სან-ჯოვანის კარიბჭე (რომი)

სან-ჯოვანის კარიბჭე (იტალ. Porta San Giovanni) — რომის ავრელიანეს კედლის კარიბჭე იტალიაში, რომელიც სახელწოდებას მახლობლად მდებარე წმინდა იოანე ლატერანელის სახელობის არქიბაზილიკიდან იღებს.

ისტორია

იგი შედგება ერთი დიდი თაღისგან, რომელიც პაპ გრიგოლ XIII-ისთვის აშენდა opera forse სტილში ჯაკომო დელა პორტის ან, როგორც ზოგი ამტკიცებს, ჯაკომო დელ დუკას მიერ, რომელიც მიქელანჯელოსთან თანამშრომლობდა პიის კარიბჭის მშენებლობაზე. გაურკვევლობა გამოწვეულია იმით, რომ იმ პერიოდის ქრონოლოგია მხოლოდ მოიხსენიებს ცნობილ არქიტექტორს სახელად ჯაკომო. ხალხური გადმოცემის თანახმად, არქიტექტორი იყო დელა პორტა, რადგან ის გარდაიცვალა ბრბოში ამ კარიბჭესთან, ძლიერი მუცლის აშლილობით, რაც გამოწვეული იყო ნესვისა და საზამთროს ჭამით, კასტელი რომანიდან დაბრუნებისას.

კარიბჭე გაიხსნა 1574 წელს, რაც გამოწვეული იყო ლატერანის მთელი ტერიტორიის რეორგანიზაციის აუცილებლობით, რათა გაადვილებულიყო სამხრეთ იტალიისკენ მიმავალი და იქიდან მომავალი სატრანსპორტო მოძრაობა. მისი გახსნის შემდეგ საბოლოოდ დაიხურა მეზობელი, უფრო შთამბეჭდავი ავრელიანეს პერიოდის ასინარიის კარიბჭე, რომელიც 1570-იანი წლებისთვის ვეღარ უძლებდა ასეთ ინტენსიურ მოძრაობას და თითქმის გამოუყენებელი გახდა გზის დონის, პროგრესული ამაღლების გამო.

თაღის ზემოთ გაკეთებული მემორიალური წარწერა გვაუწყებს:

GREGORIVS XIII PONT. MAX PVBLICAE VTILITATI ET VRBIS ORNAMENTO VIAM CAMPANAM CONSTRAVIT PORTAM EXSTRVXIT ANNO MDLXXIIII PONT. III

მისი დიზაინი უფრო მეტად ვილის შესასვლელს წააგავს, ვიდრე თავდაცვით ნაგებობას, არ აქვს გვერდითი კოშკები, საფორტიფიკაციო ნაგებობები და გამოირჩევა მკვეთრი რუსტიკაციით და მარტივი დეკორატიული სქემით, რომელიც შედგება გარე მხარეს თაღის თავზე გამოსახული დიდი წვეროსანი თავისგან.

გზა უზრუნველყოფს წვდომას ქუჩა კამპანასთან (ამჟამად Via Appia Nuova), რომელიც პირველი 3 მილის განმავლობაში მიუყვება ძველი ასინარიის ქუჩის მარშრუტს, შემდეგ კი ლაბიკანის ქუჩას. სავარაუდოდ, სახელწოდება კამპანა (via Campana) მომდინარეობს როგორც გზის საბოლოო დანიშნულების ადგილიდან - კამპანიიდან, ასევე რომის კამპანიიდან, რომელზეც ის გადის.

გარდა ისტორიული და სამხედრო მოვლენებისა, რომლებიც მის ბარელიეფებზეა ასახული, სან-ჯოვანის კარიბჭე დაკავშირებულია რომაულ ხალხურ ტრადიციებთან, რომლებიც დღეს თითქმის მთლიანად გამქრალია. განსაკუთრებით იმასთან, რაც უკავშირდება წმინდა იოანეს ღამეს (კუდიანების ღამეს), 23 ივნისს, როდესაც იმართებოდა დიდი დღესასწაული. ლეგენდის თანახმად, იმ ღამეს ჰეროდიასის აჩრდილი, რომელმაც თავისი ქმარი ჰეროდე ანტიპა დაარწმუნა იოანე ნათლისმცემლის თავის მოკვეთაში, ლატერანის მდელოებზე კუდიანების შაბათს აწყობს. მათ გასადევნად რომაელები დიდ წვეულებას აწყობდნენ ჟღარუნებითა და ფეიერვერკებით. წმინდა იოანეს ღამეები ყოველთვის ხასიათდებოდა ლოკოკინების ჭამის ჩვეულებით, რომელთა რქები უთანხმოების სიმბოლოდ ითვლებოდა (ამ ტრადიციის მნიშვნელობა გაცილებით უფრო ახალია). შეჭმული ლოკოკინები, ამგვარად, კუჭში მარხავდნენ ყველა კამათსა და წყენას, რომლებიც წინა წლის განმავლობაში დაგროვდა, რითაც ამ ჩვეულებას შერიგების მნიშვნელობა ენიჭებოდა.

თანამედროვე აპიო-ლატინოს კვარტალი, რომელიც ახლა კარიბჭის გარეთ მდებარეობს, 1926 წელს შეიქმნა სახლების, კოტეჯების, ვენახების, სასტუმროებისა და მდელოების დანგრევისა და მათ ადგილზე მშენებლობის შედეგად. კარიბჭის ფუნქციურად შესანარჩუნებლად, ასევე 1926 წელს, მის გვერდებზე გაიხსნა თაღოვანი გასასვლელი, რომელიც დღესაც შეიძლება იხილოთ.

ლიტერატურა

• Quercioli, Mauro (1982). Le mura e le porte di Roma. Rome: Newton & Compton. 
• Cozzi, Laura G. (1968). Le porte di Roma. Rome: F. Spinosi. 

რესურსები ინტერნეტში

• Lucentini, M. (31 December 2012). The Rome Guide: Step by Step through History's Greatest City. Interlink. ISBN 9781623710088. 

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე: სან-ჯოვანის კარიბჭე (რომი)