ნიქოზიელი თურქი ქალების საქველმოქმედო ასოციაცია
| ნიქოზიელი თურქი ქალების საქველმოქმედო ასოციაცია | |
|---|---|
| ტიპი | საქველმოქმედო, ქალთა ორგანიზაცია |
| მიზანი | ქალთა და ბავშვების დახმარება; ქალთა სოციალური და ეკონომიკური გაძლიერება |
| წევრები | მასწავლებლები და აქტივისტი ქალები |
ნიქოზიელი თურქი ქალების საქველმოქმედო ასოციაცია (თურქ. Lefkoşa Türk Hanımları Cemiyet-i Hayriyesi; ზოგიერთ წყაროში ასევე მოხსენიებულია, როგორც ნიქოზიის ქალთა ასოციაცია — თურქ. Lefkoşa Hanımlar Cemiyeti) — პირველი ქალთა ორგანიზაცია თურქ კვიპროსელთა საზოგადოებაში[1]. ასოციაცია დაარსდა ნიქოზიაში 1931 წელს აქტივისტ ულვიე მითათის ხელმძღვანელობით
წინაპირობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ასოციაციის დაარსებამდე თურქი კვიპროსელთა საზოგადოებაში არსებული კონსერვატიული დამოკიდებულებები და ქალთა სოციალური იზოლაცია ნელ-ნელა იცვლებოდა. ამას ხელი შეუწყო ვიქტორიას გოგონათა სკოლის (გახსნილი 1902 წელს) კურსდამთავრებულების გავლენამ, რომლებიც კუნძულზე მასწავლებლობით იყვნენ დასაქმებულნი
თუმცა, თურქი კვიპროსელი ქალების საზოგადოებრივი ჩართულობა კვლავ შედარებით შეზღუდული იყო ბერძენ კვიპროსელ ქალებთან შედარებით, რომელთაც უკვე ჰქონდათ მრავალი ქალთა ასოციაცია, რომლებიც საჯარო დებატებს აწყობდნენ ქალთა საკითხებზე
ათათურქის რეფორმები თურქეთში — რომლებიც ქალთა საჯარო ცხოვრებაში მონაწილეობას უსვამდა ხაზს — მნიშვნელოვნად აისახა კვიპროსის ახალი თაობის პროგრესულ, ქემალისტ ინტელექტუალებზე. ამ პერიოდში ქალებმა დაიწყეს ნაციონალისტური ჰიმნების სიმღერა საჯარო შეკრებებზე 1929 წელს დაარსდა ბავშვთა დაცვის ასოციაცია (თურქ. Himaye-i Etfal Cemiyeti), რომლის წევრებად პირველად მიიღეს ქალები თურქი კვიპროსელთა საზოგადოებაში
ამ კონტექსტში, ულვიე მითათი — განათლებული ქემალისტი ქალი თურქეთიდან — გათხოვდა თურქი კვიპროსელი იურისტის, მითათ ბეის ცოლად და გადავიდა კვიპროსში
დაარსება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ასოციაცია ოფიციალურად დაფუძნდა 25 დეკემბერი 1931 წელს, როდესაც ულვიე მითათის სახლში, ქეშქლუჩიფთლიქში, შედგა პირველი შეხვედრა და დამტკიცდა ასოციაციის წესდება. ასოციაციის დამფუძნებელი პრეზიდენტი გახდა ულვიე მითათი, ხოლო სხვა დამფუძნებლები ძირითადად ნიქოზიის მასწავლებლები იყვნენ.
ასოციაციის ანგარიშთმრჩეველი და საბავშვო ბაღის მასწავლებელი შაზიე ნევრესი მოგვიანებით ინტერვიუში აცხადებდა, რომ ულვიე მითათმა, სტამბოლიდან ჩამოსვლის შემდეგ, დაამყარა მეგობრული კავშირი ადგილობრივ მასწავლებლებთან. ის გაოცებული დარჩა დედაქალაქში მცხოვრები ღარიბი ბავშვების რაოდენობით, რამაც იგი უბიძგა სხვა ქალების მობილიზებას საქველმოქმედო ორგანიზაციის შექმნისთვის
ასოციაციის მიზანი იყო ღარიბი ქალებისა და ბავშვების დახმარება და საზოგადოების, განსაკუთრებით კი ქალების, სოციალური და ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება. ამის მისაღწევად ასოციაცია აწყობდა საქველმოქმედო ღონისძიებებსა და შემოწირულობებს, ასევე ატარებდა ქალთა განათლების პროგრამებს, რათა მათ ეკონომიკური თვითმყოფადობა მოეპოვებინათ.
ასოციაციის წესდება შთაგონებული იყო თურქეთის ქალთა საქველმოქმედო ასოციაციის (თურქ. Türkiye Yardım Sevenler Derneği) წესდებით
საქმიანობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ასოციაცია ორგანიზებას უწევდა ყოველდღიურ უფასო სადილებს ბავშვებისთვის შენობაში, რომელიც მათ იჯარით ჰქონდათ აღებული. ასევე ხდება ღარიბი ბავშვებისთვის ტანსაცმლის შესაწირავად აქციების ორგანიზება. იმ პერიოდში, როდესაც კოლონიურ ადმინისტრაციას არ ჰქონდა ჩამოყალიბებული სოციალური დაცვის სისტემა, ასოციაცია უზრუნველყოფდა ღარიბი ოჯახების ბავშვების გადაყვანას შეძლებულ ოჯახებში, რომლებიც მათზე ზრუნავდნენ
დაარსებიდან ორი თვის შემდეგ, ასოციაციამ დააფუძნა "სიყვარულის სახლი" (თურქ. şefkat yurdu). ამ დაწესებულების მიზანი იყო დაბალი სოციალური სტატუსის მქონე ქალებისთვის უფასო განათლების მიწოდება, რათა მათ შეეძლოთ ეკონომიკურად ღირებულ უნარების განვითარება. მის ფარგლებში ფუნქციონირებდა სამკერვალო სახელოსნო, სადაც დასაქმებული იყო 20 ქალი. ინსტრუქტორები, როგორც მოხალისეები, ასევე ანაზღაურებით, ასწავლიდნენ მათ კერვის ხელოვნებას. ქსოვილის მოვაჭრეები დონაციას აძლევდნენ მასალებს, ხოლო ასოციაციის მიერ შექმნილ პროდუქტებზე საზოგადოებაში მაღალი მოთხოვნა არსებობდა. პროდუქცია იყიდებოდა პარასკევის ბაზარზე. ნაციონალისტური სულისკვეთებით, ასოციაცია მოუწოდებდა თურქი კვიპროსელებს ადგილობრივი პროდუქციის მოხმარებისკენ. "სიყვარულის სახლს" ასევე ჰქონდა საცხოვრებელი ფართი ზოგიერთი ქალისთვის ასოციაცია ატარებდა წარმოდგენებს ბავშვებისთვის ფულადი სახსრების მოსაზიდად. ასეთ წარმოდგენებში მონაწილეობდნენ დაწყებითი სკოლის გოგონები, მაგალითად, 1932 წელს Magic Palace-ში გამართული ღონისძიება, რომელსაც მხარს უჭერდა აია სოფიას გოგონათა სკოლა[1]. ამ შოუებმა თურქი კვიპროსელი ქალები პირველად გააცნო საჯარო გამოსვლის კულტურას ასოციაციის საქმიანობას ქემალისტი მამაკაცი ინტელექტუალები და თურქეთში სწავლის სტუდენტები აფასებდნენ დადებითად თურქულ კვიპროსულ გაზეთებში
წევრთა ნაწილის ნიქოზიიდან სხვა ადგილებში გადაყვანისა და შიდა უთანხმოებების გამო, ასოციაცია დაიშალა 1935 წელს. მიუხედავად ამისა, მან დატოვა მნიშვნელოვანი მემკვიდრეობა — ეს იყო პირველი დაწესებულება, სადაც თურქი კვიპროსელი ქალებს ჰქონდათ ხმის მიცემის უფლება და ეკონომიკური წარმოებისა და ვაჭრობაში აქტიური მონაწილეობის შესაძლებლობა
ასევე, ამ ასოციაციამ შთააგონა კიდევ ორი ქალთა ორგანიზაციის შექმნა 1930-იან წლებში. ერთ-ერთი დაარსდა ლაპითოსში 1932 წელს. მეორე, დამხმარე დედების დაწესებულება (თურქ. Yardımcı Analar Kurumu), დაარსდა 1936 წელს ასოციაციის ყოფილი წევრების მიერ, რათა შეევსოთ მის დაშლასთან დაკავშირებული ვაკუუმი
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- İnan, Bahire Uzman (1998) „ნიქოზიელი თურქი ქალების საქველმოქმედო ასოციაცია“, კიბრისი თურქის ცვლილებასა და განვითარებაში კვიპროსელი თურქი ქალთა ორგანიზაციები, ტომი 1. ფამაგუსტა: აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის უნივერსიტეტი, კვიპროსის კვლევების ცენტრი, გვ. 3–19.
დამატებითი ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Ersoy, Yaşar (1998) „პირველი ქალთა ორგანიზაცია "ნიქოზიის ქალთა ასოციაცია" და თეატრი“, კვიპროსის თურქული თეატრალური მოძრაობა. ნიქოზია: PEYAK კულტურული გამომცემლობა.
- An, Ahmet (2015) პირველი კლუბები კვიპროსის თურქულ საზოგადოებაში. ნიქოზია.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 Nicosia Women's Society (Lefkoşa Hanımlar Cemiyeti) and the Theatre (177). Nicosia Project. ციტირების თარიღი: 30 იანვარი 2019.