მუვალადები
მულადი ან მუვალადები — სახელი, რომელიც ეძლეოდა იმ ადგილობრივ ქრისტიანებს, რომლებმაც ისლამი მიიღეს VIII საუკუნის დასაწყისში, როცა მუსლიმებმა იბერიის ნახევარკუნძული დაიპყრეს. X საუკუნისთვის ისინი ალ-ანდალუსის საზოგადოების დიდ ნაწილს შეადგენდნენ[1].
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სიტყვა მომდინარეობს არაბული „მუვალადი“-დან, რაც ნიშნავს „შერეული წარმოშობის ადამიანს“, განსაკუთრებით მუსლიმი მამებისა და უცხოელი დედების შვილებს[2]. ესპანური ენის სამეფო აკადემიის ლექსიკონის მიხედვით, მულადი ნიშნავს „ქრისტიანს, რომელმაც ესპანეთში არაბების ბატონობის დროს ისლამი მიიღო და მუსლიმებს შორის ცხოვრობდა“[3].
ადგილობრივი ქრისტიანები რამდენიმე მიზეზის გამო იღებდნენ ისლამს. ბევრი მათგანი ცდილობდა თავი აერიდებინა ჯიზიას გადახდისგან - ეს იყო სპეციალური გადასახადი, რომელსაც ქრისტიანები იხდიდნენ[4]. ისლამზე მოქცევამ ასევე გაუხსნა მათ ახალი ჰორიზონტები, გაუმჯობესა სოციალური მდგომარეობა და მისცა უკეთესი საცხოვრებელი პირობები[5].
ზოგიერთი მათგანი გახდა „მავალი“, ანუ არაბული ტომების მფარველობის ქვეშ მოექცნენ, და სრულად ისლამიზდნენ - მიიღეს არაბული ჩაცმულობა, წეს-ჩვეულებები და ენა[6]. მათ ასევე მუსლიმებს („ისლამიზებულებს“) და ელჩებს უწოდებდნენ.
XI-XII საუკუნეებში, კულტურული არაბიზაციისა და ქორწინების გამო, სხვადასხვა მუსლიმურ ჯგუფებს შორის განსხვავება გაქრა. მოსახლეობა იმდენად სწრაფად შეერია ერთმანეთს, რომ მალე შეუძლებელი გახდა ადგილობრივი და უცხო ელემენტების გარჩევა. ისინი გაერთიანდნენ ანდალუსიელი არაბების ერთიან ჯგუფად, რომლებსაც ზოგადად მავრებსაც უწოდებდნენ[6].
მუვალადები ძირითადად ანდალუსიურ არაბულზე საუბრობდნენ - ეს იყო იბერიული ენებისა და კლასიკური არაბულის ნაზავი, განსაკუთრებით ლათინურის გავლენით. ამ ადგილობრივ დიალექტზე ბერბერები და არაბებიც საუბრობდნენ IX საუკუნიდან.
მუვალადები ქვეყნის ეკონომიკური ჩარჩოს საყრდენს წარმოადგენდნენ. მოსარაბებთან ერთად ისინი იყვნენ ხელოსნები და წვრილი ვაჭრები ქალაქებში, ფერმერები და მუშები სოფლებში. თუმცა, სოციალური სტატუსით ისინი ჩამორჩებოდნენ არაბებსა და ბერბერებს. მთავრობაში მაღალი თანამდებობები, როგორც წესი, მიუწვდომელი იყო მათთვის[6].
მიუხედავად ამისა, ზოგიერთი მუვალადი მნიშვნელოვან თანამდებობებს იკავებდა. ამრუს იბნ იუსუფი, რომელიც წარმოშობით უესკადან იყო, 797 წელს ტოლედოს გუბერნატორი გახდა. X საუკუნის ისტორიკოსი იბნ ალ-ქუთიია დედის მხრიდან ვესტგუთების მეფე ვიტიზას შთამომავალი იყო. ბანუ კასის დინასტია, რომელიც IX და X საუკუნეებში ებროს ზემო ხეობას მართავდა, იმდენად გაძლიერდა, რომ კორდობას ომაიანთა კონტროლიდან გათავისუფლდა და დამოუკიდებელ ტაიფად იქცა[6].
ისლამის მიღების მიუხედავად, მუვალადებმა შეინარჩუნეს ბევრი წინაისლამური ჩვეულება. ისინი აღნიშნავდნენ ქრისტიანულ დღესასწაულებს, იყენებდნენ ქრისტიანულ მზის კალენდარს და მოიხმარდნენ ალკოჰოლს, მიუხედავად ისლამური აკრძალვისა. ზოგიერთი მათგანი იცავდა რელიგიურ ერთგულებას რომაული კათოლიციზმისადმი[7].
მუვალადებს, მათი რწმენის მიუხედავად, სძულდათ არაბები, რომლებსაც კოლონიალისტებად და უცხოელ დამპყრობლებად თვლიდნენ. ეს სიძულვილი ხშირ აჯანყებებს იწვევდა. ყველაზე ცნობილს ხელმძღვანელობდა უმარ იბნ ჰაფსუნი მალაგასა და რონდას რეგიონში, რომელიც თითქმის 40 წლის განმავლობაში მართავდა მთის ხეობებს ბობასტროს ციხესიმაგრიდან. მან გააერთიანა უკმაყოფილო მუვალადები და მოსარაბები.
მუვალადებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ალ-ანდალუსის ისტორიაში, რადგან X საუკუნის ბოლოსთვის ისინი მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენდნენ და მთავარ როლს ასრულებდნენ ამ საზოგადოების ეკონომიკურ, კულტურულ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Identidades fronterizas en el contexto andalusí: los muladíes
- ↑ Counter-Narratives: History, Contemporary Society, and Politics in Saudi Arabia and Yemen
- ↑ muladí
- ↑ Thomas F. Glick, Islamic and Christian Spain in the early Middle Ages, BRILL, 2005, ISBN 978-90-04-14771-3,Google Print, p. 187.
- ↑ Reviewed Work: KENNETH BAXTER WOLF
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 S. M. Imamuddin, Some aspects of the socio-economic and cultural history of Muslim Spain 711–1492 A.D., pp. 26–29
- ↑ Brian A. Catlos, The victors and the vanquished, Cambridge University Press, 2004, ISBN 978-0-521-82234-3,Google Print, p. 33.