მეცენატის ბაღები

მეცენატის ბაღები
Horti Maecenatis
კოორდინატები: 41°53′24″ ჩ. გ. 12°30′00″ ა. გ.
მდებარეობა	იტალია
ისტორია
თარიღდება	ძვ. წ. II ს.
მეცენატის ბაღები ვიკისაწყობში

მეცენატის ბაღები, ცნობილი როგორც ჰორტი მეცენატი (იტალ. Horti Maecenatis) — გაიუს მაეცენას, ავგუსტუსის ეპოქის იმპერიული მრჩევლისა და ხელოვნების მფარველის, მდიდრულ ძველ რომაულ საკუთრებას. ეს ნაკვეთი იტალიაში პირველთა შორის, იყო პირველი, რომელმაც გაიმეორა ტიპური სპარსული ბაღების სტილი. გარშემო ქედით შემოსაზღვრული ვილა, შენობები და ბაღები მდებარეობდა ესკვილინის მთაზე, სერვიანის კედლის ნაწილსა და მის მიმდებარე ნეკროპოლისზე, ასევე ჰორტი ლამიანის მახლობლად.

ისტორია

ლუკულუსმა წამოიწყო მდიდრული ბაღებისა და სასახლეების მშენებლობის მოდა, ძვ. წ. I საუკუნეში; პინცის მთაზე თავისი ბაღების აშენებით, რაც მალევე გააგრძელა სალუსტმა საკუთარი ბაღების მშენებლობით, კვირინალს, ვიმინალსა და კამპუს მარციუსს შორის, რომლებიც ყველაზე დიდი და მდიდარი იყო რომის სამყაროში. ძვ. წ. III საუკუნეში ბაღების (ჰორტის) საერთო ტერიტორიამ დაახლოებით რომის მეათედი დაიკავა და შექმნა მწვანე ზოლი ცენტრის გარშემო. ჰორტი იყო განტვირთვის ადგილი, თითქმის როგორც პატარა სასახლე და მდიდარ მფლობელებს იზოლაციის შესაძლებლობას აძლევდა, ეცხოვრათ ქალაქის აჟიოტაჟისგან მოშორებით, მაგრამ უშუალოდ ქალაქთან ახლოს. ბაღების ძირითადი მახასიათებელი იყო წყლის დიდი რაოდენობა, რომელიც საჭირო იყო უხვი მცენარეულობისთვის, მრავალი ჭაბურღილისა და ნიმფეუმის ფუნქციონირებისთვის. ეს ტერიტორია განსაკუთრებით შესაფერისი იყო ამ საცხოვრებლებისთვის, რადგან ქალაქის თერთმეტი დიდი აკვედუკიდან რვა უკავშირდებოდა მას.

გათხრები

მეცენატის ბაღების გათხრების ისტორია იწყება მეცენატის საოცარი აუდიტორიუმის აღმოჩენით - დღემდე ერთადერთი არქეოლოგიური მტკიცებულება გაიუს კილნიუს მაეცენას უხვად მოწყობილი საცხოვრებლის შესახებ.

ნაგებობა გამოჩნდა დიდი დარბაზის სახით, დახურული აფსიდით, რომლის სივრცეშიც ჩასმული იყო პატარა კავეა, რომელიც წარმოქმნილი იყო კონცენტრულად განლაგებული საფეხურებით. მაეცენას ფიგურის მიერ გამოწვეული ვარაუდი, რომლის არსებობაც ამ ტერიტორიაზე ცნობილი იყო ლიტერატურული წყაროებიდან, XIX საუკუნის არქეოლოგებს მიიყვანდა იმ დასკვნამდე, რომ ნაგებობა იყო სალექციო დარბაზი; ამიტომ, მათ სცადეს აფსიდის უბნის განსაკუთრებული ფორმის ახსნა, როგორც სივრცე, რომელიც განკუთვნილი იყო საზოგადოებისთვის, რომელიც დასწრებდა ლიტერატურულ ან მუსიკალურ წარმოდგენებს, რომლებიც დარბაზში იმართებოდა.

სინამდვილეში, დარბაზის ადგილმდებარეობა, წყლის მომარაგების სისტემების არსებობა და პატარა არხი, რომელიც დარბაზის ცენტრში გადიოდა, გვაუწყებს რომ ნაგებობა იყო ტრიკლინიუმი, რომელსაც ძირითადად იყენებდნენ ზაფხულის სეზონზე, კარგად დაცული მზისგან და გაგრილებული წყლის ნაკადით.

ამავე წლებში აღმოჩენილი იყო სხვა ნაგებობები, რომლებიც მიეკუთვნებოდა ვილის საცხოვრებელ ნაწილს, ახალი ესკვილინის რაიონის XXIX ბლოკში, აუდიტორიუმის გვერდით, სადაც 1876 წლიდან 1880 წლამდე აღმოჩენები ოთახებისა და ნაწარმოებების შემდეგ ერთმანეთის მიყოლებით მიმდინარეობდა.

არეალის არქეოლოგიური მდგომარეობა უკიდურესად რთული უნდა ყოფილიყო, გათვალისწინებით იმისა რომ გათხრების ანგარიშები აღნიშნავს შენობების რამდენიმე დონის არსებობას. ზედა დონეზე მდებარე შენობები, რომლებიც აგებულია აგურით (რომაულ სტილში), ალბათ, თერმული კომპლექსის ნაწილი იყო, რომელიც, ცნობილი არქეოლოგის, როდოლფო ლანციანის აზრით, მესამე საუკუნეს მიეკუთვნება.  თუმცა, უფრო ღრმა ფენებში იყო სტრუქტურები რეტიკულირებული მუშაობით, რომლებიც მეცენას ეპოქის მშენებლობის ფაზას მიეკუთვნება.

ლანციანი აღწერდა ფაუნებისა და ვენერების რამდენიმე ტორსს, ყვავილების ლარნაკს, რომელიც დამუშავებულია ჭაბურღილის ფორმით და გაფორმებულია ვაშლის ყლორტებითა და ყვავილებით; დაშლილ საკურთხეველს, გმირისა და ჩაცმული ქალის ჯგუფის ქვედა ნაწილს; ინდური ბაქუსის, ფილოსოფოსების, სპორტსმენების შვიდ ჰერმას.... ქანდაკებებთან ერთად იყო ასევე მრავალი მოზაიკა, მათ შორის, ოპუს ვერმიკულატუმის მოზაიკები, რომლებიც დამონტაჟებული იყო ფილებზე, როგორც ძვირფასი იატაკების ცენტრალური ემბლემები.

შენობის სხვა, შესამჩნევი ბირთვი, რომელიც მოიცავდა როგორც კარკასულ სტრუქტურებს, ასევე აგურის კედლებს, აღმოჩენილ იქნა 1914 წელს გზაჯვარედინზე via Merulana-სა და via Mecenate-ს შორის, Teatro Politeama Brancaccio-ს რეკონსტრუქციის სამუშაოების დროს. ინფორმაცია ძალიან მწირია, მაგრამ არსებობს აღმოჩენების გეგმა , რომელიც ასახავს თანმიმდევრულ არქეოლოგიურ სიტუაციას და სავარაუდოდ მიეკუთვნება, სულ მცირე, ნაწილობრივ, ბაღის სექტორის საწყის განლაგებას.

ბაღის მდიდარი დეკორატიული აპარატი იქნა ნაპოვნი დაყოფილი მრავალ ნაწილად, რომლებიც გამოყენებულ იქნა სამშენებლო მასალად გვიანანტიკური კედლების შიგნით, ჩვეულებისამებრ, რომელიც დადასტურებულია განსაკუთრებით ესკვილინზე. ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ დღესაც შეუძლებელია მეცენატის ბაღების სკულპტურული პროგრამის სრულად აღდგენა და ორნამენტული ელემენტების თავდაპირველი პოზიციონირება, რომლებიც მის ნაწილს წარმოადგენდნენ.

ნაწარმოებების გამორჩეული მხატვრული და კულტურული ღირებულება აშკარაა, რაც ამხელს სახლის მფლობელის ინტერესებს. რეპერტუარში გამოიყოფა ბერძნული შთაგონების ზოგიერთი მომხიბლავი ნიმუში: სასმისის ფორმის შადრევანი (rhytón), რომელიც ხელმოწერილია ბერძენი მხატვრის, პონტიოსის მიერ, ნაპოვნი 1875 წლის 15 მაისს Piazza Vittorio Emanuele II-ის სამხრეთ-დასავლეთ კუთხესთან.

რესურსები ინტერნეტში

• The Horti of Maecenas on the Esquiline in Rome - a diachronic topography