მეთილამინი
| მეთილამინი | |
 | |
 | |
 | |
| ზოგადი | |
|---|---|
| სისტემური სახელწოდება | მეთილამინი[1] |
| ტრადიციული სახელწოდება | ამინომეთანი, მონომეთილამინი |
| ქიმიური ფორმულა | |
| მოლური მასა | 31.058 გ/მოლი |
| ფიზიკური თვისებები | |
| სიმკვრივე | 656.2 გ/სმ³ |
| თერმული თვისებები | |
| დნობის ტემპერატურა | −93.10 °C |
| დუღილის ტემპერატურა | −6.6 დან −6.0 მდე °C |
| უსაფრთხოება | |
| LD50 | 1860 |
| კლასიფიკაცია | |
| CAS | 74-89-5 |
| PubChem | 6329 |
მეთილამინი — ორგანული ნივთიერება ფორმულით . ეს უფერო აირი იწარმოება ამიაკისგან, მოლეკულაში ერთი წყალბად ატომის მეთილის რადიკალით ჩანაცვლებით. მეთილამინი არის უმარტივესი პირველადი ამინი. მას აქვს ძლიერი სუნი, თევზის სუნის მსგავსი.
ინდუსტრიული პროდუქცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩვეულებრივ მეთილამინის მიღება ხდება მეთანოლის და ამიაკისგან. კატალიზატორად გამოიყენება ალუმინის სილიკატი (). ამ რეაქციით მიღებულ ყველაზე ხელსაყრელ პროდუქტად ითვლება ტრიმეთილამინი[2].
- CH3OH + NH3 → CH3NH2 + H2O
ამ ხერხით 2005 წლის ჩათვლით სინთეზირებული იქნა 115 000 ტონა მეთილამინი.
ლაბორატორიული მეთოდი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პირველად მეთილამინი მიიღო ჩარლზ ადოლფ ვიურცმა 1849 წელს მეთილიზოციანატისგან ()[3][4]. ლაბორატორიაში მეთილამინის მისაღებად გამოიყენება ამონიუმის ქლორიდი და ფორმალდეჰიდი[5].
- NH4Cl + H2CO → [CH2=NH2]Cl + H2O
- [CH2=NH2]Cl + H2CO + H2O → [CH3NH3]Cl +|HCO2H
- [CH3NH3]Cl + NaOH → CH3NH2 + NaCl + H2O
სხვა მეთოდით მეთილამინს იღებენ ნიტრომეთანით, თუთიით და ქლორწყალბადმჟავით[6].
კიდევ სხვა ლაბორატორიული მეთოდით მეთილამინს იღებენ გლიცერინის სპონტანური დეკარბოქსილაციით ძლიერი ტუტის თანაობისას.
რეგულაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მეთილამინს გააჩნია სხვადასხვა შეზღუდვები. ამერიკის შეერთებულ შტატებში მეთილამინის ყიდვა-გაყიდვა კონტროლდება, რადგან ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროდუქტია ნარკოტიკ მეტამფეტამინის მისაღებად[7].
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ (2014) Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 670. DOI:10.1039/9781849733069-00648. ISBN 978-0-85404-182-4.
- ↑ Corbin D.R.; Schwarz S.; Sonnichsen G.C. (1997). „Methylamines synthesis: A review“. Catalysis Today. 37 (24): 71–102. doi:10.1016/S0920-5861(97)00003-5.
- ↑ Karsten Eller, Erhard Henkes, Roland Rossbacher, Hartmut Höke "Amines, Aliphatic" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. doi:10.1002/14356007.a02_001
- ↑ Charles-Adolphe Wurtz (1849) "Sur une série d'alcalis organiques homologues avec l'ammoniaque" (On a series of homologous organic alkalis containing ammonia), Comptes rendus … , 28 : 223-226. Note: Wurtz's empirical formula for methylamine is incorrect because chemists in that era used an incorrect atomic mass for carbon (6 instead of 12).
- ↑ Marvel, C. S.; Jenkins, R. L. (1941). "Methylamine Hydrochloride". Organic Syntheses.; Collective Volume, 1, p. 347
- ↑ (1937) Laboratory Methods of Organic Chemistry. Edinburgh, UK: R & R Clark, Limited, გვ. 157–158.
- ↑ Frank, R. S (1983). „The Clandestine Drug Laboratory Situation in the United States“. Journal of Forensic Sciences. 28: 12235J. doi:10.1520/JFS12235J.
