შინაარსზე გადასვლა

პოლონელების ხოცვა-ჟლეტა ვოლინსა და აღმოსავლეთ გალიციაში

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
პოლონელების ხოცვა-ჟლეტა ვოლინსა და აღმოსავლეთ გალიციაში

პოლონელი ხოცვა-ჟლეტის მსხვერპლი უკრაინის მეამბოხე არმიის მიერ სოფელ ლიპნიკში, ვოლინი, 1943 წ.
თარიღი 1943–1945
ადგილი

ვოლინია აღმოსავლეთ გალიცია პოლეზია

ლუბლინის სავოევოდო
მიზეზი უკრაინიზაცია, ანტი-პოლონიზმი, ანტი-კათოლიციზმი
მონაწილეები უკრაინელი ნაციონალისტების ორგანიზაცია, უკრაინის მეამბოხე არმია, მიკოლა ლებედი, რომან შუხევიჩი
გარდაცვალებები

60,000 - 120,000 პოლონელი

340 ჩეხი

ვოლინისა და აღმოსავლეთ გალიციაში პოლონელების მასობრივი ხოცვა (პოლ. rzeź wołyńsko-galicyjska, უკრ. Волинсько-Галицька трагедія, ტრანსლიტერაცია: Volynsʹko-Halytsʹka trahediya) — განხორციელდა გერმანიის მიერ ოკუპირებულ პოლონეთში უკრაინის მეამბოხეთა არმიის (UPA) მიერ, ადგილობრივი უკრაინული მოსახლეობის ნაწილის მხარდაჭერით, ვოლინში, აღმოსავლეთ გალიციაში, პოლესიის ნაწილებსა და ლუბლინის რეგიონში 1943-1945 წლებში პოლონელი უმცირესობის წინააღმდეგ.[1]

ხოცვა-ჟლეტის პიკი 1943 წლის ივლისსა და აგვისტოში იყო. ისინი გამოირჩეოდა განსაკუთრებული სისასტიკით, მსხვერპლთა უმეტესობა კი ქალები და ბავშვები იყვნენ.[2] UPA-ს მოქმედებებმა 100,000-მდე პოლონელი შეიწირა.[3][4] დაღუპულთა ჯამური რაოდენობა 600,000-იდან[5] 1,200,000-მდე მერყეობს.[6] პოგრომის სხვა მსხვერპლთა შორის იყვნენ რამდენიმე ასეული სომეხი, ებრაელი, რუსი, ჩეხი, ქართველი და უკრაინელი, რომლებიც პოლონური ოჯახების წევრები იყვნენ ან ეხმარებოდნენ მათ დამალვაში.[2]

ეთნიკური წმენდა უკრაინის მხრიდან მცდელობა იყო, შეეჩერებინა ომისშემდგომ პოლონეთის სახელმწიფოს მიერ სუვერენიტეტის დამტკიცება იმ ტერიტორიებზე, სადაც უკრაინელი მოსახლეობა უმრავლესობას წარმოადგენდა და რომელიც ომამდე პოლონეთის სახელმწიფოს შემადგენლობაში იყო.[7][8][2] პოლონელი მოსახლეობის იძულებით გადასახლების საკითხზე გადაწყვეტილება, იმ მიწებიდან, რომელსაც უკრაინელ ნაციონალისტთა ორგანიზაციის (OUN-B) ბანდერისტების ფრაქციამ უკრაინულად მიიჩნია, მიღებული 1942 წლის შემოდგომაზე, სამხედრო რეფერენტების შეხვედრაზე. დაიგეგმა პოლონური თემის ლიდერებისა და ნებისმიერი მოწინააღმდეგეს ლიკვიდაცია.[9] ადგილობრივმა UPA-ს მეთაურებმა ვოლჰინიაში დაიწყეს პოლონეთის მოსახლეობაზე თავდასხმა და მრავლობით სოფელში ხოცვა-ჟლეტა.[9]

რეზისტენციის ფონზე, ვოლინში UPA-ს მეთაურმა, დმიტრი კლიაჩკივსკიმ (ცნობილმა როგორც "კლიმ სავური"), 1943 წლის ივნისში გამოსცა ბრძანება "პოლონური მოსახლეობის სრულ ფიზიკურ ლიკვიდაციაზე".[10] ყველაზე მასშტაბური თავდასხმები განხორციელდა 1943 წლის ივლისსა და აგვისტოში. ვოლინში შეტევები გაგრძელდა 1944 წლის გაზაფხულამდე, სანამ წითელი არმია ვოლინში არ ჩავიდა და პოლონურმა მიწისქვეშეთმა, რომელმაც პოლონურ თავდაცვას უწევდა ორგანიზებას, არ ჩამოაყალიბა 27-ე ქვეითი დივიზია (AK).[9] ვოლინში ჩატარებული ხოცვა-ჟლეტის შედეგად დაახლოებით 50,000 - 60,000 პოლონელი დაიღუპა, ხოლო პოლონური შურისძიების შედეგად სიცოცხლე დაკარგა 2,000 - 3,000-მდე უკრაინელმა.[9][11]

ფონი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ომთაშორისი პერიოდი პოლონეთის მეორე რესპუბლიკაში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვოლინის (ვოლჰინია) და აღმოსავლეთ გალიციის რუკა 1939 წელს

ხელახლა შექმნილი პოლონური სახელმწიფო მოიცავდა ფართო ტერიტორიებს, რომლებიც ძირითადად უკრაინელებით იყო დასახლებული, მაგრამ უკრაინულმა ეროვნულმა მოძრაობამ დამოუკიდებლობის მიღწევა ვერ შეძლო. 1931 წლის პოლონეთის აღწერის მონაცემებით, აღმოსავლეთ გალიციაში მოსახლეობის 52% საუბრობდა უკრაინულად, 40% პოლონურად, ხოლო 7% იდიშზე. ვოლინში მოსახლეობის 68% უკრაინულად საუბრობდა, 17% პოლონურად, 10% იდიშზე, 2% გერმანულად, 2% ჩეხურად და 1% რუსულად.[12]

უკრაინული რადიკალური ნაციონალიზმი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1920 წელს, გადასახლებულმა უკრაინელმა ოფიცრებმა, ძირითადად სიჩ-მსროლელებმა და პოლონეთ-უკრაინის ომის ვეტერანებმა, დააარსეს უკრაინის სამხედრო ორგანიზაცია (UVO). ეს მიწისქვეშა სამხედრო სტრუქტურა შეიქმნა უკრაინის დამოუკიდებლობისთვის შეიარაღებული ბრძოლის გასაგრძელებლად.[9]

1922 წლის მეორე ნახევარში UVO-მ წამოიწყო დივერსიული ქმედებების სერია, რომელიც მიმართული იყო პოლონელი ჩინოვნიკებისა და იმ უკრაინელი აქტივისტების წინააღმდეგ, ვინც პოლონეთის ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას ან კონფლიქტის მშვიდობიანი გადაწყვეტის გზებს უჭერდა მხარს. 1929 წელს, ვენაში, ავსტრიაში, შეიქმნა უკრაინელი ნაციონალისტების ორგანიზაცია (OUN), რომელიც დაფუძნდა UVO-სა და რამდენიმე რადიკალური ნაციონალისტური და უკიდურესად მემარჯვენე ჯგუფის გაერთიანებით.[13]

OUN-ის წევრებმა პოლონეთში რამდენიმე ტერორისტული აქტი და მკვლელობა განახორციელეს, თუმცა ორგანიზაცია კვლავ შედარებით მარგინალურ მოძრაობად რჩებოდა. მისი ძალადობრივი ქმედებები მკაცრად გააკრიტიკეს უკრაინული საზოგადოების წამყვანმა ფიგურებმა, მათ შორის უკრაინის ბერძნულ-კათოლიკური ეკლესიის მეთაურმა, ანდრეი შეპტიცკიმ.

ამ პერიოდში უკრაინელთა შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ძალა იყო უკრაინის ეროვნულ-დემოკრატიული ალიანსი (UNDO), რომელიც აქტიურად ეწინააღმდეგებოდა პოლონეთის მმართველობას. მიუხედავად ამისა, UNDO მხარს უჭერდა უკრაინის დამოუკიდებლობის მიღწევას მხოლოდ მშვიდობიანი და დემოკრატიული მეთოდებით.

მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისისთვის უკრაინელი ნაციონალისტების ორგანიზაციის (OUN) წევრთა რაოდენობა 20,000-მდე გაიზარდა, ხოლო მათი მხარდამჭერები გაცილებით მეტნი იყვნენ.[12]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Institute of National Remembrance. „What were the Volhynian Massacres?“. Volhynia Massacre (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2018-03-10.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Kulińska 2010.
  3. ↑ Ahonen. Peoples on the Move: Population Transfers and Ethnic Cleansing Policies During World War II and Its Aftermath. 
  4. ↑ Motyka 2011.
  5. ↑ Ferguson. The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West (en). 
  6. ↑ Hryciuk & Palski 2010.
  7. ↑ Snyder 2003b.
  8. ↑ Komański & Siekierka 2006.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 Motyka 2006.
  10. ↑ Motyka (2006). {{{title}}}, გვ. 307-308. 
  11. ↑ Snyder 2003a.
  12. ↑ 12.0 12.1 Subtelny 1988.
  13. ↑ Rudling, Per A ((November 2011)). „The OUN, the UPA and the Holocaust“. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)

ბიბლიოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • (2005) Polacy i Ukraińcy pomiędzy dwoma systemami totalitarnymi 1942–1945. Warsaw / Kiev: Institute of National Remembrance. ISBN 8389078775.  (in Polish and Ukrainian)
  • (1999) Eksterminacja łudnosci polskiej na Wołyniu w drugiej wojnie światowej. Warsaw. 
  • (1963) Ukrainian Nationalism. New York: Columbia University Press. 
  • (2009) UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie (1939–1945). Warszawa: Związek Ukraińców w Polsce. ISBN 978-83-928483-0-1. 
  • (2006) Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim w latach 1939–1946. Wrocław: Nortom. ISBN 978-83-89684-50-9. 
  • (2015) Lemberg, Lwow, Lviv, 1914–1947: Violence and Ethnicity in a Contested City. 
  • (2006) Ukraińska partyzantka 1942–1960. Warsaw: RYTM. ISBN 83-7399-163-8. 
  • (2011) Od rzezi wołyńskiej do Akcji "Wisła". Kraków. 
  • Niedzielko, Romuald (2009). „Sprawiedliwi Ukraińcy. Na ratunek polskim sąsiadom skazanym na zagładę przez OUN-UPA“. Biuletyn IPN, 1-2/2009 (პოლონური). IPN. pp. 77–85. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-04-30. ციტირების თარიღი: 23 August 2009.
  • Wiktor Poliszczuk "Bitter truth": The criminality of the Organization of Ukrainian Nationalists (OUN) and the Ukrainian Insurgent Army (UPA), the testimony of a Ukrainian, ISBN 0-9699444-9-7
  • (1999) Bitter Truth: The Criminality of the Organization of Ukrainian Nationalists (OUN) and the Ukrainian Insurgent Army (UPA) : The Testimony of a Ukrainian. 
  • (2014) Stepan Bandera: The Life and Afterlife of a Ukrainian Nationalist: Fascism, Genocide, and Cult. Columbia University Press. ISBN 978-3838266848. 
  • (2000) Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945. Warszawa. ISBN 83-87689-34-3. 
  • The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999. Yale University Press. ISBN 0-300-10586-X. 
  • (1998) Stosunki polsko-ukraińskie 1939–1947. Kraków. 
  • (1988) Ukraine: A History. University of Toronto Press. ISBN 0-8020-5808-6. 
  • (2000) Ukraine: A History. University of Toronto Press. 
  • (1993) Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. 
  • (2008) Wołyń 1943–2008. Pojednanie. Warszawa: Agora. ISBN 978-83-7552-195-5. 
  • შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს..

გარე ბმულები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/პოლონელების_ხოცვა-ჟლეტა_ვოლინსა_და_აღმოსავლეთ_გალიციაში“-დან