შინაარსზე გადასვლა

ობერჟ დ’იტალია

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ობერჟ დ’იტალია
Berġa tal-Italja

ობერჟ დ’იტალია (2020)
ზოგადი ინფორმაცია
სტატუსი შენარჩუნებულია
შენობის ტიპი ობერჟი
არქიტექტურული სტილი მანერიზმი და ბაროკოს არქიტექტურა
ქვეყანა მალტა[1]
მდებარეობა ვალეტა, მალტა
მისამართი Triq il-Merkanti[1]
კოორდინატები 35°56′00″ ჩ. გ. 14°32′00″ ა. გ. / 35.93333° ჩ. გ. 14.53333° ა. გ. / 35.93333; 14.53333
მფლობელი მალტის მთავრობა
დაიწყო 1576[1]
ზომები და ტექნიკური დეტალები
სართულთა რაოდენობა 3
მასალა კირის ქვა (ფასადი დეკორირებულია მარმარილოთ)
ინჟინერი ფრანჩესკო ანტრინი
სხვა ინფორმაცია
სართულების რაოდება 3

ობერჟ დ’იტალია (მალტ. Berġa tal-Italja, იტალ. Albergo d’Italia) არის ისტორიული ობერჟი ვალეტაში, მალტა. იგი აშენდა XVI საუკუნის ბოლოს სხვადასხვა ეტაპზე და წარმოადგენდა წმინდა იოანეს ორდენის |იტალიელი ლენგის წევრების საცხოვრებელ სახლს. თავდაპირველად მას ჰქონდა მანერისტული სტილი, რომლის ავტორი იყო ჯიროლამო კასარი, თუმცა XVII საუკუნის განმავლობაში შენობას დაემატა რამდენიმე ელემენტი და 1680-იან წლებში გრეგორიო კარაფას მაგისტრატობის დროს მიიღო ბაროკოს ხასიათი.[2]

1798 წელს ორდენის მალტიდან გაძევების შემდეგ შენობა მრავალი მიზნით გამოიყენებოდა: სამხედრო შტაბ-ბინად, ოფიცერთა კაფეტერიად, მუზეუმად, ხელოვნების სკოლად, სასამართლოდ, ფოსტის მთავარ ოფისად და სხვადასხვა სამთავრობო დეპარტამენტის ოფისად. მოგვიანებით ის მალტის ტურიზმის ორგანოსაც მასპინძლობდა.ამჟამად შენობაში განთავსებულია MUŻA — მალტის ეროვნული ხელოვნების მუზეუმი, რომელიც ადრე ეროვნულ სახვით ხელოვნების მუზეუმში ფუნქციონირებდა.[3]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჰოსპიტალერების მმართველობის პერიოდი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ობერჟ დ’იტალია იყო მესამე იტალიური ობერჟი, რომელიც მალტაში აშენდა. ბირგუში მდებარე პირველი ობერჟი აშენდა 1550-იან წლებში, იმავე ადგილას, სადაც ადრე იტალიის ლენგი ფუნქციონირებდა. დედაქალაქის ბირგუდან ვალეტაში გადატანის შემდეგ, 1570–1571 წლებში აშენდა მეორე ობერჟი, რომელიც მოგვიანებით დიდოსტატის სასახლის შემადგენლობაში შევიდა. ამჟამინდელი ობერჟის მშენებლობა დაიწყო Strada San Giacomo-ზე (დღევანდელი ვაჭართა ქუჩა). ორივე ვალეტას ობერჟის თავდაპირველი პროექტი ეკუთვნოდა მალტელ არქიტექტორს ჯიროლამო კასარს.

მესამე ობერჟ დ’იტალიის მშენებლობაზე დოკუმენტური წყაროები არ მოიპოვება, თუმცა ცნობილია, რომ მშენებლობა დაიწყო 1574 წელს, ხოლო შენობა ოფიციალურად გაიხსნა 1579 წლის სექტემბერში. პირველ სართულის დასრულების შემდეგ მშენებლობა შეჩერდა, მაგრამ მალევე დადგინდა, რომ შენობა ზომით ძალიან მცირე იყო. 1582 წლის 25 აგვისტოს მიიღეს გადაწყვეტილება მეორე სართულის დამატებაზე. მშენებლობაზე პასუხისმგებელი იყო ოსტატი ქვისმთლელი ჯიო ანდრეა ფარუჯა, თუმცა ის მშენებლობის დასრულებამდე გარდაიცვალა. სამუშაოები გაგრძელდა 1580-იან წლებში და დასრულდა დაახლოებით 1595 წელს. კასარსა და ფარუჯას გარდა, მშენებლობაზე მუშაობდნენ სხვა არქიტექტორები და ოსტატები, მათ შორის ინჟინერი ფრანჩესკო ანტრინი.

იტალიის ლენგმა ასევე ააგო ობერჟის მიმდებარედ წმინდა ეკატერინეს ეკლესია. ეკლესიის მშენებლობა დაიწყო 1576 წელს და იგი გაფართოვდა და განახლდა 1683 და 1710 წლებში.[4][5]

ობერჟ დ’იტალიის გვერდითი ფასადი ჟან დე ვალეტას მოედანზე — შესაძლოა, აქ მდებარეობდა მთავარი შესასვლელი 1629 წლამდე

1604 წელს მთავარი დარბაზის ნაწილში ბზარების გაჩენის გამო ალესანდრო სტაფრაჩემ განახორციელა სარემონტო სამუშაოები. ობერჟს ჰქონდა შესასვლელი სამხრეთის ქუჩის მოედანზე, რომელიც 1629 წელს დაიხურა, როდესაც მოედანი შენობებით დაიფარა (მოედანი ხელახლა შეიქმნა 2012 წელს და ეწოდა ჟან დე ვალეტას მოედანი). ისტორიკოსი ჯოვანი ბონელო ვარაუდობს, რომ ეს იყო ობერჟის მთავარი შესასვლელი, თუმცა შესაძლოა, იგი გვერდითი შესასვლელი ყოფილიყო.[6]

1649–1650 წლებში ადმირალის დარბაზის ქვემოთ აშენდა მეზონინი, ხოლო შენობის უკანა ნაწილში მდებარე დიდი ოთახი 1654 წელს გადაკეთდა ოთხ მაღაზიად. არქივის განყოფილება აშენდა 1678 წელს.

1680 წელს ობერჟის მნიშვნელოვანი რესტავრაცია განხორციელდა ბაროკოს სტილში. ფასადი გადაკეთდა მედერიკო ბლონდელის მიერ, ხოლო მესამე სართული აიგო დიდი ოსტატ გრეგორიო კარაფას ხარჯებით. შენობის მთავარ შესასვლელს ზემოთ დაემატა მდიდრული დეკორატიული ელემენტი იარაღის ტროფეის სახით, რომელშიც მოთავსებული იყო კარაფას ბიუსტი. სკულპტურა შექმნა რეიმონდ დე ლა ფაჟმა, რომელიც მარმარილოს მოიპოვებდა პროზერპინას ტაძრის ნანგრევებიდან — ანტიკური რომაული ტაძრიდან მტარფაში, რომელიც 1613 წელს აღმოაჩინეს.[7]

ფრანგული ოკუპაცია და ბრიტანეთის მმართველობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
„იტალიის ობერჟის“ უკანა ხედი, გადაღებული მელიტასა და ზაქარიას ქუჩების კუთხიდან

წმინდა იოანეს ორდენი მალტიდან გამოაძევეს ფრანგული ოკუპაციისა და ნაპოლეონის 1798 წლის შემოსევით. რაკი ობერჟე მდებარეობდა ნაპოლეონის რეზიდენციის – პალაცო პარისოს პირდაპირ, იგი ფრანგული სამხედრო სარდლობის შტაბად გადააკეთეს. 1800 წელს მალტაზე ბრიტანული მმართველობის დამყარების შემდეგ, შენობას იყენებდა როგორც სამხედრო, ისე სამოქალაქო ადმინისტრაცია.[8]

1888 წელს შენობის ქვედა სართული გამოიყო ნოტარიული არქივების შესანახად, ხოლო ზედა სართულზე განთავსდა საჯარო სამუშაოების დეპარტამენტი.მოგვიანებით ობერჟე გადაიქცა სამოქალაქო არსენალად. გეგმა, რომლის მიხედვითაც იქ უნდა გახსნილიყო პროტესტანტული სამლოცველო, არ განხორციელდა.[9] ამ დროს შენობის ქვედა სართულზე მუშაობდა მთავრობის ბეჭდვითი ოფისი,[10] ზედა სართული კი ემსახურებოდა სამეფო საინჟინრო კორპუსს. შემდგომ პერიოდში შენობა გამოიყენებოდა როგორც კორპუსის სარდლობის შტაბი და ოფიცერთა სასადილო, 1920-იან წლებამდე.

XIX საუკუნის დასაწყისში ქიმიკოსმა ჯონ დეივიმ, რომელიც ბრიტანეთის არმიის სამედიცინო სამსახურთან იყო დაკავშირებული, ობერჟეში დააარსა საჯარო ამბულატორია ღარიბთა დასახმარებლად. ამას მალტაზე ეწოდა Albergo dei poveri (ღარიბთა ობერჟე). მისი მემკვიდრე, მთავრობის პოლიკლინიკები, დღესაც ხშირად მოიხსენიება როგორც „il-Berġa“ (ობერჟე).[11]

1922 წელს ეროვნული მუზეუმი პალაცო შარადან გადაიტანეს იტალიის ობერჟეში.[12] მუზეუმს ხელმძღვანელობდა სერ თემისტოკლე ზამიტი, და იგი მოიცავდა არქეოლოგიის, ისტორიის, ხელოვნების, ბუნებისმეტყველების და მინერალოგიის განყოფილებებს.

მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში მუზეუმმა ფუნქციონირება შეწყვიტა. 1942 წლის 7 აპრილს შენობას ორი პირდაპირი ბომბი დაეცა. დაზიანდა ფასადის ნაწილი და განადგურდა ბუნებისმეტყველების კოლექციის დიდი ნაწილი, რადგან ის შენობის იმ ნაწილში იყო მოთავსებული, რომელიც დაბომბვის შედეგად ჩამოინგრა.[13] ომის დროს ნოტარიული არქივების დოკუმენტები გადატანილი იყო ობერჟეს სარდაფში, სადაც ნაწილობრივ დაზიანდა.[14]

ომის დასრულების შემდეგ დაზიანებული ნაწილები აღადგინეს, მუზეუმი კვლავ გაიხსნა, ხოლო შენობის ნაწილი იქცა ხელოვნების სკოლად.

1954 წელს მუზეუმის დეპარტამენტს მოუწია ობერჟეს დატოვება,[13] რადგან შენობა დროებით გადაკეთდა სასამართლო პალატად, მას შემდეგ რაც Auberge d'Auvergne ომის შედეგად დაზიანდა და აღარ იყო გამოსაყენებელი. სისხლის სამართლის სასამართლო ამ პერიოდში მუშაობდა სწორედ იტალიის ობერჟეში.[15]

დამოუკიდებელი მალტა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფოსტა-ყუთი „იტალიის ობერჟეს“ შესასვლელთან, ვალეტა

1971 წლის იანვარში უმაღლესმა სასამართლოებმა და ხელოვნების სკოლამ დატოვეს შენობა მას შემდეგ, რაც ისინი გადავიდნენ ახალ სასამართლო შენობაში, რომელიც აიგო Auberge d'Auvergne-ის ადგილას. თავდაპირველად იგეგმებოდა შენობის გამოცდების დარბაზად გადაკეთება, თუმცა იმავე წლის აგვისტოში იგი გადაეცა ფოსტისა და ტელეკომუნიკაციების დეპარტამენტს. ფართო რენოვაციების შემდეგ, ობერჟე გაიხსნა როგორც ცენტრალური ფოსტა (General Post Office) 1973 წლის 4 ივლისს და ამ როლში შეცვალა პალაცო პარისიო. შენობა გენერალურ ფოსტად დარჩა 1997 წლის ოქტომბრამდე, როდესაც კომპანიამ Posta Limited გახსნა ახალი კომპლექსი მარსაში.

ობერჟე ასევე გამოყენებული იყო წყლისა და ელექტროენერგიის დეპარტამენტის, აგრარული დეპარტამენტის და სტატისტიკის ცენტრალური ოფისის მიერ.

1997 წელს მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება შენობის გადაკეთებაზე ტურიზმის სამინისტროსა და მალტის ტურიზმის ორგანოს (Malta Tourism Authority) ოფისებად. შენობა აღდგა და გარემონტდა, ხოლო სამინისტრო გადავიდა ახალ შენობაში 2002 წლის 18 მარტს. ტურიზმის ორგანო გადავიდა იმავე წლის 1 მარტიდან. ამჟამად სამინისტრო მდებარეობს ვალეტაში, რესპუბლიკის ქუჩაზე N233-ში.[16]

„იტალიის ობერჟეს“ ფასადის რესტავრაცია, 2016 წლის ივლისი

2013 წელს დაიწყო მალტის სახვითი ხელოვნების ეროვნული მუზეუმის ადმირალტის სახლიდან იტალიის ობერჟეში გადატანის პროცესი.[17] 2014 წლის სექტემბერში ოფიციალურად გამოცხადდა, რომ მუზეუმი გადატანილი იქნებოდა ობერჟეში და დაერქმეოდა „MUŻA“ (მალტური აბრევიატურა – Mużew Nazzjonali tal-Arti). ეს იყო პროექტი ვალეტასთვის მინიჭებული ევროპის კულტურის დედაქალაქის სტატუსის ფარგლებში, 2018 წლისთვის.[18]

მალტის ტურიზმის ორგანოს ობერჟედან სმარტ სიტიში გადატანა იგეგმებოდა 2016 წლის ნოემბერში,[19] თუმცა პროცესი გადაიდო და დასრულდა 2017 წლის თებერვალში.[20] 2015 წლის მიწურულიდან 2016 წლის ივლისამდე მიმდინარეობდა შენობის ფასადის რესტავრაცია,[21] რომლის დროსაც გამოვლინდა რამდენიმე მხატვრული დეტალი და აღდგა გრანდმაისტერი კარაფას ბიუსტი. მიმდინარეობს შენობის ინტერიერის რესტავრაციაც.[22]

ასევე განიხილებოდა, თუმცა საბოლოოდ უარყვეს, იდეა ისტორიული ძირითადი შესასვლელის აღდგენაზე ჟან დე ვალეტის მოედანზე წინამოკიდებული კიბით.[23]

შენობა შეტანილია მალტის 1925 წლის სიძველეთა დაცული ობიექტების სიაში, როგორც ვალეტას სხვა ობერჟეები.[24] ამჟამად ის წარმოადგენს პირველი კატეგორიის ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლს და შეტანილია მალტის კულტურული მემკვიდრეობის ეროვნული ინვენტარიზაციის სიაში.[25]

არქიტექტურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შენობის ფასადის ცენტრალური ელემენტი, 2016 წლის რესტავრაციის შემდეგ

იტალიის ობერჟე თავდაპირველად აშენდა მანერისტულ სტილში, თუმცა 1680-იანი წლების რეკონსტრუქციის შედეგად მან მიიღო ბაროკული ხასიათი. შენობას აქვს მართკუთხა გეგმარება, სადაც ოთახები განლაგებულია ცენტრალური ეზოს ირგვლივ — ტიპური სტრუქტურა იტალიური რენესანსის პალაცოებისათვის და ჯიროლამო კასარის სხვა ობერჟეებისთვის ვალეტაში, როგორიცაა არაგონის ობერჟე. ეზოში მდებარეობს ტრიუმფალური თაღი,[25] რომელიც, სავარაუდოდ, დაპროექტებულია რომანო კარაპეკიას მიერ.[26]

შენობას აქვს სიმეტრიული ფასადი, რომლის მთავარი შესასვლელი მორთულია მდიდრული ბაროკული ცენტრით, რომელიც შეიცავს გრანდოსტერი გრეგორიო კარაფას ბრინჯაოს ბიუსტს, მის გერბს, მარმარილოს სამხედრო ტროფეის და ლათინურ წარწერას:[27]

GREGORIO CARAFÆ PRINCIPI OPTIMO BELLI, PACISQVE ARTIBVS MAXIMO. POST OTTOMANICAM CLASSEM DVCTV SVO BIS AD HELLESPONTVM PROFLIGATAM RELATASQVE. XI. QVINQVEREMIVM MANVBIAS AD SVMMVM HIEROSOLYMITANI ORDINIS REGIMEN EVECTO ITALA EQVÆSTRIS NATIO MAGISTRALI MVNERE SÆCVLO AMPLIVS VIDVATA AVGVSTAM HANC EFFIGIEM REPARATÆ MAIESTATIS INDICEM D. D. AN. D. MDCLXXXIII.

👉 აღნიშნული წარწერის თავისუფალი ქართული თარგმანი: „გრეგორიო კარაფას, ბრწყინვალეს პრინცს, ომისა და მშვიდობის საქმეებში აღმატებულს, რომელმაც ორჯერ დაამარცხა ოსმალთა ფლოტი ჰელესპონტთან და 11 კვინკვერემით გააძლიერა იერუსალიმის ორდენი, იტალიელმა რაინდებმა, საუკუნის განმავლობაში ოსტატობისგან მოკლებულებმა, მიუძღვნეს ეს აღმატებული გამოსახულება როგორც აღდგენილი სიდიადის სიმბოლო. 1683 წ.“

ცენტრალური ელემენტის ავტორად მიიჩნევა მედერიკო ბლონდელი და, სავარაუდოდ, იგი შექმნილია მატია პრეტის ესკიზის მიხედვით.[28] მთავარი შესასვლელი და კუთხეები შესრულებულია რუსტიკული ტექნიკით. შენობის თითოეულ სართულზე არის 6-6 ფანჯარა, ხოლო ფასადს გასდევს კარნიზი პირველი და მეორე სართულებს შორის.[25]

იტალიის ობერჟე კასტილიის ობერჟეს უკავშირდება მიწისქვეშა ბომბდასაფარით, რომელიც აშენდა მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში.[29]

სამახსოვრო მონეტები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იტალიის ობერჟე, გამოსახულია ორ სამახსოვრო მონეტაზე, რომლებიც გამოუშვა მალტის ცენტრალურმა ბანკმა 2010 წელს. მონეტების უკანა მხარეს გამოსახულია ობერჟეს ფასადის ცენტრალური ნაწილი, ხოლო წინა მხარეს – მალტის გერბი.[30]

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 https://heritagemalta.org/wp-content/uploads/2020/10/auberge-ditalie-pdf.pdf
  2. ↑ Guido, Sante; Mantella, Giuseppe; Sorrenti, Maria Teresa (12 June 2013) MATTIA PRETI E GREGORIO CARAFA DUE CAVALIERI GEROSOLIMITANI TRA ITALIA E MALTA (it). La Valletta, Malta: Istituto Italiano di Cultura. 
  3. ↑ Updated: New museum for contemporary artists opened in Valletta – The Malta Independent. ციტირების თარიღი: 16 May 2019
  4. ↑ Church of St. Catherine of the Langue of Italy (27 August 2012).
  5. ↑ Guillaumier, Alfie (2005) Bliet u Rħula Maltin. Klabb Kotba Maltin, გვ. 894–895. ISBN 99932-39-40-2. 
  6. ↑ Hughes, Quentin (1976). „Documents on the building of Valletta“ (PDF). Melita Historica. 7 (1): 12.
  7. ↑ Ashby, Thomas (1915). „Roman Malta“. Journal of Roman Studies. Cambridge University Press. 5: 23–80. doi:10.2307/296290. JSTOR 296290. S2CID 250349579 შეამოწმეთ პარამეტრი |s2cid= (დახმარება).
  8. ↑ Dillon, Paddy (2004) Walking in Malta: 33 routes on Malta, Gozo and Comino. Cicerone Press Limited, გვ. 42. ISBN 978-1-84965-648-1. 
  9. ↑ Bonniei, Arthur. Thirty Years to Build a Protestant Church.
  10. ↑ Gatt, Guze (1935). „Il-gazzetta tal-gvern 1813–1840“ (PDF). Lehen Il-Malti (49): 7–11.
  11. ↑ Cassar, Paul (March 2006). „The concept and range of charitable institutions up to World War I – University of Malta“. Malta Medical Journal. 18 (1): 48.
  12. ↑ Delia, Romina (2011). რედ. Peter Aronsson: Building National Museums in Europe 1750–2010, გვ. 578–9. 
  13. ↑ 13.0 13.1 Gambin, Kenneth (2003) One Hundred Years of Heritage 1903–2003, გვ. 22–29. 
  14. ↑ Carabott, Sarah (23 April 2019). „From rubbish bags to the archives' centrepiece“.
  15. ↑ „Attard, E. (2016). More cases of men killing their wife or former wife. The Sunday Times of Malta, pp. 36–37“.
  16. ↑ Contact Details. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-21. ციტირების თარიღი: 2025-04-01.
  17. ↑ Cooke, Patrick (21 November 2013). „Museum will move to Auberge d'Italie“.
  18. ↑ About MUŻA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-06-23. ციტირების თარიღი: 2025-04-01.
  19. ↑ Camilleri, Ivan (7 June 2016). „Tourism Authority pushed to Smart City“.
  20. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. (9 February 2017).
  21. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. (4 March 2016).
  22. ↑ „Auberge d'Italie gets grandmaster's bust back following restoration works“. 2 August 2016.
  23. ↑ „The Fine Arts Museum saga comes full circle“. 17 November 2013.
  24. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს..
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 Auberge D'Italie (28 December 2012).
  26. ↑ De Lucca, Denis (1999) Carapecchia: Master of Baroque Architecture in Early Eighteenth Century Malta. Midsea Books, გვ. 140. ISBN 99909-93-00-9. 
  27. ↑ Ciantar, Giovannantonio (1772) Malta illustrata, გვ. 65–66. 
  28. ↑ Grima, Noel (19 October 2015). „The beauty of fortifications“.
  29. ↑ „The fascination of underground Valletta“. 28 October 2012.
  30. ↑ Europa Programme 2010 – Auberge d'Italie.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ობერჟ_დ’იტალია&oldid=4813359“-დან