თავფეხიანები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
მ ბოტის დამატება: war:Cephalopoda |
მ Bot: 58 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata_ზე, d:q128257 |
||
| ხაზი 27: | ხაზი 27: | ||
[[კატეგორია:თავფეხიანები|*]] |
[[კატეგორია:თავფეხიანები|*]] |
||
[[კატეგორია:ცხოველები, რომლებსაც შეუძლიათ ფერის შეცვლა]] |
[[კატეგორია:ცხოველები, რომლებსაც შეუძლიათ ფერის შეცვლა]] |
||
[[ar:رأسقدميات]] |
|||
[[az:Başıayaqlılar]] |
|||
[[be:Галаваногія]] |
|||
[[be-x-old:Галаваногія]] |
|||
[[bg:Главоноги]] |
|||
[[ca:Cefalòpode]] |
|||
[[ceb:Nukos ug kugita]] |
|||
[[cs:Hlavonožci]] |
|||
[[da:Cephalopoda]] |
|||
[[de:Kopffüßer]] |
|||
[[el:Κεφαλόποδα]] |
|||
[[en:Cephalopod]] |
|||
[[eo:Kapopieduloj]] |
|||
[[es:Cephalopoda]] |
|||
[[et:Peajalgsed]] |
|||
[[eu:Cephalopoda]] |
|||
[[fa:سرپایان]] |
|||
[[fi:Pääjalkaiset]] |
|||
[[fo:Høgguslokkar]] |
|||
[[fr:Cephalopoda]] |
|||
[[gl:Cefalópodos]] |
|||
[[he:ראש רגלאים]] |
|||
[[hr:Glavonošci]] |
|||
[[hu:Fejlábúak]] |
|||
[[id:Cephalopoda]] |
|||
[[io:Cefalopodo]] |
|||
[[is:Smokkar]] |
|||
[[it:Cephalopoda]] |
|||
[[ja:頭足類]] |
|||
[[jv:Cephalopoda]] |
|||
[[kk:Басаяқтылар]] |
|||
[[ko:두족류]] |
|||
[[la:Cephalopoda]] |
|||
[[lt:Galvakojai]] |
|||
[[lv:Galvkāji]] |
|||
[[mk:Главоноги]] |
|||
[[nl:Inktvissen]] |
|||
[[nn:Blekksprutar]] |
|||
[[no:Blekkspruter]] |
|||
[[nv:Łóóʼ Bigaan Dahólónígíí]] |
|||
[[pl:Głowonogi]] |
|||
[[pt:Cefalópodes]] |
|||
[[qu:Umachaki]] |
|||
[[ru:Головоногие]] |
|||
[[sco:Ink-fish]] |
|||
[[sh:Glavonošci]] |
|||
[[simple:Cephalopod]] |
|||
[[sk:Hlavonožce]] |
|||
[[sl:Glavonožci]] |
|||
[[sq:Cefalopodët]] |
|||
[[sr:Главоношци]] |
|||
[[sv:Bläckfiskar]] |
|||
[[th:ชั้นเซฟาโลพอด]] |
|||
[[tr:Kafadan bacaklılar]] |
|||
[[uk:Головоногі]] |
|||
[[vi:Động vật chân đầu]] |
|||
[[war:Cephalopoda]] |
|||
[[zh:头足纲]] |
|||
03:40, 11 მარტი 2013-ის ვერსია
| თავფეხიანები | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Octopus macropus | ||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | ||||||||||||
| ლათინური სახელი | ||||||||||||
| Cephalopoda | ||||||||||||
| ||||||||||||
თავფეხიანები (Cephalopoda), უხერხემლოთა კლასი მოლუსკების ტიპისა. კარგად აქვთ განვითარებული სისხლის მიმოქცევის სისტემა, თავის ტვინი, გრძნობის ორგანოები (განსაკუთრებით თვალები). თავზე, პირის ირგვლივ 8 ან 10 კუნთოვანი საცეცი („ხელები“) აქვთ მისაწოვრებით, ზოგჯერ — რქოვანი კაუჭებით. მოძრაობენ რაკეტის პრინციპით. მანტიის რღუში წყალი კუნთების შეკუმშვით გადაიდენება კუნთოვან ძაბრში, წარმოიქმნება ბიძგი და ცხოველი უკუსვლით მოძრაობს. თანამედროვე თავფეხიანებიდან გარეგანი ნიჟარა აქვს მხოლოდ ნაუტილუსს. დანარჩენების სხეული შიშველია, ზოგს ნიჟარის ნარჩენები კიროვანი ფირფიტების სახით კანქვეშ აქვს შემორჩენილი. თავფეხიანების ზომა 1 სმ-იდან 18 მ-მდე აღწევს.
თავფეხიანები ცალსქესიანი ცხოველებია. კვერცხიდან უკვე ფორმირებული პატარა ცხოველი გამოდის. ცხოვრობენ უმთავრესად თბილი ზღვების სანაპიროებთან, აგრეთვე დიდ სიღრმეზე, მტაცებლებია, იკვებებიან უმთავრესად თევზებით, კიბოსნაირებითა და მოლუსკებით, თვითონ კი ზღვის ძუძუმწოვრებისა (განსაკუთრებით კაშალოტის) და ფრინველების საკვებს წარმოადგენენ. მრავალი თავფეხიანები (კალმარები, სიპინი, რვაფეხა) რეწვის ობიექტია.
თანამედროვე ფაუნაში თავფეხიანების 600-მდე სახეობა 2 ქვეკლასშია გაერთიანებული: ოთხლაყუჩიანები (Tetrabranchia), რომელთაც მხოლოდ ნაუტილუსი და, შესაძლებელია, ამომწყდარი თავფეხიანების — ამონიტების დიდი ჯგუფი მიეკუთვნება და ორლაყუჩიანები (Dibranchia), რომელთაც სიპინი, კალმარი, რვაფეხა, აგრეთვე ამომწყდარი ჯგუფი — ბელემნიტები — ეკუთვნის.
უძველესი თავფეხიანების ნამარხები (1000-მდე სახეობა) ცნობილია კამბრიული ნალექებიდან. ფართო გავრცელების, სახეობათა სიმრავლისა და მათი სწრაფი ცვლის გამო თავფეხიანები ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ჯგუფია პალეოზოური და მეზოზოური შრეების სტრატიგრაფიისათვის.
ლიტერატურა
- ყურაშვილი ბ., უხერხემლოთა ზოოლოგია, თბ., 1973;
- Жизнь животных, т. 2, М., 1968
- ქსე, ტ. 4, გვ. 570, თბ., 1979