რომულუსის კედელი
რომულუსის კედელი (იტალ. Murus Romuli) მურუს რომული (ლათინურად „რომულუსის კედელი“) — სახელწოდება კედლისა, რომელიც აშენდა პალატინის ბორცვის დასაცავად, რომის შვიდი ბორცვიდან ცენტრალურისა, რომის ქალაქის ერთ-ერთ უძველეს ნაწილში. უძველესი ტრადიციის თანახმად, ეს კედელი ააშენა რომაული კულტურის გმირმა რომულუსმა.
ტრადიციული ცნობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მურუს რომული, როგორც მას ძველი ისტორიკოსები იხსენებენ, აღწერილია როდოლფო ლანჩიანის მიერ: ტექსტი, რომელიც ყველაზე ხშირად ციტირდება მურუს რომულისთან დაკავშირებით, არის ტაციტუსის ტექსტი, რომლის მიხედვითაც გმირის მიერ გავლებული კვალი — სულკუს პრიმიგენიუსი — იწყებოდა ფორუმ ბოარიუმის წერტილიდან, რომელიც გვიანდელ პერიოდში აღნიშნული იყო მირონის ბრინჯაოს ხარით; და მიჰყვებოდა ხეობას პალატინსა და ავენტინს შორის კონსუსის საკურთხევლამდე, ხეობას პალატინსა და კელიუმს შორის კურიე ვეტერესამდე, ბორცვის აღმოსავლეთ ფერდობს საცელუმ ლარუმამდე. იგივე ისტორიკოსი ამბობს, რომ ჰერკულესის არა მაქსიმა მოქცეული იყო კვალის შიგნით, ხოლო დიონისიუსი აცხადებს, რომ ვესტას ტაძარი იყო მის გარეთ. კვალი მიჰყვებოდა პალატინის კლდეების ან ფერდობების ძირს, მისი მსვლელობა აღნიშნული იყო ქვის ციპებით. სხვები ამტკიცებენ, რომ რომულუსის ქალაქი იყო კვადრატული (τετράγωνος — რომა კვადრატა). სიმართლე ისაა, რომ არც რომულუსის კედლები და არც პომერიუმი არ შეიძლება ითქვას, რომ კვადრატს ქმნიდნენ; რომ ხაზი, გავლებული არა მაქსიმადან არა კონსიმდე, არ შეიძლება ითქვას, რომ მიდიოდა „პალატინის კლდეების ძირის გასწვრივ“ (პერ იმა მონტის პალატინი); რომ იმ დროს ხეობა დაფარული იყო წყლით, საკმარისად ღრმა, რომ ნავებით ენაოსნათ, ასე რომ, ვერც კვალი გაივლებოდა მასში და ვერც ქვის ციპები დაიდგმებოდა კვალის ხაზის აღსანიშნავად. გარდა ამისა, იგივე ჭაობები ვრცელდებოდა სამხრეთ-აღმოსავლეთით კურიე ვეტერესამდე, ჩრდილო-დასავლეთით კი ვესტას ტაძრამდე; და პალატინის კედლების ფორმა უფრო ტრაპეციისებრი იყო, როგორც პოს ხეობის ტერამარასი, ვიდრე კვადრატული, როგორც ეტრუსკული ტემპლუმი; და ბოლოს, სახელი რომა კვადრატა არ ეკუთვნოდა ქალაქს ბორცვზე, არამედ საკურთხეველს, რომელიც აღწერილია წიგნში წარმართული და ქრისტიანული რომი, გვ. 70, რომელიც იდგა აპოლონის ტაძრის წინ.[1]
მიუხედავად იმისა, რომ მას უმეტესად წმინდა მითიურ ფიგურად მიიჩნევენ, ზოგიერთი მეცნიერი, როგორიცაა ანდრეა კარანდინი, თვლის, რომ რომულუსი რეალური ისტორიული პიროვნება იყო.[2][3]
თანამედროვე არქეოლოგია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1988 წელს, პალატინის ბორცვის ჩრდილოეთ ფერდობზე აღმოაჩინეს ადრეული თავდაცვითი კედლის ნაშთები. ამ ადგილას მომუშავე არქეოლოგები ამტკიცებდნენ, რომ კედელი და სხვა ახლომდებარე აღმოჩენები მიუთითებს, რომ რომი ჩამოყალიბდა როგორც დინამიური საზოგადოება სულ მცირე ძვ.წ. VII და VI საუკუნეებში, მნიშვნელოვნად ადრე, ვიდრე მანამდე იყო გამოთვლილი.[4] 2010-იანი წლების მდგომარეობით, ამ ტერიტორიაზე დასახლების ყველაზე ადრეული მტკიცებულებები თარიღდება დაახლოებით ძვ.წ. 1000 წლით,[5] ხოლო მასშტაბური ორგანიზების მტკიცებულებები გამოვლინდა ესკვილინის ბორცვის ნეკროპოლის დაარსებითა და პალატინის ბორცვის ძირას არსებული თიხისა და ხის კედლით, რომელიც თარიღდება ძვ.წ. VIII საუკუნის შუა პერიოდით. მიმდებარე ჭაობიანი ტერიტორიები არ დაშრობილა ძვ.წ. VII საუკუნის შუა პერიოდამდე.[6]
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]Citations
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Lanciani, Rodolfo (1897), The Ruins and Excavations of Ancient Rome, Boston: Houghton, Mifflin, & Co., pp. 59–60, https://ia600202.us.archive.org/35/items/cu31924028273997/cu31924028273997.pdf
- ↑ Carandini; La nascita di Roma. Dèi, lari, eroi e uomini all'alba di una civiltà; Torino: Einaudi, 1997
- ↑ Carandini; Remo e Romolo. Dai rioni dei Quiriti alla città dei Romani (775/750 - 700/675 a. C. circa); Torino: Einaudi, 2006
- ↑ Suro, Roberto; Newly Found Wall May Give Clue To Origin of Rome, Scientist Says; New York Times, June 10, 1988
- ↑ Boatwright (2012), p. 519.
- ↑ Boatwright (2012), p. 29.
ბიბლიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Boatwright, Mary T. (2012), The Romans: From Village to Empire (2nd რედ.), Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0199730575.