შინაარსზე გადასვლა

მოქალაქეობა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

მოქალაქეობაპოლიტიკური და იურიდიული კავშირი ინდივიდსა და განსაზღვრულ სახელმწიფოს შორის. ამ კავშირიდან მომდინარეობს მოქალაქის შესაბამისი უფლებები და მოვალეობები.

მოქალაქეობის თეორიები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მოქალაქეობის რესპუბლიკური მოდელის გაგებით როდესაც მოქალაქეობის ძირითად ელემენტს წარმოადგენს მმართველობაში, პოლიტიკაში მონაწილეობა. მოქალაქეობის რესპუბლიკური გაგება გავრცელებული იყო ანტიკურ რომსა და საბერძნეთში. მოქალაქეობის ლიბერალური მოდელის, რომელიც XVII საუკუნიდან განვითარდა, გაგებით მოქალაქეობა უპირველეს ყოვლისა სამართლებრივი სტატუსია, ხოლო პოლიტიკური საქმიანობა წარმომადგენლების მეშვეობით ხორციელდება.

არსებობს აგრეთვე განსხვავებები მოქალაქეობის უნივერსალურ და დიფერენციალურ თეორიებს შორის. უნივერსალური მოდელის მიხედვით მოქალაქეობა არის სამართლებრივი სტატუსი, რომლის მეშვეობითაც სახელმწიფოს ყველა წევრს ენიჭება თანაბარი სამოქალაქო, სოციალური და პოლიტიკური უფლებები. მოქალაეობის დიფერენციალური მოდელი ეფუძნება განსხვავებების (კულტურული, რასობრივი, კლასობრივი, სქესობრივი და სხვ.) და პლურალიზმის პოლიტიკური მნიშვნელობის აღიარებას.

მოქალაქეობის მიღების წესები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქვეყნების დიდ ნაწილში მოქალაქეობის მიღება ხორციელდება რამდენიმე ძირითადი სამართლებრივი მექანიზმით. მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული სახელმწიფოს კანონმდებლობა განსხვავდება, მოქალაქეობის მინიჭების საერთო წესებს მიეკუთვნება დაბადება, ნატურალიზაცია და გამონაკლის შემთხვევაში ინვესტიციით მოქალაქეობის მიღება.

  • დაბადების გზით მოქალაქეობა (ფილიაცია) – მოქალაქეობა შესაძლოა ავტომატურად მიენიჭოს პირს, თუ მისი ერთი ან ორივე მშობელი არის კონკრეტული ქვეყნის მოქალაქე (prinzipი jus sanguinis) ან იმ შემთხვევაში, თუ პირი დაიბადა ამ ქვეყნის ტერიტორიაზე (jus soli), როგორც ეს განსაზღვრულია შესაბამისი კანონმდებლობით. მაგალითად, გერმანიაში მოქალაქეობა გადაეცემა მშობლის მოქალაქეობის საფუძველზე, ხოლო კანადაში – დაბადების ადგილის საფუძველზე.[1]
  • ნატურალიზაცია – მოქალაქეობის მიღება შესაძლებელია იმ პირთათვის, რომლებიც გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ცხოვრობენ კონკრეტული სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, იცავენ მის კანონებს, ფლობენ სახელმწიფო ენას და ინტეგრირდებიან ადგილობრივ საზოგადოებაში. ბევრ ქვეყანაში ასევე გათვალისწინებულია სამოქალაქო გამოცდის ჩაბარება და სამოქალაქო ლოიალობის დეკლარირება.
  • გამონაკლის შემთხვევებში შესაძლებელია მოქალაქეობის მიღება გარკვეული ინვესტიციების სანაცვლოდ. ასეთი სახის მოქალაქეობას მხოლოდ ზოგიერთი ქვეყანა იძლევა და არ არის საყოველთაოდ მიღებული. ინვესტიციის კონკრეტული რაოდენობაც სხვადასხვა ქვეყნებში განსხვავებულია.[2]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]