ. დაახლოებით 1200 წელს ზღვის ხალხებმა პირისაგან მიწისა აღგავეს უგარითი. 1190 წლისთვის კი ხეთების ახლადშექმნილი სახელმწიფო დააქციეს.

ძვ. წ. 1173 წელს ფარაონ რამზეს III-ის მიერ საზღვაო და სახმელეთო ბრძოლებში დარბეული ზღვის ხალხები ტომებად დაიშალნენ და ხმელთაშუაზღვისპირეთის აუთვისებელ ტერიტორიებზე დასახლდნენ. PLST (პელასგებისა თუ ფილისტიმელების) ტომი, რომელიც ომის ხელოვნებით იყო ცნობილი, ხმელთაშუაზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, ქანაანში, სავარაუდოდ, ფარაონის ნებართვით, დასახლდა და ტერიტორიას (ტომის სახელისგან) პალესტინა ეწოდა. ისინი დიდი ხნის მანძილზე ვაჭრობდნენ რკინით და ფარაონებთან დაქირავებულ მებრძოლებად მსახურობდნენ, სანამ ისრაელმა რეგიონზე კონტროლი არ დაამყარა. პელასგების ნაწილი ეგეოსის რეგიონში დარჩა, სადაც ბერძნებთან მოუხდათ ასიმილირება არაუგვიანეს 5 საუკუნისა ჩვენს ერამდე. პელასგთა უკანასკნელი სამოსახლოები არსებობდა ლემნოსზე, თუმცაღა, ძველბერძენი ისტორიკოსების გადმოცემით, წინათ ისინი მთელ საბერძნეთში სახლობდნენ, საიდანაც კრეტასა და მცირე აზიაში გადადიოდნენ.

ტომი TKR (ჩეკერები ან ზეკერები, ტევკრები?) ქარმელის მთამდე მივიდა და ქალაქ დერში დასახლდა (მოკლე ხანში კი ფილისტიმელებთან მოახდინა ასიმილირება), მეორე ნაწილი კი კვიპროსზე დასახლდა.

ტომი SKLS (შეკელეშები) სიკულებთან იგივდება, რომლებიც ელიმელებთან ერთად სიცილიაზე ჩვენს ერამდე 13 საუკუნეში ჩავიდნენ. ხსენებული ხალხების ტროულ წარმომავლობაზე თუკიდიდე და ვერგილიუსი მიუთითებენ.

SRDN (შედრენები) მცირე ხნის განმავლობაში ეგვიპტელი ფარაონების პირად გვარდიას აყალიბებდნენ. ისინი იმ ხალხთან იგივდებიან, რომლებიც ჩვენს ერამდე 14-13 საუკუნეებში სიციალიაზე ჩავიდა და ნურაგთა მშენებლების კულტურა ჩამოაყალიბა.

ტომი TRS ასოცირდება ხან ტირსენებთან, ხან ტროელებთან (არც ერთი ვერსია ურთიერთგამომრიცხავი არ არის). თანამედროვე ისტორიკოსთა აზრით, ტირსენები მარდი ზღვაოსნები იყვნენ; ისინი იტალიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ სანაპიროებამდე იოლად აღწევდნენ, სადაც ეტრუსკების ტომს მისცეს დასაბამი, რომლებიც ჩვენს ერამდე 510/509 წწ რომი|რომს ფლობდნენ. ეტრუსკებმა მაღალგანვითარებული ცივილიზაციის არაერთი კვალი დატოვეს (მათს ქალაქებში იყო კანალიზაცია) და სავარაუდებელია, რომ საკმაო ბაზისი ჰქონდათ ასეთი კულტურის შესაქმნელად.

ეთნიკური და ენობრივი კუთვნილება

ზღვის ხალხების ეთნიკური კუთვნილება ჩვენს დროშიც კი არ არის სარწმუნოდ დაზუსტებული. ზღვის ხალხების ჩამონათვალში ეგვიპტური წარწერების თანახმად:

  • PLST (პელასგები=ფილისტიმელები?);
  • KWS (აქაველები?);
  • RK (ლუკა-ლიკიელები?);
  • SRDN (შერდანები (შარდანები)=სადრები?);
  • TKR (ტევკრები+ტროელები?);
  • TRS (ტირსენები=ეტრუსკები?);
  • SKLS (შეკელეშები=სიკულები?);
  • DNWN (დანაელები?), WSS (?).

ზღვის ხალხების უმეტეს ნაწილს მცირე აზიის სამხრეთ-დასავლეთის ძველი, ინდოევროპელებამდელი მოსახლეობა და ასევე მათი ბერძენი მოკავშირეები (აქაველები, მოგვიანო წყაროებში დანაელებად წოდებულნი) წარმოადგენდნენ.

ზოგიერთი ისტორიკოსის ვარაუდით, ზღვის ხალხები მეტწილად ბალკანეთის ნახევარკუნძულის პროტოთრაკიული ტომების მონათესავე ხალხებია.

გერმანელმა ისტორიკოსმა და ლინგვისტმა ჰ. რიქსმა წამოაყენა ჰიპოთეზა ტირენული ჯგუფის ახლომონათესავე ენებზე. ჰიპოთეზა იმითაა საინტერესო, რომ მასში მოხსენიებული ყველა ტომი (პელასგები, ეტრუსკები, ეთეოკვიპროსელები) ასე თუ ისე იგივდება ზღვის ხალხებთან და მცირე აზიის დასავლეთის ინდოევროპელებამდელი მოსახლეობის თვალსაზრისით არის განხილული. ძველი სარდინიის მკვიდრთ (ნურაგების მშენებელთ) წერილობითი ძეგლები არ დაუტოვებიათ, მაგრამ, მათი კულტურის ეტრუსკულთან მსგავსების გამო ისინი ზღვის ხალხების მსგავს ლიკიელებად შეიძლება მოიაზრებოდნენ, ანდაც აღნიშნული რეგიონის ინდოევროპოლებამდელ მოსახლეობად (რამდენადაც ეტრუსკები ლიდიიდან ჩასულ ინდოევროპელებამდელ ტომებს წარმოადგენდნენ).

რესურსები ინტერნეტში


თარგი:Link FA თარგი:Link GA