სარდინიის სამეფო: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

12:44, 23 თებერვალი 2013-ის ვერსია

სარდინიის სამეფო — სახელმწიფო იტალიაში 1720-1861 წლებში. შეიქმნა სავოიის საჰერცოგოსთან კ. სარდინიის შეერთებით. ბირთვი პიემონტი. დე-იურე დედაქალაქი კალიარი, დე-ფაქტო – ტურინი.

1792 წელს ფრანგებმა დაიკავეს და საფრანგეთს შეუერთეს ნიცა და სავოია, 1798 წელს – პიემონტი. ნაპოლეონის იმპერიის დაცემის შემდეგ ვენის კონგრესმა (1814-1815 წწ.) სარდინიის სამეფო ძველ საზღვრებში აღადგინა, მასვე გადაეცა ლიგურია (გენუით). მონარქიის რეაქციულმა პოლიტიკამ გამოიწვია პიემონტის რევოლუცია 1821 წელს.

ჯუზეპე მაძინის მომხრეთა ცდა მოეწყოთ 1834 წლის აჯანყება მარცხით დამთავრდა. XIX საუკუნის 40-იან წლებში პიემონტში მომხდარი სამრეწველო გადატრიალების შედეგად სარდინიის სამეფო იტალიის ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ და ძლიერ სახელმწიფოდ იქცა. 1848 წლის რევოლუციამ მეფე კარლო ალბერტო აიძულა გამოეცა კონსტიტუცია და სათავეში ჩასდგომოდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ავსტრიის ჰაბსბურგთა წინააღმდეგ. მაგრამ ავსტრია-იტალიის ომში (1848-1849 წწ.) იტალიის არმია დამარცხდა. კარლო ალბერტო გადადგა. მისი შვილი ვიტორიო ემანუელე II კამილიო კავურის მთავრობასთან ერთად დინასტიური ომებისა და დიპლომატიურ გარიგებათა მეოხებით სარდინიის სამეფოს ტერიტორიის გაფართოებას ცდილობდა. 1855 წელს სარდინიის სამეფო ჩაება ყირიმის ომში (1853-1856 წწ.) საფრანგეთისა და დიდი ბრიტანეთის მხარეზე. შემდეგ საფრანგეთთან ერთად კვლავ იბრძოდა ავსტრიის წინააღმდეგ. 1859 წლის ციურიხის ხელშეკრულებებით სარდინიის სამეფომ შეიერთა ლომბარდია, 1860 წლის ტურინის ხელშეკრულებით კი საფრანგეთს გადასცა ნიცა და სავოია. იტალიის რევოლუციის შედეგად (1859-1860 წწ.) სარდინიის სამეფოს შეუერთდა იტალიის თითქმის ყველა სახელმწიფო და ოლქი. 1861 წლის 17 მარტს სარდინიის სამეფომ მიიღო ოფიციალური სახელწოდება – იტალიის სამეფო.

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 102-103.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]]|2=2013 წლის 23 თებერვალი}}
 [[ფაილი:Ita-sardinia.png|250px|მინიატიურა|სარდინიის სამეფო იტალიის რუკაზე]]
-'''სარდინიის სამეფო''' — სახელმწიფო [[იტალია]]ში [[1720]]-[[1861]] წლებში. შეიქმნა სავოიის საჰერცოგოსთან კ. სარდინიის შეერთებით. ბირთვი [[პიემონტი]].  დე-იურე დედაქალაქი [[კალიარი]], დე-ფაქტო [[ტურინი]].
+'''სარდინიის სამეფო''' — სახელმწიფო [[იტალია]]ში [[1720]]-[[1861]] წლებში. შეიქმნა [[სავოიის საჰერცოგო]]სთან კ. [[სარდინია|სარდინიის]] შეერთებით. ბირთვი [[პიემონტი]].  [[დე-იურე]] დედაქალაქი [[კალიარი]], [[დე-ფაქტო]] – [[ტურინი]].
 [[1792]] წელს ფრანგებმა დაიკავეს და საფრანგეთს შეუერთეს [[ნიცა]] და სავოია, [[1798]] წელს  –  [[პიემონტი]]. [[ნაპოლეონი]]ს იმპერიის დაცემის შემდეგ [[ვენის კონგრესი|ვენის კონგრესმა]] ([[1814]]-[[1815]] წწ.) სარდინიის სამეფო ძველ საზღვრებში აღადგინა, მასვე გადაეცა [[ლიგურია]] (გენუით). მონარქიის რეაქციულმა პოლიტიკამ გამოიწვია [[პიემონტის რევოლუცია]] [[1821]] წელს.
-[[ჯუზეპე მაძინი]]ს მომხრეთა ცდა მოეწყოთ [[1834]] წლის აჯანყება მარცხით დამთავრდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] 40-იან წლებში პიემონტში მომხდარი სამრეწველო გადატრიალების შედეგად სარდინიის სამეფო იტალიის ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ და ძლიერ სახელმწიფოდ იქცა. 1848 წლის რევოლუციამ მეფე კარლო ალბერტო აიძულა გამოეცა კონსტიტუცია და სათავეში ჩასდგომოდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ავსტრიის ჰაბსბურგთა წინააღმდეგ. მაგრამ [[ავსტრია-იტალიის ომი|ავსტრია-იტალიის ომში]] (1848-1849 წწ.) იტალიის არმია  დამარცხდა. კარლო ალბერტო გადადგა. მისი შვილი [[ვიტორიო ემანუელე II]] [[კამილიო კავური]]ს მთავრობასთან ერთად დინასტიური ომებისა და დიპლომატიურ გარიგებათა მეოხებით სარდინიის სამეფოს ტერიტორიის გაფართოებას ცდილობდა. [[1855]] წელს სარდინიის სამეფო ჩაება [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომში]] (1853-1856 წწ.) [[საფრანგეთი]]სა და [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მხარეზე. შემდეგ საფრანგეთთან ერთად კვლავ იბრძოდა ავსტრიის წინააღმდეგ. [[1859]] წლის [[ციურიხის ხელშეკრულებები]]თ  სარდინიის სამეფომ შეიერთა [[ლომბარდია]], [[1860]] წლის [[ტურინის ხელშეკრულება|ტურინის ხელშეკრულებით]] კი საფრანგეთს გადასცა ნიცა და სავოია. იტალიის რევოლუციის შედეგად (1859-1860 წწ.) სარდინიის სამეფოს შეუერთდა იტალიის ტითქმის ყველა სახელმწიფო და ოლქი. [[1861]] წლის 17 მარტს სარდინიის სამეფომ მიიღო ოფიციალური სახელწოდება   –  [[იტალიის სამეფო (1861-1946)|იტალიის სამეფო]].
+[[ჯუზეპე მაძინი]]ს მომხრეთა ცდა მოეწყოთ [[1834]] წლის აჯანყება მარცხით დამთავრდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] 40-იან წლებში პიემონტში მომხდარი სამრეწველო გადატრიალების შედეგად სარდინიის სამეფო იტალიის ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ და ძლიერ სახელმწიფოდ იქცა. [[1848]] წლის რევოლუციამ მეფე კარლო ალბერტო აიძულა გამოეცა კონსტიტუცია და სათავეში ჩასდგომოდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ავსტრიის ჰაბსბურგთა წინააღმდეგ. მაგრამ [[ავსტრია-იტალიის ომი|ავსტრია-იტალიის ომში]] (1848-1849 წწ.) იტალიის არმია  დამარცხდა. [[კარლო ალბერტო I (სარდინია)|კარლო ალბერტო]] გადადგა. მისი შვილი [[ვიტორიო ემანუელე II]] [[კამილიო კავური]]ს მთავრობასთან ერთად დინასტიური ომებისა და დიპლომატიურ გარიგებათა მეოხებით სარდინიის სამეფოს ტერიტორიის გაფართოებას ცდილობდა. [[1855]] წელს სარდინიის სამეფო ჩაება [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომში]] ([[1853]]-[[1856]] წწ.) [[საფრანგეთი]]სა და [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მხარეზე. შემდეგ საფრანგეთთან ერთად კვლავ იბრძოდა ავსტრიის წინააღმდეგ. [[1859]] წლის [[ციურიხის ხელშეკრულებები]]თ  სარდინიის სამეფომ შეიერთა [[ლომბარდია]], [[1860]] წლის [[ტურინის ხელშეკრულება|ტურინის ხელშეკრულებით]] კი საფრანგეთს გადასცა ნიცა და სავოია. იტალიის რევოლუციის შედეგად ([[1859]]-[[1860]] წწ.) სარდინიის სამეფოს შეუერთდა იტალიის თითქმის ყველა სახელმწიფო და ოლქი. [[1861]] წლის 17 მარტს სარდინიის სამეფომ მიიღო ოფიციალური სახელწოდება   –  [[იტალიის სამეფო (1861-1946)|იტალიის სამეფო]].
 == ლიტერატურა ==