კომედია დელ არტე: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ბოტის შეცვლა: cs:Commedia dell'arte
ბოტის შეცვლა: fa:کمدی هنرمندان; cosmetic changes
ხაზი 1: ხაზი 1:
[[Image:Arlequin1.jpg|thumb|არლეკინი]]
[[ფაილი:Arlequin1.jpg|thumb|არლეკინი]]
'''კომედია დელ არტე''', ნიღბების კომედია ([[იტალია|იტალიურად]] commedia dell'arte) წარმოადგენს [[იმპროვიზაცია|იმპროვიზაციაზე]] დამყარებულ [[თეატრი|თეატრს]], რომელშიც პროფესიონალი მსახიობები მონაწილეობენ.
'''კომედია დელ არტე''', ნიღბების კომედია ([[იტალია|იტალიურად]] commedia dell'arte) წარმოადგენს [[იმპროვიზაცია|იმპროვიზაციაზე]] დამყარებულ [[თეატრი|თეატრს]], რომელშიც პროფესიონალი მსახიობები მონაწილეობენ.


ამ ტიპის [[თეატრი|თეატრი]] პირველად [[იტალია|იტალიაში]], 1545 წელს გაჩნდა. მსახიობები ნიღბებს ატარებდნენ და წინასწარ განსაზღვრული სცენარის ჩარჩოში ტექსტების [[იმპროვიზაცია|იმპროვიზაციას]] ახდენდნენ. კომიკურს ეფექტს ძირითადად ჟესტიკულაცია ქმნიდა. ზოგიერთი პერსონაჟის არსებობა აუცილებელი იყო.
ამ ტიპის [[თეატრი]] პირველად [[იტალია|იტალიაში]], 1545 წელს გაჩნდა. მსახიობები ნიღბებს ატარებდნენ და წინასწარ განსაზღვრული სცენარის ჩარჩოში ტექსტების [[იმპროვიზაცია|იმპროვიზაციას]] ახდენდნენ. კომიკურს ეფექტს ძირითადად ჟესტიკულაცია ქმნიდა. ზოგიერთი პერსონაჟის არსებობა აუცილებელი იყო.


* მასხარები: არლეკინი (მხიარული და კეთილი პერსონაჟი), სკარამუში (არლეკინის საპირისპირო ), ბრიგელა (მიკიტანი).
* მასხარები: არლეკინი (მხიარული და კეთილი პერსონაჟი), სკარამუში (არლეკინის საპირისპირო ), ბრიგელა (მიკიტანი).
ხაზი 9: ხაზი 9:
* შეყვარებულები (გულუბრყვილო, მაგრამ მოხერხებული პერსონაჟები): იზაბელა, კოლომბინა...
* შეყვარებულები (გულუბრყვილო, მაგრამ მოხერხებული პერსონაჟები): იზაბელა, კოლომბინა...


კომედია დელ არტეს ზოგიერთი პერსონაჟი იმდენად ცნობილი და პოპულარული გახდა რომ სხვა ტიპის [[თეატრი|თეატრებშიც]] გადავიდა. პოლიშინელი ინგლისურ პანჩს დაედო საფუძვლად, კაპიტანი იაპონური ტენგუს სახით შემორჩა, პედროლინოსგან ფრანგული პიერო წარმოიშვა.
კომედია დელ არტეს ზოგიერთი პერსონაჟი იმდენად ცნობილი და პოპულარული გახდა რომ სხვა ტიპის [[თეატრი|თეატრებშიც]] გადავიდა. პოლიშინელი ინგლისურ პანჩს დაედო საფუძვლად, კაპიტანი იაპონური ტენგუს სახით შემორჩა, პედროლინოსგან ფრანგული პიერო წარმოიშვა.


[[Image:Pantalone.jpg|thumb|პანტალონე]]
[[ფაილი:Pantalone.jpg|thumb|პანტალონე]]


== დასები ==
== დასები ==
ხაზი 17: ხაზი 17:
თეატრალურ დასებს, განსაკუთრებით მათ, ვინც პროვინციაში მოღვაწეობდა, არ ჰქონდათ ფიქსირებული ადგილი და მოგზაურობისას თან დაჰქონდათ ფიცარნაგი სცენები. წინასწარ შემუშავებული სასცენარო მოდელები საშუალებას აძლევდათ სულ რამდენიმე საათში სცენაზე წარმოედგინათ ადგილობრივი სიტუაციები.
თეატრალურ დასებს, განსაკუთრებით მათ, ვინც პროვინციაში მოღვაწეობდა, არ ჰქონდათ ფიქსირებული ადგილი და მოგზაურობისას თან დაჰქონდათ ფიცარნაგი სცენები. წინასწარ შემუშავებული სასცენარო მოდელები საშუალებას აძლევდათ სულ რამდენიმე საათში სცენაზე წარმოედგინათ ადგილობრივი სიტუაციები.
კომედიები დაფუძნებული იყო ადვილად ამოსაცნობ, სტერეოტიპულ, ემფატური ჟესტიკულაციის მქონე პერსონაჟებზე, იმპროვიზიტებულ დიალოგებზე, მუსიკალურ ინტერლუდიებსა და მასხარაობაზე, რათა მიეზიდათ და დაეკმაყოფილებინათ სხვადასხვა სოციალურ და კულტურულ პირობებში მყოფი ფართო პუბლიკა. შეყვარებული წყვილისა და მსახურების გარდა ყველა მსახიობი ატარებდა ნიღაბს.
კომედიები დაფუძნებული იყო ადვილად ამოსაცნობ, სტერეოტიპულ, ემფატური ჟესტიკულაციის მქონე პერსონაჟებზე, იმპროვიზიტებულ დიალოგებზე, მუსიკალურ ინტერლუდიებსა და მასხარაობაზე, რათა მიეზიდათ და დაეკმაყოფილებინათ სხვადასხვა სოციალურ და კულტურულ პირობებში მყოფი ფართო პუბლიკა. შეყვარებული წყვილისა და მსახურების გარდა ყველა მსახიობი ატარებდა ნიღაბს.
თითოეული დასში დაახლოებით ათი-ოცი მსახიობი შედიოდა, ამას ემატებოდა დასის ხელმძღვანელი, რომელიც როლებს ანაწილებდა, ზოგჯერ მუსიკოსები, [[ჟონგლიორი|ჟონგლიორები]], [[აკრობატი|აკრობატები]] და პოეტები.
თითოეული დასში დაახლოებით ათი-ოცი მსახიობი შედიოდა, ამას ემატებოდა დასის ხელმძღვანელი, რომელიც როლებს ანაწილებდა, ზოგჯერ მუსიკოსები, [[ჟონგლიორი|ჟონგლიორები]], [[აკრობატი|აკრობატები]] და პოეტები.




== განვითარება ==
== განვითარება ==


კომედია დელ არტეს პოპულარობა [[იტალია|იტალიაში]], ისევე როგორც მის ფარგლებს გარეთ, განსაცვიფრებელი იყო. მე-17 საუკუნეში [[ესპანეთი|ესპანეთისა]] და [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] ხელისუფლება [[თეატრი|თეატრის]] ამ ფორმის რეგლამენტირებასა და [[ცენზურა|ცენზურასაც]] კი შეეცადა.
კომედია დელ არტეს პოპულარობა [[იტალია|იტალიაში]], ისევე როგორც მის ფარგლებს გარეთ, განსაცვიფრებელი იყო. მე-17 საუკუნეში [[ესპანეთი|ესპანეთისა]] და [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] ხელისუფლება [[თეატრი|თეატრის]] ამ ფორმის რეგლამენტირებასა და [[ცენზურა|ცენზურასაც]] კი შეეცადა.
მე-18 საუკუნეში [[იტალია|იტალიაში]] [[გოლდონი, კარლო|კარლო გოლდონი]] კიდევ უფრო პოპულარულს ხდის კომედია დელ არტეს. [[გოლდონი, კარლო|გოლდონი]] თავისი მსახიობებიდან წერილობითი ტექსტის მიყოლასა და მარტივ მასხარაობაზე უარის თქმას მოითხოვს, თანდათან უკუაგდებს ნიღბებს და პერსონაჟებს უფრო მეტად დამახასიათებელ ინდივიდუალობას სძენს. მან კომედია დელ არტე სახასიათო [[კომედია|კომედიად]] აქცია. [[გოლდონი, კარლო|გოლდონისგან]] განსხვავებით [[გოცი, კარლო|კარლო გოცი]] ცდიობს შეინარჩუნოს კომედია დელ არტეს [[სატირა|სატირული]] და [[პათეტიკა|პათეტიკური]] მხარე და გადმოიტანოს იგი თანამედროვე ჩვევებსა და პერსონაჟებზე.
მე-18 საუკუნეში [[იტალია|იტალიაში]] [[გოლდონი, კარლო|კარლო გოლდონი]] კიდევ უფრო პოპულარულს ხდის კომედია დელ არტეს. [[გოლდონი, კარლო|გოლდონი]] თავისი მსახიობებიდან წერილობითი ტექსტის მიყოლასა და მარტივ მასხარაობაზე უარის თქმას მოითხოვს, თანდათან უკუაგდებს ნიღბებს და პერსონაჟებს უფრო მეტად დამახასიათებელ ინდივიდუალობას სძენს. მან კომედია დელ არტე სახასიათო [[კომედია|კომედიად]] აქცია. [[გოლდონი, კარლო|გოლდონისგან]] განსხვავებით [[გოცი, კარლო|კარლო გოცი]] ცდიობს შეინარჩუნოს კომედია დელ არტეს [[სატირა|სატირული]] და [[პათეტიკა|პათეტიკური]] მხარე და გადმოიტანოს იგი თანამედროვე ჩვევებსა და პერსონაჟებზე.
მე-19 საუკუნეში ამ ტიპის [[თეატრი|თეატრი]] თითქმის დავიწყებას ეძლევა, თუმცა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] პიეროსა და კოლომბინას პერსონაჟები [[პანტომიმა|პანტომიმაში]] იმკვიდრებენ ადგილს.
მე-19 საუკუნეში ამ ტიპის [[თეატრი]] თითქმის დავიწყებას ეძლევა, თუმცა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] პიეროსა და კოლომბინას პერსონაჟები [[პანტომიმა|პანტომიმაში]] იმკვიდრებენ ადგილს.


==რესურსები ინტერნეტში==
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://paularbear.free.fr/commedia-dell-arte/index.html კომედია დელ არტე - ისტორია, პერსონაჟები, ავტორები]
* [http://paularbear.free.fr/commedia-dell-arte/index.html კომედია დელ არტე - ისტორია, პერსონაჟები, ავტორები]


[[კატეგორია:თეატრი]]
[[კატეგორია:თეატრი]]
ხაზი 42: ხაზი 42:
[[en:Commedia dell'arte]]
[[en:Commedia dell'arte]]
[[es:Comedia del arte]]
[[es:Comedia del arte]]
[[fa:كمدى هنرمندان]]
[[fa:کمدی هنرمندان]]
[[fi:Commedia dell'arte]]
[[fi:Commedia dell'arte]]
[[fr:Commedia dell'arte]]
[[fr:Commedia dell'arte]]

19:46, 21 აგვისტო 2010-ის ვერსია

ფაილი:Arlequin1.jpg
არლეკინი

კომედია დელ არტე, ნიღბების კომედია (იტალიურად commedia dell'arte) წარმოადგენს იმპროვიზაციაზე დამყარებულ თეატრს, რომელშიც პროფესიონალი მსახიობები მონაწილეობენ.

ამ ტიპის თეატრი პირველად იტალიაში, 1545 წელს გაჩნდა. მსახიობები ნიღბებს ატარებდნენ და წინასწარ განსაზღვრული სცენარის ჩარჩოში ტექსტების იმპროვიზაციას ახდენდნენ. კომიკურს ეფექტს ძირითადად ჟესტიკულაცია ქმნიდა. ზოგიერთი პერსონაჟის არსებობა აუცილებელი იყო.

  • მასხარები: არლეკინი (მხიარული და კეთილი პერსონაჟი), სკარამუში (არლეკინის საპირისპირო ), ბრიგელა (მიკიტანი).
  • მოხუცები: პანტალონე (ახალგაზრდა გოგოზე შეყვარებული ბებერი), ექიმი...
  • ჯარისკაცები (ტრაბახა და ზოგჯერ მშიშარა): კაპიტანი, მატამორი, სპავენტო....
  • შეყვარებულები (გულუბრყვილო, მაგრამ მოხერხებული პერსონაჟები): იზაბელა, კოლომბინა...

კომედია დელ არტეს ზოგიერთი პერსონაჟი იმდენად ცნობილი და პოპულარული გახდა რომ სხვა ტიპის თეატრებშიც გადავიდა. პოლიშინელი ინგლისურ პანჩს დაედო საფუძვლად, კაპიტანი იაპონური ტენგუს სახით შემორჩა, პედროლინოსგან ფრანგული პიერო წარმოიშვა.

ფაილი:Pantalone.jpg
პანტალონე

დასები

თეატრალურ დასებს, განსაკუთრებით მათ, ვინც პროვინციაში მოღვაწეობდა, არ ჰქონდათ ფიქსირებული ადგილი და მოგზაურობისას თან დაჰქონდათ ფიცარნაგი სცენები. წინასწარ შემუშავებული სასცენარო მოდელები საშუალებას აძლევდათ სულ რამდენიმე საათში სცენაზე წარმოედგინათ ადგილობრივი სიტუაციები. კომედიები დაფუძნებული იყო ადვილად ამოსაცნობ, სტერეოტიპულ, ემფატური ჟესტიკულაციის მქონე პერსონაჟებზე, იმპროვიზიტებულ დიალოგებზე, მუსიკალურ ინტერლუდიებსა და მასხარაობაზე, რათა მიეზიდათ და დაეკმაყოფილებინათ სხვადასხვა სოციალურ და კულტურულ პირობებში მყოფი ფართო პუბლიკა. შეყვარებული წყვილისა და მსახურების გარდა ყველა მსახიობი ატარებდა ნიღაბს. თითოეული დასში დაახლოებით ათი-ოცი მსახიობი შედიოდა, ამას ემატებოდა დასის ხელმძღვანელი, რომელიც როლებს ანაწილებდა, ზოგჯერ მუსიკოსები, ჟონგლიორები, აკრობატები და პოეტები.


განვითარება

კომედია დელ არტეს პოპულარობა იტალიაში, ისევე როგორც მის ფარგლებს გარეთ, განსაცვიფრებელი იყო. მე-17 საუკუნეში ესპანეთისა და საფრანგეთის ხელისუფლება თეატრის ამ ფორმის რეგლამენტირებასა და ცენზურასაც კი შეეცადა. მე-18 საუკუნეში იტალიაში კარლო გოლდონი კიდევ უფრო პოპულარულს ხდის კომედია დელ არტეს. გოლდონი თავისი მსახიობებიდან წერილობითი ტექსტის მიყოლასა და მარტივ მასხარაობაზე უარის თქმას მოითხოვს, თანდათან უკუაგდებს ნიღბებს და პერსონაჟებს უფრო მეტად დამახასიათებელ ინდივიდუალობას სძენს. მან კომედია დელ არტე სახასიათო კომედიად აქცია. გოლდონისგან განსხვავებით კარლო გოცი ცდიობს შეინარჩუნოს კომედია დელ არტეს სატირული და პათეტიკური მხარე და გადმოიტანოს იგი თანამედროვე ჩვევებსა და პერსონაჟებზე. მე-19 საუკუნეში ამ ტიპის თეატრი თითქმის დავიწყებას ეძლევა, თუმცა საფრანგეთში პიეროსა და კოლომბინას პერსონაჟები პანტომიმაში იმკვიდრებენ ადგილს.

რესურსები ინტერნეტში

თარგი:Link FA