უჯრედის მემბრანა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მ r2.7.2+) (ბოტის დამატება: ta:உயிரணு மென்சவ்வு |
მ ბოტის წაშლა: lb,zh,jv,pl,eu,es,oc,ms,et,el,ar,sv,nl,pt,eo,is,su,ru,sr,tr,mk,fi,uk,da,ko,he,be,fr,lv,it,gl,de,id,ja,vi,simple,zh-yue,hi,ht,sk,en,no,ca,cy,sl,cs,bg,lt,gv (strongly connected to ka:მემბრანა) |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
'''პლაზმური მემბრანა''' იგივე '''პლაზმალემა''' ან [[ციტოლემა]] - შერჩევითი განვლადობის უნარის მქონე ბარიერის როლს ასრულებს. იგი [[უჯრედი|უჯრედსა]] და უჯრედშორის მატრიქსს შორის ნივთიერებათა ცვლას არეგულირებს და უჯრედშიგა გარემოს მუდმივობას განაპირობებს. პლაზმური მემბრანა გარს აკრავს [[ციტოპლაზმა|ციტოპლაზმას]] და ყოფს შიგაუჯრედულ კომპონენტებს გარეგანი გარემოსგან. არ ატარებს შედარებით დიდი ზომის [[მოლეკულა|მოლეკულებს]]. პლაზმური მემბრანა დიდ როლს ასრულებს [[უჯრედი|უჯრედის]] ფორმის მიღებაში, ასევე სხვა [[უჯრედი|უჯრედებთან]] შეკავშირებითა და დაჯგუფებით [[ქსოვილი|ქსოვილის]] წარმოქმნაში. მემბრანის გავლით ნივთიერებათა ტრანსპორტი შეიძლება იყოს პასიური-არ საჭიროებდეს ენერგიას, ან აქტიური-მათი ტრანსპორტირებისთვის უჯრედისაგან მოითხოვდეს ენერგიას. |
|||
[[ფაილი:Cell membrane detailed diagram 4.svg|მინი|400px|უჯრედის მემბრანის მდებარეობა ეუკარიოტულ უჯრედში]] |
|||
== სტრუქტურა == |
|||
'''მემბრანა''' არის [[უჯრედი]]ს გარსი, რომელიც [[მოლეკულა|მოლეკულების]] რამდენიმე შრისაგან შედგება და უზრუნველყოფს ნივთიერებათა შერჩევით გავლადობას.<ref name=MBOC>{{cite book |author=Alberts B, Johnson A, Lewis J, ''et al.'' |title=Molecular Biology of the Cell |edition=4th |isbn=0-8153-3218-1 |year=2002 |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=mboc4.section.1864 |publisher=Garland Science |location=New York}}</ref> ის წარმოადგენს [[ბიოლოგიური მემბრანა|ბიოლოგიურ მემბრანას]] რომელიც განაცალკევებს [[ციტოპლაზმა]]ს გარემოსაგან. <ref>[http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/C/CellMembranes.html კიმბალის ბიოლოგიის გვერდი] - უჯრედოვანი მემბრანა</ref> |
|||
=== ბილიპიდური სტრუქტურა === |
|||
[[Image:Fluid Mosaic.svg|thumb|200px|right|ფოსფოლიპიდი პლაზმურ მემბრანაში]] |
|||
==სქოლიო== |
|||
[[ლიპიდები]] პლაზმური მემბრანის ფორმირების პროცესში უმთავრეს როლს ასრულებენ. პლაზმური მემბრანა ძირითადად შედგება წვრილი, ამფიპატიკური [[ფოსფოლიპიდები | ფოსპოლიპიდების]] ორი შრისაგან. ფოსფოლიპიდი შედგება ჰიდროფილური(ნივთიერება, რომელიც წყალში კარგად იხსნება) „თავისა“ და ჰიდროფობური(ნივთიერება, რომელიც წყალში არ იხსნება) „კუდისაგან“. ფოსფოლიპიდები სითხეში მოთავსებისას ორ შრეს ქმნიან: ჰიდროფობური „კუდები“ შიგნით ექცევა, ჰიდროფილური „თავები“ კი-გარეთ. საბოლოოდ, მიიღება უწყვეტი, სფერული ლიპიდების შრე, რომლებიც ცუდად ატარებენ იონებს და სხვა პოლარულ [[მოლეკულა | მოლეკულებს]]. [[ფოსფოლიპიდები | ფოსფოლიპიდების]] ასეთი მოწესრიგებული წყობა ხელს უშლის მაღალმოლეკულურ ნაერთებს უჯრედში შეღწევაში, მაგრამ, ჩვეულებრივ ატარებს ჰიდროფობურ მოლეკულებს. პლაზმური მემბრანის უნარი აკონტროლოს მასში ნივთიერებების მოძრაობა ხორციელდება [[ტრანსმემბრანული ცილები | ტრანსმემბრანული ცილების]] კომპლექსების მეშვეობით, როგორებიცაა მაგ. [[ფორები]]. |
|||
{{სქოლიოს სია}} |
|||
== რესურსები ინტერნეტში == |
|||
* [http://allmed.ge/%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98-%E1%83%93%E1%83%90-%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A0/ უჯრედი და პლაზმური მემბრანა] |
|||
{{ესკიზი-ბიოლოგია}} |
{{ესკიზი-ბიოლოგია}} |
||
| ⚫ | |||
{{Link GA|lt}} |
|||
| ⚫ | |||
[[ar:غشاء خلوي]] |
|||
[[კატეგორია:უჯრედი]] |
|||
[[be:Клеткавыя мембраны]] |
|||
| ⚫ | |||
[[bg:Клетъчна мембрана]] |
|||
[[th:พลาสมา เมมเบรน]] |
|||
[[ca:Membrana plasmàtica]] |
|||
[[cs:Cytoplazmatická membrána]] |
|||
[[cy:Cellbilen]] |
|||
[[da:Cellemembran]] |
|||
[[de:Zellmembran]] |
|||
[[el:Κυτταρική μεμβράνη]] |
|||
[[en:Cell membrane]] |
|||
[[eo:Ĉelmembrano]] |
|||
[[es:Membrana plasmática]] |
|||
[[et:Rakumembraan]] |
|||
[[eu:Zelula mintz]] |
|||
| ⚫ | |||
[[fi:Solukalvo]] |
|||
[[fr:Membrane plasmique]] |
|||
[[gl:Membrana plasmática]] |
|||
[[gv:Far-chrackan killag]] |
|||
[[he:קרום התא]] |
|||
[[hi:कोशिका झिल्ली]] |
|||
[[hr:Stanična membrana]] |
|||
[[ht:Manbràn selilè]] |
|||
[[hu:Sejtmembrán]] |
|||
[[hy:Բջջաթաղանթ]] |
|||
[[id:Membran sel]] |
|||
[[is:Frumuhimna]] |
|||
[[it:Membrana cellulare]] |
|||
[[ja:細胞膜]] |
|||
[[jv:Mémbran sèl]] |
|||
[[kk:Торша мембранасы]] |
|||
[[ko:세포막]] |
|||
[[lb:Zellmembran]] |
|||
[[lt:Plazminė membrana]] |
|||
[[lv:Šūnas membrāna]] |
|||
[[mk:Клеточна мембрана]] |
|||
[[ml:കോശസ്തരം]] |
|||
[[ms:Membran plasma]] |
|||
[[nl:Celmembraan]] |
|||
[[no:Cellemembran]] |
|||
[[oc:Membrana plasmica]] |
|||
[[pl:Błona komórkowa]] |
|||
[[pt:Membrana plasmática]] |
|||
[[ru:Клеточная мембрана]] |
|||
[[sh:Ćelijska membrana]] |
|||
[[simple:Cell membrane]] |
|||
[[sk:Cytoplazmatická membrána]] |
|||
[[sl:Celična membrana]] |
|||
[[sr:Ћелијска мембрана]] |
|||
[[su:Mémbran sél]] |
|||
[[sv:Cellmembran]] |
|||
[[ta:உயிரணு மென்சவ்வு]] |
|||
[[th:เยื่อหุ้มเซลล์]] |
|||
[[tl:Membrano ng selula]] |
|||
[[tr:Hücre zarı]] |
|||
[[uk:Цитоплазматична мембрана]] |
|||
[[vi:Màng tế bào]] |
|||
[[zh:细胞膜]] |
|||
[[zh-yue:細胞膜]] |
|||
14:12, 8 აგვისტო 2012-ის ვერსია
პლაზმური მემბრანა იგივე პლაზმალემა ან ციტოლემა - შერჩევითი განვლადობის უნარის მქონე ბარიერის როლს ასრულებს. იგი უჯრედსა და უჯრედშორის მატრიქსს შორის ნივთიერებათა ცვლას არეგულირებს და უჯრედშიგა გარემოს მუდმივობას განაპირობებს. პლაზმური მემბრანა გარს აკრავს ციტოპლაზმას და ყოფს შიგაუჯრედულ კომპონენტებს გარეგანი გარემოსგან. არ ატარებს შედარებით დიდი ზომის მოლეკულებს. პლაზმური მემბრანა დიდ როლს ასრულებს უჯრედის ფორმის მიღებაში, ასევე სხვა უჯრედებთან შეკავშირებითა და დაჯგუფებით ქსოვილის წარმოქმნაში. მემბრანის გავლით ნივთიერებათა ტრანსპორტი შეიძლება იყოს პასიური-არ საჭიროებდეს ენერგიას, ან აქტიური-მათი ტრანსპორტირებისთვის უჯრედისაგან მოითხოვდეს ენერგიას.
სტრუქტურა
ბილიპიდური სტრუქტურა
ლიპიდები პლაზმური მემბრანის ფორმირების პროცესში უმთავრეს როლს ასრულებენ. პლაზმური მემბრანა ძირითადად შედგება წვრილი, ამფიპატიკური ფოსპოლიპიდების ორი შრისაგან. ფოსფოლიპიდი შედგება ჰიდროფილური(ნივთიერება, რომელიც წყალში კარგად იხსნება) „თავისა“ და ჰიდროფობური(ნივთიერება, რომელიც წყალში არ იხსნება) „კუდისაგან“. ფოსფოლიპიდები სითხეში მოთავსებისას ორ შრეს ქმნიან: ჰიდროფობური „კუდები“ შიგნით ექცევა, ჰიდროფილური „თავები“ კი-გარეთ. საბოლოოდ, მიიღება უწყვეტი, სფერული ლიპიდების შრე, რომლებიც ცუდად ატარებენ იონებს და სხვა პოლარულ მოლეკულებს. ფოსფოლიპიდების ასეთი მოწესრიგებული წყობა ხელს უშლის მაღალმოლეკულურ ნაერთებს უჯრედში შეღწევაში, მაგრამ, ჩვეულებრივ ატარებს ჰიდროფობურ მოლეკულებს. პლაზმური მემბრანის უნარი აკონტროლოს მასში ნივთიერებების მოძრაობა ხორციელდება ტრანსმემბრანული ცილების კომპლექსების მეშვეობით, როგორებიცაა მაგ. ფორები.
