ოლექსანდრა მატვიჩუკი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ოლექსანდრა მატვიჩუკი

მატვიჩუკი, 2022
მშობლიური სახელი Олександра Матвійчук
დაბადების თარიღი 8 ოქტომბერი, 1983 (1983-10-08) (40 წლის)
ბოიარკა, კიევის ოლქი, უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა
განათლება კიევის ტარას შევჩენკოს სახელობის ეროვნული უნივერსიტეტი (სამართლის მაგისტრი)
საქმიანობა იურისტი, უფლებადამცველი

ოლექსანდრა მატვიჩუკი ( უკრ. Олександра В’ячеславівна Матвійчук, დ. 8 ოქტომბერი, 1983 ) — უკრაინელი ადამიანის უფლებათა დამცველი და სამოქალაქო საზოგადოების ლიდერი კიევში. ის ხელმძღვანელობს არაკომერციულ ორგანიზაციას სამოქალაქო თავისუფლებების ცენტრს და არის დემოკრატიული რეფორმების კამპანიის ორგანიზატორი მის ქვეყანაში და ეუთოს რეგიონში. [1]

განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ალექსანდრა მატვიჩუკი სწავლობდა კიევის ტარას შევჩენკოს სახელობის ეროვნულ უნივერსიტეტში, რომელიც დაამთავრა 2007 წელს, როდესაც მიენიჭა მაგისტრის ხარისხი იურიდიული მიმართულებით. 2017 წელს იგი გახდა პირველი ქალი, რომელმაც მიიღო მონაწილეობა სტენფორდის უნივერსიტეტის უკრაინის განვითარებადი ლიდერების პროგრამაში. [2] [3]

კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მატვიჩუკმა არაკომერციული ორგანიზაცია „სამოქალაქო თავისუფლებების ცენტრში“ მუშაობა 2007 წელს დაიწყო, როდესაც ის დაარსდა. [4]

2012 წელს მატვიჩუკი გახდა უკრაინის ეროვნული პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომისართან არსებული მრჩეველთა საბჭოს წევრი ( უკრაინის უმაღლესი რადა ). [5] [6]

2013 წლის 30 ნოემბერს კიევში, დამოუკიდებლობის მოედანზე მშვიდობიანი დემონსტრაციების ძალადობრივი ჩახშობის შემდეგ, იგი კოორდინაციას უწევდა Euromaidan SOS-ს, სამოქალაქო ინიციატივა. Euromaidan SOS-ის მიზანი იყო კიევსა და უკრაინის სხვა ქალაქებში ევრომაიდანის მსხვერპლთათვის სამართლებრივი დახმარების გაწევა, ასევე ინფორმაციის შეგროვება და ანალიზი მომიტინგეების დასაცავად, სიტუაციის შუალედური შეფასების უზრუნველყოფა. [7] მას შემდეგ მატვიჩუკმა აწარმოა მრავალი საერთაშორისო სამობილიზაციო კამპანია სინდისის პატიმრების გასათავისუფლებლად, როგორიცაა კამპანია #letmypeoplego და #Save[[ოლეგ სენცოვი|Oleg Sentsov] გლობალური აქცია რუსეთში და ოკუპირებულ ყირიმსა და დონბასში უკანონოდ დაპატიმრებული ადამიანების გასათავისუფლებლად. [8] იგი არის მრავალი მოხსენების ავტორი გაეროს სხვადასხვა ორგანოებში, ევროპის საბჭოს, ევროკავშირის, ეუთოსა და ჰააგის საერთაშორისო სისხლის სამართლის სასამართლოში წარდგენის შესახებ. [9] [3]

2021 წლის 4 ივნისს მატვიჩუკი წარდგენილი იყო გაეროს წამების წინააღმდეგ კომიტეტში [10] და ისტორიაში შევიდა, როგორც უკრაინის პირველი ქალი კანდიდატი გაეროს სახელშეკრულებო ორგანოში. [11] მან წამოიწყო პლატფორმაზე, რათა შეეზღუდა ძალადობა კონფლიქტში მყოფ ქალთა მიმართ.

ღირსების რევოლუციასა და 2022 წელს შორის მან ყურადღება გაამახვილა დონბასში ომის დროს ომის დანაშაულების დოკუმენტაციაზე. 2014 წელს, როდესაც შეხვდა შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტს ჯო ბაიდენს, მან მხარი დაუჭირა მეტი იარაღის მხარდაჭერას, რათა ხელი შეეწყო ომის დასრულებისათვის. [12]

2022 წლის უკრაინაში რუსეთის შემოჭრის შემდეგ, მატვიჩუკი გამოჩნდა უამრავ საერთაშორისო მედიაში უკრაინის სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლად, განსაკუთრებით იძულებით გადაადგილებულ პირებთან და ომის დანაშაულებთან მიმართებაში, ისევე როგორც ადამიანის უფლებათა სხვა საკითხებთან დაკავშირებით. საგარეო პოლიტიკის კუთხით, იგი მხარს უჭერდა სპეციალური „ჰიბრიდული სასამართლოს“ შექმნას, რომელიც გამოიძიებს ომის დანაშაულის საკითხებს და ადამიანის უფლებათა დარღვევებს დანაშაულების დიდი რაოდენობის გამო. [13] მატვიჩუკმა მოუწოდა ვლადიმერ პუტინისა და რუსი ჯარისკაცების გასამართლებისკენ უკრაინაში რუსეთის შეჭრის საქმეზე სპეციალურ ტრიბუნალში და განაცხადა, რომ ამან შეიძლება გავლენა მოახდინოს „ადამიანის უფლებების შელახვის სისასტიკეზე, რომელსაც რუსული ჯარები ჩადიან“. [14]

ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2007 წელს ოლექსანდრა მატვიჩუკს მიენიჭა ვასილ სტუსის პრემია „ამ სფეროში გამორჩეული მიღწევებისთვის, მკაფიო სამოქალაქო პოზიციისთვის და უკრაინის კულტურულ სივრცეში აქტიურად ყოფნისთვის“. ის არის ყველაზე ახალგაზრდა გამარჯვებული ჯილდოს ისტორიაში. [15]

2015 წელს მატვიიჩუკი გახდა ნორვეგიის „ ლინდებრეკეს პრემიის დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების“ ლაურეატი. ჟიურის თავმჯდომარემ და ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა ნორვეგიაში, იან პეტერსენმა, მხარი დაუჭირა მის შერჩევას: „მნიშვნელოვანია მხარი დავუჭიროთ და პატივი ვცეთ მათ, ვინც მონაწილეობა მიიღო უკრაინის დემოკრატიულ მოძრაობაში. მათ, ვინც დღედაღამ მუშაობდნენ, საუბრობდნენ უკრაინის დემოკრატიული განვითარებისთვის - და მოგვიანებით იძიებდნენ ევრომაიდანზე მომხდარ დანაშაულებს“. [16] 2016 წლის 24 თებერვალს, ეუთოს 16 დელეგაციამ მიანიჭა მატვიჩუკს დემოკრატიის დამცველის პირველი ჯილდო „დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების ხელშეწყობაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის“. [17] აშშ-ს საელჩომ უკრაინაში მატვიჩუკი აღიარა 2017 წლის უკრაინის მამაც ქალად „უკრაინელი ხალხის უფლებების მუდმივი დაცვისა და თავდადებისთვის“. [18] 2022 წლის სექტემბერში, მატვიჩუკი და სამოქალაქო თავისუფლებების ცენტრი (ორგანიზაცია, რომელსაც ხელმძღვანელობს მატვიჩუკი) იყვნენ Right Livelihood Award- ის ლაურეატები უკრაინის დემოკრატიულ ინსტიტუტებთან მუშაობისთვის და ომის დანაშაულებებზე პასუხისმგებლობისთვის. [19] მას მიენიჭა პატივი, ყოფილიყო BBC 100 ქალთა შორის 2022 წლის დეკემბერში [20]

სამოქალაქო თავისუფლებების ცენტრს მიენიჭა 2022 წლის ნობელის პრემია ალეს ბიალიაცკისთან და რუსულ ორგანიზაცია „მემორიალთან“ ერთად. [21] ეს იყო პირველი ნობელის პრემია, რომელიც უკრაინის მოქალაქეს ან ორგანიზაციას გადაეცა.

2023 წლის 16 თებერვალს მას მიენიჭა საპატიო დოქტორის წოდება ლუვენის კათოლიკური უნივერსიტეტიდან. 

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Oleksandra Matviychuk – Ukraine. Coalition for the International Criminal Court. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  2. ↑ Ukrainian Emerging Leaders Cohort 2017-18. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  3. ↑ 3.0 3.1 Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  4. ↑ Todorov, Svetoslav. (2022-02-14) Meet Oleksandra Matviichuk from Ukraine en-UK. ციტირების თარიღი: 2022-10-07
  5. ↑ Про створення консультативної ради uk. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  6. ↑ Women Pursue a Democratic Future for Ukraine en-US. ციტირების თარიღი: 2022-06-13
  7. ↑ Євромайдан SOS. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  8. ↑ Oleksandra Matviichuk. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  9. ↑ Oleksandra Matviichuk. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  10. ↑ 18th Meeting of States parties - Elections 2021. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  11. ↑ Оголошення про результати добору кандидата для висунення на обрання членом комітету ООН проти катувань. ციტირების თარიღი: 2022-04-01
  12. ↑ Activist who met Biden in 2014 says 'Putin war crimes could have been stopped'. ციტირების თარიღი: 2022-06-13
  13. ↑ Ukraine's 'Nuremberg Moment' Amid Flood of Alleged Russian War Crimes. ციტირების თარიღი: 2022-06-13
  14. ↑ Rankin, Jennifer (2023-02-27). „Ukrainian Nobel peace laureate calls for special tribunal to try Putin“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2023-02-27.
  15. ↑ Премія імені Василя Стуса uk. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  16. ↑ Awarded for human rights efforts in Ukraine en-US. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  17. ↑ Ukrainian Activist Oleksandra Matviychuk Receives Democracy Defender Award en-US. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  18. ↑ Remarks by Ambassador Yovanovitch at the "Honoring Ukrainian Women of Courage" Event en-US. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 ივნისი 2021. ციტირების თარიღი: 17 August 2021
  19. ↑ „Ukrainian activist among winners of 'Alternative Nobel'“. AP NEWS (ინგლისური). Associated Press. 29 September 2022. ციტირების თარიღი: 29 September 2022.
  20. ↑ BBC 100 Women 2022: Who is on the list this year? en-GB. ციტირების თარიღი: 2022-12-10
  21. ↑ Nobel Peace Prize to activists from Belarus, Russia, Ukraine en (2022-10-07). ციტირების თარიღი: 2022-10-07
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ოლექსანდრა_მატვიჩუკი&oldid=4516881“-დან