ანდრომედეს გალაქტიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

22:38, 19 ივნისი 2012-ის ვერსია

ანდრომედას გალაქტიკა სპირალური გალაქტიკაა. რომელიც დაახლოებით 2,5 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე იმყოდება დედამიწიდან, ანდრომედას თანავარსკვლავედში. ის, ასევე, ცნობილია, როგორც "მესიერ 31", M31 ან NGC 224. ანდრომედა ხშირად არის მოხსენიებული ძველ ტექსტებში, როგორც "დიდებული ანდრომედას ნისლეული". ეს გალაქტიკა უახლოესი სპირალური გალაქტიკაა, რომელიც ჩვენს გალაქტიკასთან მდებარეობს, მაგრამ არა ყველაზე უახლოესი. მან თავისი სახელი მიიღო იმ ცის ნაწილიდან, რომელშიც ის ჩნდება ხოლმე - ანდრომედას თანავარსკვლავედში, რომელმაც ეს სახელი მითოლოგიური პრინცესა ანდრომედასგან მიიღო. M31 ყველაზე დიდი გალაქტიკაა "ადგილობრივ ჯგუფში", რომელიც ასევე მოიცავს ჩვენს "ირმის ნახტომს" და 30-მდე სხვა შედარებით პატარა გალაქტიკას. მართალია ანდრომედა უდიდესია "ადგილობრივ ჯგუფში", მაგრამ ის ყველაზე მასიური არაა. ახალ კვლევებს თუ დავუჯერებთ, ჩვენი გალაქტიკა შეიცავს უფრო მეტ ბნელ მატერიას და სრულიად შესაძლებელია "ირმის ნახტომი" იყო ყველაზე მასიური ჯგუფში. 2006 წლის დაკვირვებების მიხედვით, რომელიც "სპიცერის" ინფრაწითელი ტელესკოპით მოხდა, M31-ში არსებობს 1 ტრილიონი ვარსკვლავი: სულ ცოტა, ორჯერ მეტი, ვიდრე ჩვენს გალაქტიკაში. "ირმის ნახტომში" მეცნიერებმა შეაფასეს ვარსკვლავების რაოდენობა და გამოვიდა, რომ ის შეიცავს 200-400 მილიარს მნათობს.

ანდრომედას გალაქტიკა, მეცნიერთა აზრით, დაახლოებით იწონის 7,1x10¹¹ მზის მასას. შედარებისთვის, 2009 წლის კვლევების მიხედვით, "ირმის ნახტომი" და ანდრომედა დაახლოებით ერთი და იმავე მასის არიან, ხოლო 2006 წლის გამოკვლევები აჩვენებენ, რომ "ირმის ნახტომი" ანდრომედას მხოლოდ 80% იწონის. 3,75 მილიარდ წელიწადში, ეს ორი გალაქტიკა ერთმანეთს შეეჯახება.

დაკვირვებების ისტორია

სპარსელმა ასტრონომმა აბდ ალ-რაჰმან ალ-სუფიმ თავის წიგნში (Book of Fixed Stars - მოწესრიგებული ვარსკვლავების წიგნი) დაწერა პატარა მონაკვეთი მიჯაჭვულ თანავარსკვლავედზე, რომელიც "პატარა ნისლეულად" მოიხსენია. იმ პერიოდის ვარსკვლავურმა რუკებმა მონიშნა, როგორც "პატარა ნისლეული". ამ ობიექტის პირველი აღწერა, რომელიც დაფუძნებული იყო ტელესკოპით დაკვირვებაზე, მოგვცა გერმანელმა ასტრონომმა სიმონ მერიუსმა, 1612 წლის 15 დეკემბერს. ჩარლზ მესიერმა ანდრომედა თავის კატალოგში შეიტანა, როგორც ობიექტი M31 1764 წელს და შეცდომით მოიხსენია მერიუსი, როგორც აღმომჩენი. სინამდვილეში, უფრო ადრეულ წლებში ეს ობიექტი ალ-სუფიმ აღმოაჩინა. ეს უკანასკნელი ჩარლზმა არ მოიხსენია. 1785 წელს, ასტრონომმა უილიამ ჰერშელმა შენიშნა მკრთალი მოწითალო ფერი M31-ის ბირთვთან. მან დაიჯერა, რომ ის იყო უახლოესი "დიდებულ ნისლეულთა" შორის, მაგრამ მან ვერ გააანალიზა, რომ ეს ობიექტი 2000-ჯერ შორს, იყო ვიდრე "სირიუსი".

1864 წელს, უილიამ ჰიუგინსი დააკვირდა M31-ის სპექტრს და შენიშნა, რომ ის განსხვავდება გაზური ნისლეულისგან. M31-ის სპექტრმა გამოსახა სიხშირეების მთლიანი გარემო, რაც დაეხმარა მეცნიერს ობიექტის ქიმიური შედგენილობის განსაზღვრაში. ანდრომედას ნისლეულის სპექტრი ძალიან ემთხვეოდა ინდივიდუალური ვარსკვლავების სპექტრს და აქედან დაასკვნეს, რომ მას უნდა ჰქონოდა ვარსკვლავური ბუნება. 1885-ში, ანდომედაში დაინახეს სუპერნოვა (ცნობილია, როგორც S Andromedae) და პირველად მას აკვირდებოდნენ, როგორც გალაქტიკას. იმ დროისთვის, M31 მიჩნეული იყო, როგორც უახლოესი ობიექტი.

ანდრომედას პირველი ფოტო-სურათები გადაიღო 1887 წელს ისააკ რობერტსმა თავისი პირადი ობსერვატორიიდან, რომელიც ინგლისში, კერძოდ კი სუსექსში მდებარეობდა. დიდხნიანმა ექსპოზიციამ საშუალება მისცა მეცნიერს, ისტორიაში პირველად დაენახა გალაქტიკის სპირალური სტრუქტურა. თუმცა, იმ დროისთვის ეს ობიექტი მაინც მიჩნეული იყო, როგორც ნისლეული ჩვენს გალაქტიკაში და მეცნიერმა არასწორად დაიჯერა, რომ M31 მსგავსი სპირალური ნისლეული სინამდვილეში ვარსკვლავური სისტემები იყვნენ, რომელსაც ჰყავდათ პლანეტები გარშემო თავიანთი თანამგზავრებით. ამ ობიექტის სიჩქარე ჩვენს მზის სისტემის მიმართ 1912 წელს გაზომა ვესტო სლიფერმა ლოუელის ობსერვატორიაში, სპექტროსკოპის გამოყენებით. შედეგი იყო იმ დროისთვის რეკორდული სიჩქარე - 300 კმ/წმ. ანდრომედა მზის მიმართულებით მოდიოდა ამ სიჩქარით.

კუნძულისებრი სამყარო

1917 წელს, ამერიკელმა ასტრონომმა ჰებერ კურტისმა M31-ში სუპერნოვა დაინახა. სხვა ფოტოების მიღების შემდეგ, მეცნიერმა 11 ახალი სუპერნოვა აღმოაჩინა. კურტისმა შენიშნა, რომ ეს სუპერნოვები, საშუალოდ, 10 მაგნიტუდით მკრთალი იყო, ვიდრე სხვები, რომელიც ცის სხვა ადგილებში ხდებოდა. შედეგად, მან გამოთქვა ვარაუდი, რომ ეს ობიექტი დაშორებულია 500 000 სინათლის წელიწადით (3,2x10¹⁰ ა.ე.). ის გახდა ე.წ. "კუნძულისებრი სამყაროს" ჰიპოთეზის დამცველი, რომელიც მეტყველებდა იმაზე, რომ სპირალური ნისლეულები სინამდვილეში დამოუკიდებელი გალაქტიკები იყვნენ.

ფაილი:Edwin Hubble with pipe.jpg

ედვინ ჰაბლი

1920 წელს, "დიდი დებატები" გაჩნდა კურტისსა და ჰერლოუ შეფლის შორის. ისინი კამათობდნენ "ირმის ნახტომის", სპირალური ნისლეულების, და სამყაროს განზომილებების შესახებ. კურტისს რომ დაემტკიცებინა, რომ "დიდებული ანდრომედას ნისლეული" იყო სხვა გალაქტიკა, მან ასევე ახსენა ბნელი ბილიკების სტრუქტურა, რომელიც ძალიან გავდა მტვრის ღრუბლებს ჩვენ გალაქტიკაში, ისევე როგორც დოპლერის ეფექტი (წითელი წანაცვლება). 1922 წელს, ერნსტ ოპიკმა წამოაყენა ძალიან ელეგანტური და უბრალო მეთოდი M31-მდე მანძილის დასადგენად. მიღებულმა შედეგმა, ანდრომედას ნისლეული ჩვენი გალაქტიკიდან "გააგდო" დაახლოებით 450 000 პარსეკამდე, რომელიც დაახლოებით არის 1 500 000 სინათლის წელიწადი (ანუ აღმოჩნდა, რომ ის გაცილებით შორს იყო). ედვინ ჰაბლმა წარმოქმნა დებატები 1925 წელს, როდესაც მან M31-ის ასტრონომიულ ფოტოებზე ამოიცნო ექსტრაგალაქტიკური "ცეფეიდები" (ცვალებადი ნათობის მქონე ვარსკვლავები) . ეს ფოტოები მიიღეს 2,5 მეტრი დიამეტრის სარკიანი "ჰუკერის ტელესკოპიდან". ამ ტელესკოპმა საშუალება მისცა მეცნიერებს დაედგინათ ანდრომედამდე მანძილი. ჰაბლის გაზომვებმა და კვლევებმა საბოლოოდ დაასკვნეს, რომ ეს ობიექტი არ იყო ვარსკვლავთგროვა ან გაზი ჩვენს გალაქტიკაში. ის იყო სრულიად სხვა გალაქტიკა, რომელიც დიდი მანძილითაა ჩვენგან დაშორებული.

რესურსები ინტერნეტში

ანდრომედასა და ირმის ნახტომის შეჯახების ზუსტი თარიღი
StarDate: M31 Fact Sheet
Simbad data on M31
Messier 31, SEDS Messier pages
- A Giant Globular Cluster in M31 1998 October 17.
- M31: The Andromeda Galaxy 2004 July 18.
- Andromeda Island Universe 2005 December 22.
- Andromeda Island Universe 2010 January 9.
- WISE Infrared Andromeda 2010 February 19
M31 and it's central Nuclear Spiral
Amateur photography - M31

თარგი:Link FA თარგი:Link GA

@@ ხაზი 22: / ხაზი 22: @@
 ==რესურსები ინტერნეტში==
 {{Commons|Andromeda Galaxy}}
+*[http://astronet.ge/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D1/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%981/938-2012-06-01-19-29-22 ანდრომედასა და ირმის ნახტომის შეჯახების ზუსტი თარიღი]
 * [http://blackholes.stardate.org/directory/factsheet.php?p=M31 '''StarDate''': M31 Fact Sheet]
 * [http://simbad.u-strasbg.fr/sim-id.pl?Ident=M+31 Simbad data on M31]