ბიოსფერო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მ [r2.6.3] ბოტის დამატება: hr:Biosfera |
No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Seawifs global biosphere.jpg|thumb|300px|ბიოსფერო]]'''ბიოსფერო''' ([[ინგლისური ენა|ინგ.]] biosphere,[[ბერძნული ენა|ბერძ.]] bios სიცოცხლე და sphaira სფერო) – არის [[დედამიწა|დედამიწის]] თხელი ფენა, სადაც არსებობს და ვითარდება სიცოცხლე. ტერმინი "ბიოსფერო" პირველად გამოჩენილმა ფრანგმა ნატურალისტმა [[ჟან ბატისტ ლამარკი|ჟან ბატისტ ლამარკმა]] გამოიყენა, ხოლო მწყობრი სწავლება ბიოსფეროს შესახებ მხოლოდ მე–20 საუკუნის დასაწყისში შეიქმნა. მისი ავტორია [[რუსი]] მეცნიერი [[ |
[[ფაილი:Seawifs global biosphere.jpg|thumb|300px|ბიოსფერო]]'''ბიოსფერო''' ([[ინგლისური ენა|ინგ.]] biosphere,[[ბერძნული ენა|ბერძ.]] bios სიცოცხლე და sphaira სფერო) – არის [[დედამიწა|დედამიწის]] თხელი ფენა, სადაც არსებობს და ვითარდება სიცოცხლე. ტერმინი "ბიოსფერო" პირველად გამოჩენილმა ფრანგმა ნატურალისტმა [[ჟან ბატისტ ლამარკი|ჟან ბატისტ ლამარკმა]] გამოიყენა, ხოლო მწყობრი სწავლება ბიოსფეროს შესახებ მხოლოდ მე–20 საუკუნის დასაწყისში შეიქმნა. მისი ავტორია [[რუსი]] მეცნიერი [[ვლადიმერ ვერნადსკი]]. |
||
თანამედროვე ბიოსფერო მოიცავს [[ლითოსფერო]]ს, ანუ დედამიწის ქერქს;[[ჰიდროსფერო]]ს ანუ დედამიწის წყლიან გარსს და [[რედაქტირება ატმოსფერო (დედამიწა)|ატმოსფერო]]ს ანუ პლანეტის აიროვან გარსს. |
თანამედროვე ბიოსფერო მოიცავს [[ლითოსფერო]]ს, ანუ დედამიწის ქერქს;[[ჰიდროსფერო]]ს ანუ დედამიწის წყლიან გარსს და [[რედაქტირება ატმოსფერო (დედამიწა)|ატმოსფერო]]ს ანუ პლანეტის აიროვან გარსს. |
||
16:41, 16 დეკემბერი 2010-ის ვერსია
ბიოსფერო (ინგ. biosphere,ბერძ. bios სიცოცხლე და sphaira სფერო) – არის დედამიწის თხელი ფენა, სადაც არსებობს და ვითარდება სიცოცხლე. ტერმინი "ბიოსფერო" პირველად გამოჩენილმა ფრანგმა ნატურალისტმა ჟან ბატისტ ლამარკმა გამოიყენა, ხოლო მწყობრი სწავლება ბიოსფეროს შესახებ მხოლოდ მე–20 საუკუნის დასაწყისში შეიქმნა. მისი ავტორია რუსი მეცნიერი ვლადიმერ ვერნადსკი.
თანამედროვე ბიოსფერო მოიცავს ლითოსფეროს, ანუ დედამიწის ქერქს;ჰიდროსფეროს ანუ დედამიწის წყლიან გარსს და ატმოსფეროს ანუ პლანეტის აიროვან გარსს.
ბიოსფეროს ზედა საზღვარი ზღვის დონიდან დაახლოებით 6 კილომეტრს აღწევს. ამ სიმაღლეზე ჯერ კიდევ შეუძლიათ არსებობა ქლოროფილის შემცველ მცენარეებს. ბიოსფეროს ქვედა საზღვარი ვრცელდება 2–3 კმ სიღრმეზე ხმელეთის პირობებში და 1–2 კმ–ის სიღრმეზე ოკეანის ფსკერიდან.
ბიოსფეროს ერთ–ერთი დამახასიათებელი თავისებურებაა ნივთიერების წრებრუნვა მის ცოცხალ და არაცოცხალ ნაწილებს შორის . ამ პროცესს მნიშვნელოვანი ენერგია ესაჭიროება . ამ ენერგიის წყაროა მზე.
მზის ენერგია ნივთიერებათა ორ წრებრუნვას უზრუნველყოფს – დიდს, ანუ გეოლოგიურს და მცირეს, ანუ ბიოლოგიურს. დიდი წრებრუნვის მაგალითია წყლის მიმოქცევა, რომელიც გულისხმობს დედამიწის ზედაპირიდან წყლის აორთქლებას და მის დედამიწაზე დაბრუნებას ნალექის სახით. ოკეანიდან მეტი წყალი ორთქლდება, ვიდრე ბრუნდება. ხმელეთზე პირიქით, მეტი ნალექი გამოიყოფა, რომლის ნაწილი მდინარეებში, იქიდან კი ოკეანეებში ჩაედიენება.
ცოცხალი ორგანიზმის გაჩენასთან ერთად, დიდ ანუ გეოლოგიური წრებრუნვის წიაღში ჩაისახა მცირე, ანუ ბიოლოგიური წრებრუნვა. ბიოლოგიური წრებრუნვისათვის დამახასიათებელია ორგანული ნივთიერებების წარმოქმნა და დაშლა. ეს პროცესი ხორციელდება ქიმიური ელემენტების მიმოცვლით ცოცხალ ორგანიზმებს შორის.
ადამიანი ბიოსფეროს განვითარების გარკვეულ ეტაპზე წარმოიშვა და მას ნოოსფერო ანუ შეგნების სფერო ჰქვია.
| ||||||||||||||||||||
