ჯამბატისტა ვიკო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| ხაზი 2: | ხაზი 2: | ||
'''ჯამბატისტა ვიკო''' ({{lang-it|Giambattista Vico;}} დ. [[23 ივნისი]] [[1668]], [[ნეაპოლი]] — გ. [[23 იანვარი]] [[1744]], იქვე) — იტალიელი [[ფილოსოფოსი]], [[ისტორიკოსი]] და [[იურისტი]]. ერთ-ერთი პირველი მოაზროვნე, რომლის [[იდეა|იდეებმა]], რამდენიმე მიმართულებით, წინ გაუსწრო <ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5165]</ref> მეცნიერული სოციოლოგიის განვითარებას. ის [[ისტორია|ისტორიას]] განიხილავდა, როგორც ობიექტურ კანონზომიერ პროცესს, რომელიც ციკლურად მიმდინარეობდა („მუდმივი იდეალური ისტორია, რომლის თანახმად, დროის გარკვეულ მონაკვეთში, ხდება ყველაფერი, ყველა [[ერი|ერის]] ისტორიაში“). ვიკოსათვის _ ისტორია არის [[ადამიანი|ადამიანთა]] [[ქცევ|ქცევების]] უსასრულო ჯაჭვი. ვიკოს დამსახურება იმაში მდგომარეობს, რომ მან თავის მთავარ ნაშრომში „ახალი მეცნიერების საფუძვლები ერის საერთოო ბუნების შესახებ“ ([[1725]]), მან განახორციელა მცდელობა, გამოეყენებინა ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი და დეტერმინული მიდგომა [[სახელმწოფო]]-[[სამართალი|სამართლებრივი]] [[ინსტიტუტი|ინსტიტუტების]] ასახსნელად. |
'''ჯამბატისტა ვიკო''' ({{lang-it|Giambattista Vico;}} დ. [[23 ივნისი]] [[1668]], [[ნეაპოლი]] — გ. [[23 იანვარი]] [[1744]], იქვე) — იტალიელი [[ფილოსოფოსი]], [[ისტორიკოსი]] და [[იურისტი]]. ერთ-ერთი პირველი მოაზროვნე, რომლის [[იდეა|იდეებმა]], რამდენიმე მიმართულებით, წინ გაუსწრო <ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5165]</ref> მეცნიერული სოციოლოგიის განვითარებას. ის [[ისტორია|ისტორიას]] განიხილავდა, როგორც ობიექტურ კანონზომიერ პროცესს, რომელიც ციკლურად მიმდინარეობდა („მუდმივი იდეალური ისტორია, რომლის თანახმად, დროის გარკვეულ მონაკვეთში, ხდება ყველაფერი, ყველა [[ერი|ერის]] ისტორიაში“). ვიკოსათვის _ ისტორია არის [[ადამიანი|ადამიანთა]] [[ქცევ|ქცევების]] უსასრულო ჯაჭვი. ვიკოს დამსახურება იმაში მდგომარეობს, რომ მან თავის მთავარ ნაშრომში „ახალი მეცნიერების საფუძვლები ერის საერთოო ბუნების შესახებ“ ([[1725]]), მან განახორციელა მცდელობა, გამოეყენებინა ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი და დეტერმინული მიდგომა [[სახელმწოფო]]-[[სამართალი|სამართლებრივი]] [[ინსტიტუტი|ინსტიტუტების]] ასახსნელად. |
||
[[ისტორია|ისტორიის]] მიერ განვლილი ციკლი შეიცავს სამ ფაზას: საწყისი სტადია - [[ღმერთი|ღვთაებრივი]], ღმერთების ეპოქა, რომლის დროს არ არსებობდა სახელმწიფოებრიობა და [[იურისპუდენცია|იურიდიული]] [[კანონი (ნორმატიული აქტი)|კანონები]]. კანონების როლს ასრულებდნენ [[მისტერია|მისტერიები]] და [[ორაკული|ორაკულთა]] [[წინასწარმეტყველი|წინასწარმეტყველება]], რომლებიც გადასცემდნენ ადამიანებს ღმერთების ნებას. ვინაიდან ამ [[ეპოქა (გეოლოგია)|ეპოქაში]] [[სასამართლო]] ეფუძნებოდა ზნეობრივ [[ავტორიტეტი|ავტორიტეტს]], ვიკოს აზრით, დაუშვებელია რაიმე სახის [[რაციონალიზმი|რაციონალური]] ახსნა-განმარტება. საზოგადოებას მართავენ [[ქურუმი|ქურუმები]]. მატერიალური მოთხოვნები, საპირისპირო მიმდევრობების ბრძოლა ამზადებს კანონებისა და სახელმწიფოს წარმოშობას. ანუ ეს იურიდიულ-[[საზოგადოება|საზოგადოებრივი]] მოვლენები იქმნება არა [[ინდივიდი|ინდივიდის]] სუბიექტური ნებით, არამედ ობიექტური აუცილებლობით. ვიკო მკაცრად და ზედმიწევნით ზუსტად აკრიტიკებდა, ბუნებით-სამართლებრივი სკოლის წმინდა ხელოვნურ დებულებებს (სახელმწიფოსა და სამართლის წარმოშობის სახელშეკრულებო კონცეფცია<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=20862]</ref>). ვიკო არ აკავშირებს სახელმწიფოს წარმოშობას [[ხელშეკრულება|ხელშეკრულებას]]. თითოეული მმართველობის ფორმას ვიკომ მოუძებნა საკუთარი საფუძველი და წარმოშობის საკუთარი მიზეზი. ისტორიული ციკლის მეორე ფაზაზე, [[გმირი|გმირების]] ეპოქაში, სახელმწიფო ხელისუფლების სათავეში იკვე დგას [[არისტოკრატია]], რომელიც საკუთარ ანგარებიან სამართლის ნორმებს კარნახობს საზოგადოებას და მკაცრად თრგუნავს [[პლებეები|პლებეებს]]. ამ ფაზაზე სამართალი არის უხეში ძალის სამართალი. ისტორიული ციკლის მესამე ფაზა არის ადამიანთა ეპოქა, რომელსაც ახასიათებს [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკურ]] - [[დემოკრატია|დემოკრატიული]] მოწყობა, ან წარმომადგენლობითი მონარქიები, როდესაც მოქმედებენ, ადამიანის ღირსების შესაბამისი უფლებები და თავისუფლებები, რომლებიც უზრუნველყოფენ სახალხო სუვერენიტეტს. ამ პერიოდში კანონი ბრძნულად და მოქნილად ითვალისწინებს როგორც კერძო, ისე საყოველთაო ინტერესსა და [[თანასწორობა|თანასწორობას]] ამყარებს ადამიანებს შორის ( |
[[ისტორია|ისტორიის]] მიერ განვლილი ციკლი შეიცავს სამ ფაზას: საწყისი სტადია - [[ღმერთი|ღვთაებრივი]], ღმერთების ეპოქა, რომლის დროს არ არსებობდა სახელმწიფოებრიობა და [[იურისპუდენცია|იურიდიული]] [[კანონი (ნორმატიული აქტი)|კანონები]]. კანონების როლს ასრულებდნენ [[მისტერია|მისტერიები]] და [[ორაკული|ორაკულთა]] [[წინასწარმეტყველი|წინასწარმეტყველება]], რომლებიც გადასცემდნენ ადამიანებს ღმერთების ნებას. ვინაიდან ამ [[ეპოქა (გეოლოგია)|ეპოქაში]] [[სასამართლო]] ეფუძნებოდა ზნეობრივ [[ავტორიტეტი|ავტორიტეტს]], ვიკოს აზრით, დაუშვებელია რაიმე სახის [[რაციონალიზმი|რაციონალური]] ახსნა-განმარტება. საზოგადოებას მართავენ [[ქურუმი|ქურუმები]]. მატერიალური მოთხოვნები, საპირისპირო მიმდევრობების ბრძოლა ამზადებს კანონებისა და სახელმწიფოს წარმოშობას. ანუ ეს იურიდიულ-[[საზოგადოება|საზოგადოებრივი]] მოვლენები იქმნება არა [[ინდივიდი|ინდივიდის]] სუბიექტური ნებით, არამედ ობიექტური აუცილებლობით. ვიკო მკაცრად და ზედმიწევნით ზუსტად აკრიტიკებდა, ბუნებით-სამართლებრივი სკოლის წმინდა ხელოვნურ დებულებებს (სახელმწიფოსა და სამართლის წარმოშობის სახელშეკრულებო კონცეფცია<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=20862]</ref>). ვიკო არ აკავშირებს სახელმწიფოს წარმოშობას [[ხელშეკრულება|ხელშეკრულებას]]. თითოეული მმართველობის ფორმას ვიკომ მოუძებნა საკუთარი საფუძველი და წარმოშობის საკუთარი მიზეზი. ისტორიული ციკლის მეორე ფაზაზე, [[გმირი|გმირების]] ეპოქაში, სახელმწიფო ხელისუფლების სათავეში იკვე დგას [[არისტოკრატია]], რომელიც საკუთარ ანგარებიან სამართლის ნორმებს კარნახობს საზოგადოებას და მკაცრად თრგუნავს [[პლებეები|პლებეებს]]. ამ ფაზაზე სამართალი არის უხეში ძალის სამართალი. ისტორიული ციკლის მესამე ფაზა არის ადამიანთა ეპოქა, რომელსაც ახასიათებს [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკურ]] - [[დემოკრატია|დემოკრატიული]] მოწყობა, ან წარმომადგენლობითი მონარქიები, როდესაც მოქმედებენ, ადამიანის ღირსების შესაბამისი უფლებები და თავისუფლებები, რომლებიც უზრუნველყოფენ სახალხო სუვერენიტეტს. ამ პერიოდში კანონი ბრძნულად და მოქნილად ითვალისწინებს როგორც კერძო, ისე საყოველთაო ინტერესსა და [[თანასწორობა|თანასწორობას]] ამყარებს ადამიანებს შორის (იურიდიული თანასწორობა). ვიკოს სიმპათია მთლიანად „თავისუფალი სახალხო სახელმწიფოს მხარეს არის, სადაც ყველა ადამიანი ან მათი უდიდესი ნაწილი წარმოადგენს სახელმწიფოს კანონიერ ძალას ... და იქცევა სახალხო თავისუფლების ბატონად“. |
||
== ლიტერატურა == |
== ლიტერატურა == |
||
08:14, 20 დეკემბერი 2011-ის ვერსია
ჯამბატისტა ვიკო (იტალ. Giambattista Vico; დ. 23 ივნისი 1668, ნეაპოლი — გ. 23 იანვარი 1744, იქვე) — იტალიელი ფილოსოფოსი, ისტორიკოსი და იურისტი. ერთ-ერთი პირველი მოაზროვნე, რომლის იდეებმა, რამდენიმე მიმართულებით, წინ გაუსწრო [1] მეცნიერული სოციოლოგიის განვითარებას. ის ისტორიას განიხილავდა, როგორც ობიექტურ კანონზომიერ პროცესს, რომელიც ციკლურად მიმდინარეობდა („მუდმივი იდეალური ისტორია, რომლის თანახმად, დროის გარკვეულ მონაკვეთში, ხდება ყველაფერი, ყველა ერის ისტორიაში“). ვიკოსათვის _ ისტორია არის ადამიანთა ქცევების უსასრულო ჯაჭვი. ვიკოს დამსახურება იმაში მდგომარეობს, რომ მან თავის მთავარ ნაშრომში „ახალი მეცნიერების საფუძვლები ერის საერთოო ბუნების შესახებ“ (1725), მან განახორციელა მცდელობა, გამოეყენებინა ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი და დეტერმინული მიდგომა სახელმწოფო-სამართლებრივი ინსტიტუტების ასახსნელად.
ისტორიის მიერ განვლილი ციკლი შეიცავს სამ ფაზას: საწყისი სტადია - ღვთაებრივი, ღმერთების ეპოქა, რომლის დროს არ არსებობდა სახელმწიფოებრიობა და იურიდიული კანონები. კანონების როლს ასრულებდნენ მისტერიები და ორაკულთა წინასწარმეტყველება, რომლებიც გადასცემდნენ ადამიანებს ღმერთების ნებას. ვინაიდან ამ ეპოქაში სასამართლო ეფუძნებოდა ზნეობრივ ავტორიტეტს, ვიკოს აზრით, დაუშვებელია რაიმე სახის რაციონალური ახსნა-განმარტება. საზოგადოებას მართავენ ქურუმები. მატერიალური მოთხოვნები, საპირისპირო მიმდევრობების ბრძოლა ამზადებს კანონებისა და სახელმწიფოს წარმოშობას. ანუ ეს იურიდიულ-საზოგადოებრივი მოვლენები იქმნება არა ინდივიდის სუბიექტური ნებით, არამედ ობიექტური აუცილებლობით. ვიკო მკაცრად და ზედმიწევნით ზუსტად აკრიტიკებდა, ბუნებით-სამართლებრივი სკოლის წმინდა ხელოვნურ დებულებებს (სახელმწიფოსა და სამართლის წარმოშობის სახელშეკრულებო კონცეფცია[2]). ვიკო არ აკავშირებს სახელმწიფოს წარმოშობას ხელშეკრულებას. თითოეული მმართველობის ფორმას ვიკომ მოუძებნა საკუთარი საფუძველი და წარმოშობის საკუთარი მიზეზი. ისტორიული ციკლის მეორე ფაზაზე, გმირების ეპოქაში, სახელმწიფო ხელისუფლების სათავეში იკვე დგას არისტოკრატია, რომელიც საკუთარ ანგარებიან სამართლის ნორმებს კარნახობს საზოგადოებას და მკაცრად თრგუნავს პლებეებს. ამ ფაზაზე სამართალი არის უხეში ძალის სამართალი. ისტორიული ციკლის მესამე ფაზა არის ადამიანთა ეპოქა, რომელსაც ახასიათებს რესპუბლიკურ - დემოკრატიული მოწყობა, ან წარმომადგენლობითი მონარქიები, როდესაც მოქმედებენ, ადამიანის ღირსების შესაბამისი უფლებები და თავისუფლებები, რომლებიც უზრუნველყოფენ სახალხო სუვერენიტეტს. ამ პერიოდში კანონი ბრძნულად და მოქნილად ითვალისწინებს როგორც კერძო, ისე საყოველთაო ინტერესსა და თანასწორობას ამყარებს ადამიანებს შორის (იურიდიული თანასწორობა). ვიკოს სიმპათია მთლიანად „თავისუფალი სახალხო სახელმწიფოს მხარეს არის, სადაც ყველა ადამიანი ან მათი უდიდესი ნაწილი წარმოადგენს სახელმწიფოს კანონიერ ძალას ... და იქცევა სახალხო თავისუფლების ბატონად“.
ლიტერატურა
- მარინა გარიშვილი, ეკა ხოფერია: რომის სამართლის საფუძვლები, ლექციების კურსი