მირზა იბრაჰიმოვი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

მირზა იბრაჰიმოვი იბრაჰიმოვი მირზა აჯდარ ოღლუ (დ. 28 ოქტომბერი, 1911 — გ. 17 დეკემბერი, 1993) — აზერბაიჯანელი მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე. აზერბაიჯანის სსრ-ის სახალხო მწერალი (1961), აზერბაიჯანის სსრ-ის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1945), სსრკ-ის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი (1950), აზერბაიჯანის სსრ-ის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი (1965), საერთაშორისო პრემია ნეჰრუს ლაურეატი (1979). აზერბაიჯანის სსრ-ის დამსახურებული მოღვაწე (1941).[1] სოციალისტური შრომის გმირი (1981), სსრკ-ის უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარე (1954-1958), სსრკ-ის უმაღლესი საბჭოს მოადგილე 1937-1991 წლებში. აზერბაიჯანის მწერალთა საბჭოს თავმჯდომარე (1948-1954), პირველი მდივანი (1965-1976), სსრკ განათლების მინისტრი (1942-1946).

ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მირზა იბრაიმოვი დაიბადა 1911 წლის 28 ოქტომბერს , სამხრეთ აზერბაიჯანის ქალაქ სარაბთან, სოფელ ევაქში. 1918 წელს იგი მამამისთან და უფროს ძმასთან ერთად ბაქოში ჩავიდა. 1919 წელს მამის გარდაცვალების შემდეგ, ბავშვობის ასაკში, იგი მუშაობდა ქურდად, ბალახანისა და ზაბრატის სოფლებში და რამდენიმე პური გამოიმუშავა. აზერბაიჯანში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ, იგი 1926-1930 წლებში სწავლობდა და მუშაობდა ბალახანის ფაბრიკა-ქარხნის სკოლაში. ლიტერატურული შემოქმედება ლიტერატურული საზოგადოების წევრობით დაიწყო.

საქმიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მირზა იბრაიმოვის პირველი ლექსი „გათხრილი ჭაბურღილი“ გამოიცა 1930 წელს, აპრილის ფლემების კრებულში. ამ პერიოდის შემდეგ პრესაში გამოიცა მისი ლექსები. მან ასევე დაწერა ოცდაათიან წლებში თავისი პირველი კრიტიკული, პუბლიცისტური სტატიები, მოთხრობები და ესეები. 1932 წელს იგი გაემგზავრა უკრაინაში - დონბას მაღაროებში, დნეპროპეტროვსკის სამრეწველო საწარმოებში, რათა შეესწავლა ხუთწლიანი ინდუსტრიის უზარმაზარი მშენებლობა და სოციალისტური ინდუსტრიის განვითარების ტემპი. აზერბაიჯანის სახელმწიფო სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტში ორწლიანი ტრენინგის შემდეგ, პარტიამ იგი გაგზავნა ნახჩივან MTS- ის პოლიტიკურ განყოფილებაში — გაზეთ „სურატის“ რედაქტორი (1933). პიესა „ცხოვრება“ (1935) ამ ეპოქის პროდუქტია. [2]

მირზა იბრაიმოვი, რომელიც იყო სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის ლენინგრადის ინსტიტუტის აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის ასპირანტურის ასპირანტი 1935-1937 წლებში, დაიცვა დოქტორანტი. როდესაც 1945 წელს დაარსდა აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემია, 34 წლის მირზა იბრაიმოვი იყო აკადემიის პირველი 15 არჩეული წევრიდან და მუდმივად ეწეოდა სამეცნიერო საქმიანობას. 1942 წელს, 31 წლის ასაკში, იგი დაინიშნა აზერბაიჯანის საზოგადოებრივი განათლების კომისრად, ხოლო 1942 წლიდან 1946 წლამდე მუშაობდა სსრკ განათლების მინისტრად და აზერბაიჯანის სახელმწიფო ოპერისა და ბალეტის თეატრის დირექტორად, შემდეგ კი CBS- ის სამხატვრო განყოფილების ხელმძღვანელად. ხელი შეუწყო განათლებისა და კულტურის განვითარებას.

მეორე მსოფლიო ომის მკაცრი წლების განმავლობაში, მისი ნამუშევრები, როგორც ქარხნებში, ასევე სოფლებში, მისი გამარჯვებისთვის სიძულვილითა და სიბრაზით დაწვა. 1941 წელს იყო სამხრეთ აზერბაიჯანში გაზეთ „სამშობლოსკენ მიმავალ გზაზე“ მთავარი რედაქტორი. 1942 წელს შორეულ აღმოსავლეთ ხაბაროვსკში, ვლადივოსტოკში და სხვები. 416-ე დივიზიის მებრძოლებთან შეხვედრებში სამხედრო წრეებში. მოთხრობები, რომელიც მან დაწერა ამ პერიოდის განმავლობაში სამხრეთ აზერბაიჯანის შესახებ („საშინელი ხმა“, „ხელოვნების მოყვარულები“, „ზაჰრა“, „გზაჯვარედინზე“, „ანგელოზი“, „გარბოდა“, „სამხრეთის ისტორიები“ — „თორმეტი დეკემბერი“, „უფასო“), „დასაწყისში“, „ტანჯვის დასასრული“, „ორი სიცოცხლე“, „მოთხრობით“ („ხოსროვ რუზბე“,„გულაბეთი“, „პარვიზის ცხოვრება“) და რომანი („მეორე დღეს - (1948))“ (1957), „ფარვანა“, და ოცი წლის შემდეგ პიესა „ცხოვრება“ (1935), „მადრიდი“ (1937), „სიყვარული“ (1941) „სოფლის გოგონა“ (1961) (ნამუშევარი მირზა ფატალი) ახუნდოვის დაჯილდოებული კომედია „კარგი ადამიანი“ (1963) ამდიდრებს აზერბაიჯანულ დრამატურგიას პიესებით „ცეცხლის ალი“ (1967), რომელიც მოგვითხრობს დიდი მწერლისა და ჩინოვნიკ ნარიმან ნარიმანოვის ისტორიაზე. თორმეტი ღამე, ან რაც გინდა, ”- თქვა ოსტროვსკიმ თარგმნილია აზერბაიჯანული ენაზე „ტალახი ფული“, „მარტივი საკმარისი ყველასთვის, ვინც გონიერია“, აფ.ჩეხოვის „სამი დები“, ა. სატრამოვის „კაცების არ გჯერა“ და მოლიერის „დონ ხუანი“.

აზერბაიჯანის ნიზამის ენისა და ლიტერატურის ინსტიტუტის დირექტორად ყოფნის დროს მან მოაწყო ახალი, მაღალი დონის შესწავლა ენათმეცნიერებისა და ლიტერატურული კრიტიკის შესახებ, და დიდი წვლილი შეიტანა სამსოფლოვანი „აზერბაიჯანული ლიტერატურის ისტორიის“ შექმნის საქმეში. მოგვიანებით იგი ხელმძღვანელობდა ინსტიტუტში აზერბაიჯანული ლიტერატურის მე -19 საუკუნის ისტორიის განყოფილებას (1960-1970), აზერბაიჯანის მწერალთა კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე (1946-1954) და სსრკ მწერალთა მწერალთა კავშირის საბჭოს მდივანი (1965-1975). იგი აირჩიეს აზერბაიჯანის მწერალთა კავშირის უხუცესთა საბჭოს წევრად (1991). სიცოცხლის ბოლომდე იგი იყო აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიის ლიტერატურის ინსტიტუტის სამხრეთ აზერბაიჯანული ლიტერატურის განყოფილების გამგე, მრავალენოვანი „აზერბაიჯანული ლიტერატურის ისტორიის“ რედაქციის წევრი. მისი ნამუშევრები ითარგმნა ძველი სსრკ ხალხების ენებზე და მრავალ უცხო ენაზე. მას სამჯერ მიენიჭა ლენინის ორდენი, ოქტომბრის რევოლუციის ორდენით და სხვა ორდენებითა და მედლებით. [3] სიცოცხლის ბოლომდე იგი იყო სამხრეთ აზერბაიჯანის ლიტერატურის განყოფილების ხელმძღვანელი აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიის ნიზამის ლიტერატურის ინსტიტუტში. [4]

გარდაიცვალა 1993 წლის 17 დეკემბერს ბაქოში და დაკრძალეს ღირსების ხეივანში.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. IV cild, Bakı-1980. səh 361.
  2. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-12. ციტირების თარიღი: 2019-11-21.
  3. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-08-06. ციტირების თარიღი: 2019-11-21.
  4. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-04-08. ციტირების თარიღი: 2019-11-21.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=მირზა_იბრაჰიმოვი&oldid=4291794“-დან