მონაცემთა ფორმატი

მონაცემთა ფორმატი — წარმოადგენს ინფორმატიკაში გამოსაყენებელ ფორმას რათა წარმოდგენილ იქნას ბინარული რიცხვების ფორმით მონაცემები. ეს წარმოადგენს კონვერსიას მონაცემთა წარმოდგენის მიზნით, ეს იქნება ინფორმაცია ტექსტის სახით, სურათით, გვერდით, ბგერით, შესრულებადი ფაილით და სხვა. ვინაიდან აღნიშნული მონაცემები ინახება ფაილში, საქმე გვაქვს ფაილის ფორმატთან. ამგვარი სახის კონვერსია იძლევა მონაცემთა გაცვლის შესაძლებლობას სხვადასხვა კომპიუტერულ და ინფორმატიკულ პროგრამებს შორის, პირაპირი მიერთებით თუU შუამავალის მეშვეობით. ზემოაღნიშნულს უწოდებენ საიტის საერთაშორისო მუდმივ ფუნქციონირებას სხვადასხვა კომპიუტერს შორის მონაცემთა გაცვლის მიზნით.

ტიპოლოგია

განასხვავებენ ისეთი სახის ფორმატს, რომლის სპეციფიურობაც საჯაროდაა მისაღები, ღია ფორმატის ან დახურული ფორმატის სახით, რომლის სპეციფიურობას უკვე გასაიდუმლოებულია. დახურული ფორმატი შეესაბამება პროგრამულ უზრუნველყოფას, რომელიც სრულ ექსპლუატაციაში მოქცეული ერთი პირის მიერ.

სხვა განსხვავებები მოქმედებენ ნორმალურ ფორმატსა, რომელიც წარმოადგენს საჯარო ან საერთაშორისო ინსტიტუტების მიერ (ISO, W3C) მიღებული ნორმალიზაციის საგანს და რაღაც სხვა ფორმატს შორის, რომელიც შეიძლება გახდეს ე.წ. სტანდარტი.

მნიშვნელოვანი კომერციული მიზნით, საწარმოს მიერ შეუმუშავებულია ე.წ. მფლობელის ფორმატი. მფლობელის ფორმატი შეიძლება იყოს ღია სახის (ფორმატი PDF Adobe) ან დახურული ფორმატი (მაგალითად Microsoft).

რიცხვების ფორმატები

მთელი რიცხვები

მთელი ნატურალური რიცხვი ზოგადად წარმოდგენილია ბინარულად კლასიკური კონვერსიის წესის თანახმად. ცნობილია, რომ ნატურალურ მთელ რიცხვებსა და ინფორმატიკულ მთელ რიცხვებს შორის განსვავება დასტულებულია. შეუძლებელია წარმოდგენილ იქნას რიცხვი მისაღები ბაიტის რიცხვით განსაზღვრულ ინტერვალში. ხარგრძლივი დროის განმავლობაში, უარყოფითი რიცხვები კოდირებულ იქნა ორობითი ათვლის წესის თანახმად.

მაგალითად, ბაიტით შეიძლებოდა წარმოდგენილი ყოფილიყო: მთელი ნატურალური რიცხვები 0-დან (00000000 ბინარულად) 255-მდე (11111111 ბინარულად) რელატიური მთელი რიცხვები -128-დან (10000000 ბინარულად -1-მდე (11111111 ბინარულად) და 0-დან (00000000) 127-მდე (01111111); ბაიტს ანიჭებდნენ კოდს -128-დან +127-მდე. უფრო დაწვრილებით სტატიაში: ბინარული სისტემა

წილადური რიცხვები

წილადური რიცხვებისათვის, ნუმერაციის გარდაქმნა შეიძლება ემყარებოდეს n,<<0,a>> გამოისახება a·1/n(=a’n-1), გამოისახე a·1/n2(a’n-2)... მაგალითად 10(n=10), <<0,005>> გამოისახება 5·10-3. ამასთან რიცხვი 0,001 ბინარულად (n=2) გამოისახება 1·2=0,125

უფრო დაწვრილებით სტატიაში:მოძრავი მძიმე

ტექსტის ფორმატი

ტექსტები შედგენილია დასრულებული რიცხვების მახასიათებელი ნიშნებით (ასოები, დიაქტირებით, სასვენი ნიშნებით)... მარტივია თითოეული მახასიათებელ ნიშანს მივანიჭოთ საკუთარი რიცხვი. აღნიშნული მახასიათებელი ნიშნის გარდაქმნა g რიცხვი განისაზღვრება ცხრილის ფორმის გარდაქმნით ან კოდირებული გვერდის ფორმით გარდაქმნით. უფრო ხშირად გამოიყენება ASCII და უნიკოდი.

ტექტები მოიცავენ გვერდებს (ხაზებს პარაგრაფებს შორის). განისაზღვრება ზოგჯერ ბრძანების, ინსტრუქციების მიცემის, სპეციალური ნიშნებით ტექტების დასანაწევრებელი სიტყვებით. ამასთან HTML-ს ფორმატში, ინსტრუქციებს ეწოდება “საფეხურები” და წარმოდგენილია ნივნივებს შორის <....>

2006 წლამდე, კომპიუტერუს პროგრამა Microsoft Word შემდეგნაირად იყო წარმოდგენილი: მონაცემები შესულია ყოველგვარი ფორმის გარეშე დოკუმენტში და ფორმის მიცემა განისაზღვრებადოკუმენტის ერთ ნაწილში, რომელსაც `სექციაზე გადახტუნებას” უწოდებენ (Section break). სექციაზე გადახტურება გვერდის შეუცვლელად წარმოადგენს უხილავ ზონას. აღნიშნული გამოსავალი შეიძლება ითქვას, რომ მეტად მძიმეა და წარმოშობს ტომებად დაყოფილი დოლუმენტებისათვის გარკვეულ პრობლემებს. ამგვარი სახის დოკუმენტების გამოსაცემად, 2007 წელს Microsoft-მა გამოიყენა ახალი Open XML.

სურათის ფორმატი

სურათები წარმოდგენის ძირითად საფუძველს წარმოადგენს ანალიტიკური გეომეტრია.

რუკის ფორმატი

სურათის გადიდების მაგალითი რუკის ფორმატი

შეიძლება დანაწევრებული იქნას სურათი პატარა ელემენტარულ წერტილებად ან “ პიქსელებად” და გამოყენებულ იქნას ფერები აღნიშნულ პიქსელებზე. ფერი წარმოდგენილია რიცხვით, ფერი - რიცხვის შესაბამისობა ქმნის « პალიტრას  ».

გამოუსადეგარია ამგვარი წერილების მონაცემები: თუ კი სურათის სიგანე წარმოადგენს 'nრიცხვს, მაშინ პირველი წერტილები წარმოადგენენ პირველ ხაზს და n+1-და 2n-მდე წარმოადგენს მეორე ხაზს.... ყოველივე კი იძლევა სურათს რუკის სახით რომელსაც ინგლისურად უწოდებენ bitmap. უდიდესი სხვაობა არსებულ ფორმატებს შორის ფერთა სიღრმესა და დაჭიმულობის ტიპს შპრის.

მაგალითად ავიღოთ შავი და თეთრი რუკა (1 იანი თეთრისტვის,0 კი შავისთვის) განვსაზღვროთ ხუთი წერტილის გრძელი სურათი შემდეგი ციფრების მეშვეობით

1000101010001000101010001 საჭიროა აღნიშნული ციფრის 5 ბიტად დანაწევრება 10001 01010 00100 01010 10001 ყოველივე კი ჩვენ გვაძლევს თეთრ ნახატ «  X  » შავ ფონზე.

ვექტორული ფორმატი

ვექტორულ ფორმატში სურათი წარმოადგენს ისეთ სურათს, რომელიც წარმოდგენილია მათემატიკური მონაცემების მიხედვით.

• იმისათვის, რომ აღვწეროთ ერთი ხაზი ამისათვის უნდა ვიცოდეთ ათვლისა და დასრულების მონაცემები.

წრეეზეც შეიძლება განთავსდეს ორი წერტილი. ამისათვის კი აუცილებელია სხივის დაცემა.

სხვათა შორის ნაკვალევის შესახებ ინფორმაციები გრაფიკული გამოსახულებებია სისქე, ტიპი, ფერი, მისი ტრანსპარენტულობა და სხვა.იმ სურათებისათვის, რომლებმა გეომეტრიული ფორმები უნდა წარმოადგინონ (მაგ, ტიპოგრაფიზმი, კარტოგრაფიზმი და სხვა) ამგვარი სახის ფორმატის გამოყენება უფრო ეკონომიური.

ამგვარი ტიპის სურათი სეიძლება გადიდდეს ყოველგვარი შემაწუხებელი ფაქტორების გარეშე, აქ ადგილი არა აქვს ე.წ. `პიქსელიზაციას”.

ცნობილია სხვადასხვა ვექტორული ფორმატები : Adobe PDF (Acrobat), Adobe Illustrator, EPS, Quark QXD, Macromedia Flash, SVG, AutoCAD DXF.

სცენა 3D-ს ფორმატი

საგანი 3D-ის წარმოდგენისათვის საჭიროა მინიმუმ შემდეგის სახის აღწერილობა: საგნის ტოპოლოგია, მისი ფორმა, სიმაღლე და შემადგენლობა წარმოდგენის ატრიბუტები: ფერი, ტექსტურა (თვისება და მდგომარეობა), მისი ზედაპირის ფოტომეტრიული რაოდენობა, ტრანსპარენტულობა სხვა დინამიკური ატრიბუტები, თუ კი ემოაღნიშნული ანიმაციურია: სხვა საგნებთან მიერთების უნარი, არტიკულაცია და სხვა.

სცენის წარმოდგენა მოითხოვს განათებას, საგნების განლაგებისდა მიხედვით.

პირველი სტრანდარტული ფორმატი მიღებულია CAO-ში: საგანი განსაზღვრულია ანალიტიკური ზედაპირისა და წახნაგების დახმარებით. აუცილებელია მისი წარმომავლობის განსაზღვრა, შემდეგ მახასიათებელი მონაცემების განსაზღვრა 3 განზომილებიან სივრცეში, Aუტოცადე DXF-ის ფორმატში. 1990 წელს, საზოგადოება Silicon Graphicsმა გამოაქვეყნა Inventor ფორმატი, რომელიც მოიცავთა აუცილებელია ელემენტების უმრავლესობას. აღნმიშნულმა ფორმატმა შექმნა VRML.

ამჟამად პროფესიულ სამყაროში, არ არსებობს ისეთი ფორმატი, რომელიც არ შეიძლება მეტ-ნაკლებად არ გამოიყენებოდეს. მაგალითად:

ფორმატი 3DS Max მულტიმედიის შესაქმნელად ფორმატი Pro/Engineer CAOI ინდუსტრიისათვის ფორმატი OpenFlight ფრენის სიმულაციისათვის და მოძრაობისათვის ყველაზე გავრცელებული ფორმატებია:

• 3DS • Autocad DXF • IGES • X Direct 3D • OBJ Wavefront • LWO Lightwave. • • VRMLთავისი ვერსიებით (1,2 და X3D) • COB Truespace

აღნიშნული ტენდენცია პრივილეგირებულია XML-ის აღწერისას.

ბგერის ფორმატი

ბგერის ფორმატი იყოფა სამ ნაწილად:

• დაუმუშავებელი ფორმატი: ბგერა არ არის დაჭიმული
• დაჭიმული ფორმატი:ბგერა დაჭიმულია დაკარგვის გარეშე მიყვება ალგორიტმს.
• ნაკადის ფორმატი: შესაძლებელია ნაწილობრივი მოსმენა.

მონაცემთა დაჭიმულობა

მონაცემთა დაჭიმულობა წარმოადგენს ტექნიკას, რომელიც არსებობს მონაცემის გარდაქმნის დროს. მონაცემები შეიძლება იქნას დანაწევრებული მის გამოყენებამდე.

შესაძლებელია განვასხვაოთ ორი ტიპის დაჭიმულობა:

მონაცემების დაჭიმულობა a priori: ეს არის ალგორითმები, რომლებიც მუშაობენ მხოლოდ ციფრებზე. შესაძლებელია შევნიშნოთ: დაცული ცხრილის ალგორითმები: ალგორითმი აკეთებს პირველად ანალიზს ელემენტების განმეორების მიზნით. სვეტებად დაყოფილი ცხრილის ალგორითმები: შესაბამისი ცხრილი შედგება სისტემატიურად ყოველგვარი წინასწარი ანალიზის გარეშე. იგი შეიძლება შედგეს სვეტებად. მაგალითად ალგორითმ Lampel-Ziv-Welch (LZW)-ს შემთხვევა. მონაცემებში სპეციალური დაჭიმულობა: თუ კი ცნობილია ამგავრი სახის მონაცემები, შესაძლებელია მოხდესალგორითმის ოპტიმიზაცია. დაჭიმულობა ხარისხის დაკარგვის გარეშე დაჭიმულობა ხარისხის დაკარგვით სურათის და ფიმ JPEG და MPEG დაჭიმულობის ალგორითმები და მოითხოვს ხარისხის დაკარგვას.

კლასიკური ფორმატები

• სურათები : TIFF, JPEG, GIF, PNG, TGA, BMP
• ვექტორული ნახაზი : SVG, Flash, AI, EPS, DXF, PICT
• 3D : DXF, 3DS Max, VRML, X3D
• ხმა : MP3, WAV, WMA, AAC, Ogg, FLAC
• ვიდეო : MPEG, AVI (DVD, DivX, XviD), Theora, FLV
• გვერდი : DOC, RTF, PDF, PostScript, OpenDocument
• დოკუმენტი : PDF, HTML, MHTML
• შესასრულებელი : EXE, ELF
• არქივი : ZIP, LZW, ARJ, RAR, TAR, GZIP

Resource sites

• • (ინგლისური) File extensions encyclopedia
  • (ინგლისური) dotwhat.net
  • (ინგლისური) FILExt
  • (ინგლისური) Fileinfo.net
  • (ინგლისური) File extensions database დაარქივებული 2012-01-21 საიტზე Wayback Machine.

ასევე დანახვა

ტიპური თეორია | ღია ფორმატი | სტანდარტი | ISO | W3D | ფაილის გაფართოების კონსტატირება