ფავნელები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

08:29, 15 სექტემბერი 2012-ის ვერსია

ფავნელები — ქართლის დიდ აზნაურთა საგვარეულო IX-X საუკუნეებში. გვარის სახელწოდება მომდინარეობს სოფელ ფავნისიდან (ახლანდელი კასპის ახალქალაქის ტერიტორია).

ფავნელების მამულები მდებარეობდა თეძმის ხეობაში. საგვარეულო პირველად იხსენიება დღემდე მოღწეულ უძველესი ქართული დოკუმენტში „ნასყიდობის დაწერილი ფავნელისა მღვიმის მონასტრისადმი“ (IX-X სს.), რომელიც შემორჩენილია XIII საუკუნის პირის სახით. მისი ცნობით, ფავნელებს მონაწილეობა მიუღიათ ქართველების მიერ ბარდავის დალაშქვრაში. ბრძოლაში ფავნელის ერთი ვაჟი დაღუპულა, მეორე ტყვედ ჩავარდნილა, მესამე სახლში გარდაცვლილა. გარდაცვლილთა სულის დასაურვებლად და ტყვედ ჩავარდნილთა გამოსახსნელად ფავნელებს მღვიმის მონასტრისათვის მიუყიდია 4 სოფელი თეძმის ხეობაში: ცხევერეთი, კოტმანი, გავაზელნი და გველდესი. ამის შემდეგ ფავნელთა საგვარეულო იშვიათად ჩანს წყაროებში. XIII საუკუნის მეორე ნახევარში იხსენიება დავით VI ნარინის თანამეცხედრის თამარ ამანელისძის ასულის მწირველი — ილარიონ ფავნელი. XIV-XV საუკუნეების რამდენიმე დოკუმენტი ცნობებს გვაწვდის ფავნელთა დანათესავებაზე თმოგველებთან. ფავნელთაგან ნაწილის სოფლების XIII საუკუნეში ჯერ კიდევ მღვიმეს ეკუთვნოდა, შემდეგ სამეფო-სახასო გახდა, მერე კი სხვა საგვარეულოთა ხელში გადავიდა. ფავნელების საფეოდალოს ჯერ თორელ-ჯავახიშვილები, შემდეგ კი — სააკაძე-თარხნიშვილები დაეპატრონენ.

მეცნიერთა ნაწილი ვარაუდობს, რომ ფავნელებს უკავშირდება ტბელებისა და სურამელების საგვარეულოები. ზოგიერთი მოსაზრებით, ფავნელთა შთამომავლებად ჩანან ასევე XVII-XVIII საუკუნეებში მოხსენიებული ფავნელიშვილები (ფავლენიშვილები), რომელთა ერთი შტო აზნაურთა, ხოლო მეორე — თავადთა წოდებას შეადგენდა. ისინი ფლობდნენ მამულებს როგორც თეძმის, ასევე ლიახვის ხეობაში (ერედვი, ნიქოზი). ვახუშტი ბატონიშვილისა და XVIII საუკუნის ზოგიერთი დოკუმენტის ცნობებმა საფუძველი დაუდო ტრადიციას ფავნელიშვილთა მხარგრძელთა გვარიდან წარმომავლობაზე და მათი სანაინიდან ფავნისში, ხოლო ფავნისიდან ერედვში გადმოსახლების შესახებ.

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 207-208.

@@ ხაზი 3: / ხაზი 3: @@
 ფავნელების მამულები მდებარეობდა [[თეძმის ხეობა]]ში. საგვარეულო პირველად იხსენიება დღემდე მოღწეულ უძველესი ქართული დოკუმენტში „ნასყიდობის დაწერილი ფავნელისა მღვიმის მონასტრისადმი“ (IX-X სს.), რომელიც შემორჩენილია XIII საუკუნის პირის სახით. მისი ცნობით, ფავნელებს მონაწილეობა მიუღიათ ქართველების მიერ [[ბარდავი]]ს დალაშქვრაში. ბრძოლაში ფავნელის ერთი ვაჟი დაღუპულა, მეორე ტყვედ ჩავარდნილა, მესამე სახლში გარდაცვლილა. გარდაცვლილთა სულის დასაურვებლად და ტყვედ ჩავარდნილთა გამოსახსნელად ფავნელებს [[შიომღვიმის მონასტერი|მღვიმის მონასტრისათვის]] მიუყიდია 4 სოფელი თეძმის ხეობაში: [[ცხევერეთი]], [[კოტმანი]], [[გავაზელნი]] და [[გველდესი]]. ამის შემდეგ ფავნელთა საგვარეულო იშვიათად ჩანს წყაროებში. XIII საუკუნის მეორე ნახევარში იხსენიება [[დავით VI ნარინი]]ს თანამეცხედრის თამარ [[ამანელისძენი|ამანელისძის]] ასულის მწირველი — ილარიონ ფავნელი. XIV-XV საუკუნეების რამდენიმე დოკუმენტი ცნობებს გვაწვდის ფავნელთა დანათესავებაზე [[თმოგველები|თმოგველებთან]]. ფავნელთაგან ნაწილის სოფლების XIII საუკუნეში ჯერ კიდევ მღვიმეს ეკუთვნოდა, შემდეგ სამეფო-[[სახასო]] გახდა, მერე კი სხვა საგვარეულოთა ხელში გადავიდა. ფავნელების საფეოდალოს ჯერ [[თორელები|თორელ]]-[[ჯავახიშვილები]], შემდეგ კი — [[სააკაძეები|სააკაძე]]-[[თარხნიშვილები]] დაეპატრონენ.
-მეცნიერთა ნაწილი ვარაუდობს, რომ ფავნელთა განშტოებაა [[ტბელები]]ს საგვარეულო. ზოგიერთი მოსაზრებით, ფავნელთა შთამომავლებად ჩანან ასევე XVII-XVIII საუკუნეებში მოხსენიებული [[ფავნელიშვილები]] (ფავლენიშვილები), რომელთა ერთი შტო აზნაურთა, ხოლო მეორე — [[თავადი|თავადთა]] წოდებას შეადგენდა. ისინი ფლობდნენ მამულებს როგორც თეძმის, ასევე [[ლიახვის ხეობა]]ში ([[ერედვი]], [[ნიქოზი]]). [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]სა და XVIII საუკუნის ზოგიერთი დოკუმენტის ცნობებმა საფუძველი დაუდო ტრადიციას ფავნელიშვილთა [[მხარგრძელები|მხარგრძელთა]] გვარიდან წარმომავლობაზე და მათი [[სანაინი]]დან ფავნისში, ხოლო ფავნისიდან ერედვში გადმოსახლების შესახებ.
+მეცნიერთა ნაწილი ვარაუდობს, რომ ფავნელებს უკავშირდება [[ტბელები]]სა და [[სურამელები]]ს საგვარეულოები. ზოგიერთი მოსაზრებით, ფავნელთა შთამომავლებად ჩანან ასევე XVII-XVIII საუკუნეებში მოხსენიებული [[ფავნელიშვილები]] (ფავლენიშვილები), რომელთა ერთი შტო აზნაურთა, ხოლო მეორე — [[თავადი|თავადთა]] წოდებას შეადგენდა. ისინი ფლობდნენ მამულებს როგორც თეძმის, ასევე [[ლიახვის ხეობა]]ში ([[ერედვი]], [[ნიქოზი]]). [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]სა და XVIII საუკუნის ზოგიერთი დოკუმენტის ცნობებმა საფუძველი დაუდო ტრადიციას ფავნელიშვილთა [[მხარგრძელები|მხარგრძელთა]] გვარიდან წარმომავლობაზე და მათი [[სანაინი]]დან ფავნისში, ხოლო ფავნისიდან ერედვში გადმოსახლების შესახებ.
 ==ლიტერატურა==
 *{{ქსე|10|207-208}}