სომხები ბაქოში
| 1851[1] | 5.5% | ||
| 1886[2] | 28.3% | ||
| 1897[3] | 17.1% | ||
| 1926[4] | 20% | ||
| 1939[2] | 14.7% | ||
| 1959[2] | 17.2% | ||
| 1970[2] | 16.4% | ||
| 1979[2] | 14.1% | ||
| 1989[2] | 10.0% | ||
| 1999[5] | 0% | ||
| 2009[6] | 0% | ||
სომხური საზოგადოება ბაქოში ერთი პერიოდის განმავლობაში მნიშვნელოვანად იყო გაზრდილი. მიუხედავად იმისა, რომ მათი თავდაპირველი აღწერის თარიღი უცნობია, ბაქოში სომეხი მოსახლეობის რაოდენობა შეიცვალა XIX საუკუნის პერიოდში, როდესაც ბაქო ნავთობის წარმოების მთავარ ცენტრად იქცა, რამაც იგი პერსპექტიულ ადგილად აქცია სხვა მეწარმეებისთვისა და ბიზნესმენებისთვის. მათი რიცხვი XX საუკუნეში საკმაოდ მაღალი იყო, მიუხედავად 1917 წლის რუსეთის რევოლუციის შედეგად არეულობისა. შემდგომში თითქმის ყველა სომეხი გაიქცა ქალაქიდან 1988 წლიდან 1990 წლის იანვრის ჩათვლით.[7] 1990 წლის იანვრის დასაწყისისათვის ბაქოში მხოლოდ 50 000 სომეხი იყო დარჩენილი, 1988 წელს მათი რიცხვი მეოთხედ მილიონს შეადგენდა. მათი უმეტესობა ქალაქში დარჩა საბჭოთა კავშირის დაშლის დაწყებამდე და მთიანი ყარაბაღის ომის ადრეულ ეტაპამდე.[8]
სომხური რაიონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ერმანიკენდი[9](სომხ. Արմենիքենդ , აზერ. Ermənikənd სიტყვასიტყვით აზერბაიჯანულად ნიშნავს „სომხურ სოფელს“) - ეს იყო სომხური უბანი, რომელიც მდებარეობდა ბაქოში ნასიმის რაიონში, სადაც ცხოვრობდა მრავალი სომეხი.[9] დასახლება 1920-იან წლებში განვითარდა ბაქოს იშვიათად დასახლებულ უბნებში, ეს მოიცავდა საბჭოთა კავშირის ერთ-ერთ ადრეულ ექსპერიმენტს დიდი საქალაქო ტერიტორიის ინტეგრირებულ განვითარებასთან დაკავშირებით.[10]
სოფელი ერმანიკენდი ბაქოში 1918 წლის ჩათვლით არსებობდა, სანამ 15 000 სომეხი არ დაიღუპა სექტემბრის დღეების პერიოდში.[11] სოფლის რეკონსტრუქცია და განახლება მოგვიანებით დაიწყო, როდესაც ბაქო კიდევ უფრო გაფართოვდა და როდესაც აზერბაიჯანმა ხანმოკლე პერიოდით დამოუკიდებლობა მოიპოვა, ამის შემდეგ კი ჩამოყალიბდა აზერბაიჯანის დემოკრატიულ რესპუბლიკად, 1918-1920 წლებში, რუსეთის დაშლის შემდგომ, რეგიონში საბჭოთა კავშირი შემოიჭრა და აზერბაიჯანი 1920 წელს ჩამოყალიბდა როგორც აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა. ყოფილი გარეუბანი ერმენიკენდი გადაკეთდა ქალაქად.[12] რამდენიმე ცნობილი არქიტექტორი მუშაობდა სოფელ ერმანიკენდის განახლებაში.[13] ამის შემდეგ, ერმენიკენდი გადაიქცა ნავთობმუშაკების საცხოვრებელ ადგილად. საბჭოთა არქიტექტორები სამოილოვი და ივანიცკი ხელმძღვანელობდნენ რეგიონის არქიტექტურას 1920-1930-იან წლებში.[14] ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობდა 3-4 სართულიანი ნაგებობები საბჭოთა სოციალისტური არქიტექტურის სტილში. რეგიონი ტრამვაის ხაზებით უკავშირდებოდა ბაქოს სანაპირო ნაწილს, ერმენიკენდი სწრაფადვე გახდა ქალაქ ბაქოს ერთ-ერთი მთავარი ნაწილი.[15] მრავალი სხვა ეროვნების ადამიანის ამ ტერიტორიაზე გადმოსახლების და სომეხი თემის ქალაქის სხვა რაიონებში გადანაწილებით, ოლქმა დაკარგა ეს მეტსახელი და თანდათანობით გაქრა.
1980-იან წლებამდე ბაქოში სომხები ძირითადად ცხოვრობდნენ ერმენიკენდის ტერიტორიაზე და რეგიონი სწორედ ამით იყო ცნობილი.[16][17]
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Baku Am დაარქივებული 2019-11-05 საიტზე Wayback Machine. - Website about the history and destruction of the Armenian community of Baku
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ (რუსული) Kavkazskii Kalendar na 1852g., pp. 305–307
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. ru. Ethno-Caucasus. ციტირების თარიღი: 26 March 2013.
- ↑ (რუსული) Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г.
- ↑ (რუსული) ГОРОД БАКУ (1926 г.)
- ↑ Ethnic composition of Azerbaijan 1999. Pop-stat.mashke.org. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
- ↑ Ethnic composition of Azerbaijan 2009. Pop-stat.mashke.org (7 April 1971). ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-11-16. ციტირების თარიღი: 2019-11-05.
- ↑ Kaufman, Stuart J. (2001). Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War. New York: Cornell University Press, გვ. 67. ISBN 978-0-8014-8736-1.
- ↑ 9.0 9.1 Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, Thomas De Waal – 2003, p. 30, cit. "Armenian quarter Armenikend"
- ↑ Pioneers of Soviet architecture: the search for new solutions in the 1920s and 1930s, Selim Omarovich Khan-Magomedov, Catherine Cooke, 15 January 1987, p. 276
- ↑ Le nettoyage ethnique: terreur et peuplement, Stéphane Rosière – 2006 – p. 146
- ↑ The petroleum excursion: The Azerbaijanian Soviet Socialist Republic. A. I͡A. Krems, A. I︠A︡ Krems, A. J. Krems, Chief Editorial Office of the Mining-Fuel and Geological-Prospecting Literature, 1937, p. 30
- ↑ Tattooed mountain women and spoonboxes of Daghestan: magic medicine symbols in silk, stone, wood and flesh, by Robert Chenciner, Gabib Ismailov, Magomedkhan Magomedkhanov, Alex Binnie, Bennett & Bloom, 2006, p. 82
- ↑ Russian avant-garde art and architecture, Vol. 53, Academy Editions and Architectural Design, 1983, p. 55
- ↑ Баку: архитектурно-художественные памятники, Л. С Бретаницкий, Л. С Бретаницкий – 1965 – cit. "Связанный трамвайными линиями с прибрежной частью Баку, Арменикенд быстро превратился в один из основных районов города."
- ↑ Азербайджан: конец второй республики (1988–1993), Расим Гусейнович Агаев, Зардушт Али-Заде – 2006, cit. "Он сказал, что в горкоме опасаются повторения попытки повести толпу на компактно заселенную армянами часть города – «Арменикенд» и устроить погром по сумгаитскому сценарию."
- ↑ Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, Thomas De Waal – 2003, p. 30, cit. "Armenian quarter Ermanikand"