ირაციონალური რიცხვი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მ ბოტის შეცვლა: ro:Număr irațional |
მ ბოტის შეცვლა: tr:İrrasyonel sayılar; cosmetic changes |
||
ხაზი 20: | ხაზი 20: | ||
ამრიგად ირკვევა, რომ არ არსებობს რაციონალური რიცხვი რომლის კვადრატი 2, 3, 5, 6 … რიცხვების ტოლია. ასეთი რიცხვები მიეკუთვნებიან ე.წ. ირაციონალური რიცხვების ჯგუფს. |
ამრიგად ირკვევა, რომ არ არსებობს რაციონალური რიცხვი რომლის კვადრატი 2, 3, 5, 6 … რიცხვების ტოლია. ასეთი რიცხვები მიეკუთვნებიან ე.წ. ირაციონალური რიცხვების ჯგუფს. |
||
N, Z0, Z, Q |
N, Z0, Z, Q და R რიცხვთა შორის არსებობს შემდეგი დამოკიდებულება: |
||
<center>N ⊃ Z0 ⊃ Z ⊃ Q ⊃ R</center> |
<center>N ⊃ Z0 ⊃ Z ⊃ Q ⊃ R</center> |
||
ხაზი 28: | ხაზი 28: | ||
<center>[[ფაილი:eileri.JPG]]</center> |
<center>[[ფაილი:eileri.JPG]]</center> |
||
დალაგების |
დალაგების თვისებები: |
||
# 1.ნებისმიერი ორი a და b ნამდვილი რიცხვისათვის სრულდება ერთი და მხოლოდ ერთი შედეგი თანაფარდობიდან: a=b a>b a<b |
# 1.ნებისმიერი ორი a და b ნამდვილი რიცხვისათვის სრულდება ერთი და მხოლოდ ერთი შედეგი თანაფარდობიდან: a=b a>b a<b |
||
#2.თუ a<b, მოიძებნება ისეთი c რიცხვი, რომ a<c<b. |
# 2.თუ a<b, მოიძებნება ისეთი c რიცხვი, რომ a<c<b. |
||
შეკრების თვისებები: |
შეკრების თვისებები: |
||
#1.a+b=b+a |
# 1.a+b=b+a (შეკრების კომუტაციურობა) |
||
#2.(a+b)+c=a+(b+c) |
# 2.(a+b)+c=a+(b+c) (შეკრების ასოციაციურობა) |
||
#3.a+0=a |
# 3.a+0=a |
||
#4.a+(-a)=0 |
# 4.a+(-a)=0 (a და -a მოპირდაპირე რიცხვებია) |
||
#5.თუ a=b, მაშინ |
# 5.თუ a=b, მაშინ a+c=b+c, სადაც c ნებისმიერი რიცხვია |
||
გამრავლების თვისებები |
გამრავლების თვისებები |
||
#1.ab=ba |
# 1.ab=ba (გამრავლების კომუტაციურობა) |
||
#2.(ab)c=a(bc) |
# 2.(ab)c=a(bc) (გამრავლების ასოციაციურობა) |
||
#3.a*1=a |
# 3.a*1=a |
||
#4.a*0=0 |
# 4.a*0=0 |
||
#5.თუ a=b, მაშინ ac=bc |
# 5.თუ a=b, მაშინ ac=bc |
||
#6.a*1/a=1 (a≠0),(a და 1/a |
# 6.a*1/a=1 (a≠0),(a და 1/a ურთიერთშებრუნებული რიცხვებია) |
||
#7.(a+b)c=ac+bc |
# 7.(a+b)c=ac+bc (შეკრების დისტრიბუციოლობა გამრავლების მიმართ). |
||
[[კატეგორია:ირაციონალური რიცხვები| ]] |
[[კატეგორია:ირაციონალური რიცხვები| ]] |
||
ხაზი 107: | ხაზი 104: | ||
[[ta:விகிதமுறா எண்]] |
[[ta:விகிதமுறா எண்]] |
||
[[th:จำนวนอตรรกยะ]] |
[[th:จำนวนอตรรกยะ]] |
||
[[tr: |
[[tr:İrrasyonel sayılar]] |
||
[[uk:Ірраціональні числа]] |
[[uk:Ірраціональні числа]] |
||
[[vi:Số vô tỉ]] |
[[vi:Số vô tỉ]] |
14:34, 26 ივლისი 2010-ის ვერსია
ირაციონალური რიცხვი — მათემატიკაში ნებისმიერი ნამდვილი რიცხვია, რომელიც არ არის რაციონალური რიცხვი, ანუ რომლის წარმოდგენა არ შეიძლება წილადის სახით, სადაც მთელი რიცხვია, ხოლო — ნატურალური.
უსასრულო არაპერიოდულ ათწილადს ირაციონალური რიცხვი ეწოდება. ირაციონალურ რიცხვთა სიმრავლე I ასოთი აღინიშნება.
რაციონალურ და ირაციონალურ რიცხვთა გაერთიანებას ნამდვილ რიცხვთა სიმრავლე ეწოდება და R ასოთი აღინიშნება.
ზოგიერთი სიდიდის გასაზომად საკმარისი არ არის რაციონალური რიცხვები. კერძოდ, არსებობენ მონაკვეთები, რომელთა სიგრძე რაციონალური რიცხვით არ გამოისახება. ასეთია მაგალითად, იმ კვადრატის გვერდი, რომლის ფართობი 2 კვადრატული ერთეულის ტოლია. მართლაც, თუ კვადრატის გვერდის სიგრძე რაციონალური რიცხვით გამოისახება, მაშინ იგი წარმოიდგინება p/q უკვეცი წილადის სახით და მართობულია ტოლობა (p/q)2=2.
აქედან p2=2q2, ამიტომ p2 ლუწი რიცხვია, მაშასადამე ლუწი იქნება p-ც(რადგან კენტი რიცხვის კვადრატი ყოველთვის კენტია), ე.ი. p=2k სადაც k ϵ N და p2=2q2 ტოლობიდან მიიღება,
ე.ი. q<sup>2</sup> ლუწი რიცხვია და ასევე ლუწი იქნება q-ც.
მიიღება, რომ p და q ლუწი რიცხვებია, ეს კი ეწინააღმდეგება დაშვებას, რომ p/q უკვეცი წილადია.
ამრგიგად, აღნიშნული კვადრატის გვერდის სიგრძის გამოსახვა რაციონალური რიცხვით შეუძლებელია.
ამრიგად ირკვევა, რომ არ არსებობს რაციონალური რიცხვი რომლის კვადრატი 2, 3, 5, 6 … რიცხვების ტოლია. ასეთი რიცხვები მიეკუთვნებიან ე.წ. ირაციონალური რიცხვების ჯგუფს.
N, Z0, Z, Q და R რიცხვთა შორის არსებობს შემდეგი დამოკიდებულება:
რაც ე.წ. ეილერის წრეების მეშვეობით შემდეგნაირად გამოისახება:
დალაგების თვისებები:
- 1.ნებისმიერი ორი a და b ნამდვილი რიცხვისათვის სრულდება ერთი და მხოლოდ ერთი შედეგი თანაფარდობიდან: a=b a>b a<b
- 2.თუ a<b, მოიძებნება ისეთი c რიცხვი, რომ a<c<b.
შეკრების თვისებები:
- 1.a+b=b+a (შეკრების კომუტაციურობა)
- 2.(a+b)+c=a+(b+c) (შეკრების ასოციაციურობა)
- 3.a+0=a
- 4.a+(-a)=0 (a და -a მოპირდაპირე რიცხვებია)
- 5.თუ a=b, მაშინ a+c=b+c, სადაც c ნებისმიერი რიცხვია
გამრავლების თვისებები
- 1.ab=ba (გამრავლების კომუტაციურობა)
- 2.(ab)c=a(bc) (გამრავლების ასოციაციურობა)
- 3.a*1=a
- 4.a*0=0
- 5.თუ a=b, მაშინ ac=bc
- 6.a*1/a=1 (a≠0),(a და 1/a ურთიერთშებრუნებული რიცხვებია)
- 7.(a+b)c=ac+bc (შეკრების დისტრიბუციოლობა გამრავლების მიმართ).