პეტერ აპიანე

პეტერ აპიანე
ლათ. Petrus Apianus გერმ. Peter Apian
დაბ. თარიღი	16 აპრილი, 1495 ან 16 აპრილი, 1495(1495-04-16)
დაბ. ადგილი	Leisnig, საქსონიის საკურფიურსტო
გარდ. თარიღი	21 აპრილი, 1552 (57 წლის) ან 21 აპრილი, 1552(1552-04-21) (57 წლის)
გარდ. ადგილი	ინგოლშტადტი, Herzogtum Bayern
მოქალაქეობა	საქსონიის საკურფიურსტო
საქმიანობა	მათემატიკოსი , ასტრონომი, კარტოგრაფი, უნივერსიტეტის პროფესორი, cosmographer, გამომცემელი , გეოგრაფი , მბეჭდავი და რედაქტორი
მუშაობის ადგილი	ინგოლშტადტის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	ლაიფციგის უნივერსიტეტი და ვენის უნივერსიტეტი
განთქმული მოსწავლეები	Michael Maestlin
შვილ(ებ)ი	Philipp Apian
პეტერ აპიანე ვიკისაწყობში

პეტერ აპიანე (ლათ. Petrus Apianus, გერმ. Peter Apian; დ. 16 აპრილი, 1495, ლეისნიგი, საქსონიის საკურფიურსტო — გ. 21 აპრილი, 1552, ინგოლშტადტი, ბავარიის საჰერცოგო) — გერმანელი მექანიკოსი და ასტრონომი.

ბიოგრაფია

იგი დაიბადა 1495 წლის 16 აპრილს, საქსონიაში, ლაისნიგის მახლობლად. 1523 წლიდან იყო მათემატიკის პროფესორი ინგოლშტადტის უნივერსიტეტში (გერმანულად). გარდაიცვალა ინგოლშტადტში 1552 წლის 21 აპრილს.

მისი ყველაზე ცნობილი ნაშრომია „კოსმოგრაფია“, რომელიც თარგმნილია რამდენიმე ენაზე (ლანდსგუტი 1524, ანტვერპენი 1529 და სხვა გამოცემები). ამ ნაშრომში აპიანუსი გვთავაზობს მთვარესა და ფიქსირებულ ვარსკვლავებს შორის მანძილის გაზომვას გეოგრაფიული გრძედის დასადგენად და პირველია, ვინც აღნიშნავს, რომ კომეტების კუდები მზისგან საპირისპირო მიმართულებითაა მიმართული. მან ასევე დაწერა მდიდრულად გამოცემული წიგნები „Astronomicum Caesareum“ (ინგოლშტადტი, 1540, გრავიურებით) და „Inscriptiones sacrosanctae vetustatis“ (ინგოლშტადტი, 1534, გრავიურებით). აპიანუსმა გამოიგონა და გააუმჯობესა მრავალი მათემატიკური და ასტრონომიული ინსტრუმენტი, ასევე აღწერა ზოგიერთი მათგანი.

ხსოვნა

მის პატივსაცემად, მთვარის ერთ-ერთ კრატერს დაარქვეს აპიანე.

თხზულებები

• Astronomicum Caesareum, 1540.

  Elektronische Facsimile-Editionen der Buchsammlung der Universitätssternwarte Wien: Astronomicum Caesareum 1540

  XVI საუკუნის ხელნაწერის გერმანული თარგმანი Die Heidelberger «Bibliotheca Palatina»

• Cosmographia, 1533.

  ფაქსიმილური ეგზემპლიარი ნაკრებიდან «Posner Memorial Collection»

  La cosmographia de Pedro Apiano, corregida y anadida por Gemma Frisio, Antwerpen 1575, Digitalisat

ლიტერატურა

• Kish, George (1970). „Apian, Peter“. Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons. pp. 178–179. ISBN 0-684-10114-9.
• Röttel, K. (Ed.): Peter Apian: Astronomie, Kosmographie und Mathematik am Beginn der Neuzeit, Polygon-Verlag 1995; ISBN 3-928671-12-X. In German.
• თარგი:BBKL
• Peter and Philipp Apian, in German.
• Ralf Kern. Wissenschaftliche Instrumente in ihrer Zeit. Volume 1: Vom Astrolab zum mathematischen Besteck. Cologne, 2010.

რესურსები ინტერნეტში

• ჯონ ჯ. ო’კონორი და ედმუნდ ფ. რობერტსონი. Petrus Apianus (ინგლისური) — ბიოგრაფია არქივში MacTutor.
• Petrus Apianus.
• Astronomicum Caesareum at the library of the ETH Zurich.
• Astronomicum Caesareum at Rare Book Room.
• Astronomicum Caesareum, Ingolstadt 1540 da www.atlascoelestis.com
• Electronic facsimile-editions of the rare book collection at the Vienna Institute of Astronomy
• Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries High resolution images of works by and/or portraits of Petrus Apianus in .jpg and .tiff format.
• Horoscopion Apiani Generale…, Ingolstadt 1533 da www.atlascoelestis.com
• Cosmographiae Introductio, 1537 from the Collections at the Library of Congress
• Cosmographia, 1544 (1st edition was 1524)