შუმერული ენა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ ბოტის დამატება: be:Шумерская мова |
მ Bot: Migrating 52 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q36790 (translate me) |
||
| ხაზი 90: | ხაზი 90: | ||
{{Link FA|de}} |
{{Link FA|de}} |
||
{{Link FA|sv}} |
{{Link FA|sv}} |
||
[[ar:لغة سومرية]] |
|||
[[az:Şumer dili]] |
|||
[[be:Шумерская мова]] |
|||
[[bg:Шумерски език]] |
|||
[[br:Sumereg]] |
|||
[[ca:Sumeri]] |
|||
[[cs:Sumerština]] |
|||
[[cv:Шумер чĕлхи]] |
|||
[[da:Sumerisk (sprog)]] |
|||
[[de:Sumerische Sprache]] |
|||
[[el:Σουμεριακή γλώσσα]] |
|||
[[en:Sumerian language]] |
|||
[[eo:Sumera lingvo]] |
|||
[[es:Idioma sumerio]] |
|||
[[et:Sumeri keel]] |
|||
[[eu:Sumeriera]] |
|||
[[fa:زبان سومری]] |
|||
[[fi:Sumeri]] |
|||
[[fr:Sumérien]] |
|||
[[fy:Sumearysk]] |
|||
[[gl:Lingua sumeria]] |
|||
[[he:שומרית]] |
|||
[[hr:Sumerski jezik]] |
|||
[[hu:Sumer nyelv]] |
|||
[[id:Bahasa Sumeria]] |
|||
[[is:Súmerska]] |
|||
[[it:Lingua sumera]] |
|||
[[ja:シュメール語]] |
|||
[[kk:Шумер тілі]] |
|||
[[ko:수메르어]] |
|||
[[ky:Шумер жана түрк диалекттеринин тарыхый байланышы жана түрк тилинин жашы маселеси]] |
|||
[[la:Lingua Sumerica]] |
|||
[[li:Soemerisch]] |
|||
[[lt:Šumerų kalba]] |
|||
[[nl:Soemerisch]] |
|||
[[nn:Sumerisk]] |
|||
[[no:Sumerisk]] |
|||
[[pl:Język sumeryjski]] |
|||
[[pt:Língua suméria]] |
|||
[[ro:Limba sumeriană]] |
|||
[[ru:Шумерский язык]] |
|||
[[se:Sumeragiella]] |
|||
[[sh:Sumerski jezik]] |
|||
[[sk:Sumerčina]] |
|||
[[sq:Gjuha sumere]] |
|||
[[sr:Сумерски језик]] |
|||
[[sv:Sumeriska]] |
|||
[[ta:சுமேரிய மொழி]] |
|||
[[th:ภาษาซูเมอร์]] |
|||
[[tr:Sümerce]] |
|||
[[uk:Шумерська мова]] |
|||
[[zh:苏美尔语]] |
|||
12:51, 10 მარტი 2013-ის ვერსია
| შუმერული ენა | |
| გავრცელებულია | შუმერი (სამხრეთ მესოპოტამია |
| ოფიციალური სტატუსი | მკვდარი ენა |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | იზოლირებული ენა |
| დამწერლობის სისტემა | ლურსმული დამწერლობა |
| ენის კოდები | ISO 639-2: sux |
| ძველი მესოპოტამია |
|---|
| ასირიოლოგია |
| ქვეყნები / იმპერიები |
| შუმერი: ურუქი – ური – ერიდუ |
| ქიში – ლაგაში – ნიფური |
| აქადის იმპერია: აქადი |
| ბაბილონი – ისინი – სუზა |
| ასურეთი: აშური – ნინევია |
| დურ-შარუქინი – ნიმრუდი |
| ბაბილონია – ქალდეა |
| ელამი – ამორიტები |
| ხურიტები – მითანი |
| კასიტები – ურარტუ |
| ქრონოლოგია |
| შუმერის მეფეები |
| ასურეთის მეფეები |
| ბაბილონის მეფეები |
| ენა |
| ლურსმული დამწერლობა |
| შუმერული ენა – აქადური ენა |
| ელამური ენა – ხურიტული ენა |
| მითოლოგია |
| ენუმა ელიში |
| გილგამეში – მარდუქი |
შუმერული ენა — შუმერების ენა, რომელზეც საუბრობდნენ სამხრეთ მესოპოტამიაში ძვ. წ. IV ათასწლეულში. დაახლოებით ძვ. წ. XX საუკუნეში შუმერული შეცვალა აკადურმა ენამ და იგი მხოლოდ ქურუმების სარიტუალო და მეცნიერულ ენად დარჩა. საბოლოოდ შუმერული ენა ძველი წელთაღრიცხვის ბოლოს გაქრა. შუმერები წერდნენ სველ თიხაზე. შუმერთა იეროგლიფები წააგავდნენ სოლებს, რის გამოც მეცნიერებმა მათ სოლისებრი დამწერლობა (ან ლურსმული) უწოდეს.
ისტორია
შუმერული ენის განვითარების 5 პერიოდს ასხვავებენ.
- არქაული - ძვ. წ. 3000 - ძვ. წ. 2750
- ძველი შუმერული - ძვ. წ. 2750 — ძვ. წ. 2136
- ახალი შუმერული - ძვ. წ. 2136 - ძვ. წ. 1996
- გვიანდელი შუმერული ანუ ძველბაბილონური შუმერული - ძვ. წ. 1996 - ძვ. წ. 1736
- პოსტშუმერული - ძვ. წ. 1736 - ძვ. წ. II საუკუნე
დამწერლობა
შუმერული ენა უძველესი დამწერლობის მქონე ენაა. შუმერები იყენებდნენ ლურსმულ დამწერლობას.
ლიტერატურა
- Attinger, Pascal (1993). Eléments de linguistique sumérienne: La construction de du11/e/di. Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht. ISBN 37-2780-869-1.
- Diakonoff, I. M. (1976). „Ancient Writing and Ancient Written Language: Pitfalls and Peculiarities in the Study of Sumerian“. Assyriological Studies. 20 (Sumerological Studies in Honor of Thorkild Jakobsen): 99–121.
- Edzard, Dietz Otto (2003). Sumerian Grammar. Leiden: Brill. ISBN 90-04-12608-2. (grammar treatment for the advanced student)
- Hayes, John (1990; 2nd ed. 2000), A Manual of Sumerian: Grammar and Texts. UNDENA, Malibu CA. ISBN 0-89003-197-5. (primer for the beginning student)
- Hayes, John (1997), Sumerian. Languages of the World/Materials #68, LincomEuropa, Munich. ISBN 3-929075-39-3. (41 pp. précis of the grammar)
- Jestin, J. (1951), Abrégé de Grammaire Sumérienne, Geuthner, Paris. ISBN 2-7053-1743-0. (118pp overview and sketch, in French)
- Michalowski, Piotr (1980). „Sumerian as an Ergative Language“. Journal of Cuneiform Studies. 32 (2): 86–103. doi:10.2307/1359671. JSTOR 1359671.
- Rubio, Gonzalo (2007), "Sumerian Morphology". In Morphologies of Asia and Africa, vol. 2, pp. 1327–1379. Edited by Alan S. Kaye. Eisenbrauns, Winona Lake, IN, ISBN = 1-57506-109-0.
- Thomsen, Marie-Louise [1984] (2001). The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure. Copenhagen: Akademisk Forlag. ISBN 87-500-3654-8. (Well-organized with over 800 translated text excerpts.)
- Volk, Konrad (1997). A Sumerian Reader. Rome: Pontificio Istituto Biblico. ISBN 88-7653-610-8. (collection of Sumerian texts, some transcribed, none translated)