მარდაკიანი
|
მარდაკიანი აზერ. Mərdəkan | |
  | |
| ქვეყანა |
 აზერბაიჯანი |
|---|---|
| კოორდინატები | 40°29′30″ ჩ. გ. 50°08′34″ ა. გ. / 40.4918194° ჩ. გ. 50.1429194° ა. გ. |
| მოსახლეობა | 32 084 (2023)[1] |
| სასაათო სარტყელი | UTC+04:00 |
  | |
მარდაკიანი (აზერ. Mərdəkan) — ქალაქის ტიპის დასახლება აზერბაიჯანში, რომელიც ბაქოს სარკინიგზო სადგურიდან 34 კილომეტრში, აფშერონის ნახევარკუნძულის ჩრდილოეთ სანაპიროზე მდებარეობს. ზღვის პირას მდებარე კლიმატური კურორტია.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ტერმინი „მარდაკიანი“ ნიშნავს „მამაცების ადგილს“, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ დასახლება დაარსდა უძველესი მარდების ტომების მიერ. მარდების სახელი პირველად კავკასიის ალბანეთში მცხოვრებ ტომებს შორის გვხვდება. მარდაკიანის მახლობლად კლდეებზე აღმოჩენილია თხის, მშვილდისა და სხვა გამოსახულებები, აგრეთვე უძველესი ნამოსახლარები, რომლებიც თარიღდება ბრინჯაოს ხანით (ძვ. წ. III–II ათასწლეულები). ზოგიერთი ეთნოგრაფი სიტყვა „მარდაკიანს“ აქ ჩამოსახლებული „მარდლარის“ ტომის სახელს უკავშირებს, ზოგი კი, ადგილობრივი მოსახლეობის ეტიმოლოგიით, სიტყვა „მარდი მექანს“ (მამაცების ადგილი) უკავშირებს[2].
ისტორიული მეცნიერებათა დოქტორისა და გამოჩენილი ბაქოს ისტორიკოსის, სარა აშურბეილის აზრით, ტოპონიმი „მარდაკიანი“ დაკავშირებულია „მარდის“ ტომის სახელთან, რომელიც ოდესღაც აქ მცხოვრები იყო. „კიან“ სპარსულად ნიშნავს „ადგილს“, მაგრამ ასევე „დაბადებას“, „სამშობლოს“. ამდენად, მარდაკიანი ნიშნავს ადგილს, სადაც ცხოვრობდა მარდების ტომი, მარდების ტომის სამშობლო[2].
არქიტექტურის ცენტრად მიჩნეული მარდაკიანის შესახებ ცნობებია სხვადასხვა უცხოელი მოგზაურის მატიანეში. ბაქოს მილიონერებს, ჰაჯი ზეინალაბდინ თაღიევს, მუსა ნაღიევს, შამსი ასადულაევსა და სხვებს, აქ ჰქონდათ ბაღები და ულამაზესი შენობები. მკვლევარები ასევე აცხადებენ, რომ მარდაკანის შესახებ წერდნენ ჰეროდოტე და სტრაბონი[3].
მარდაკანის ურბანული სტრუქტურა ჩამოყალიბდა ოთხ ფუნქციურ ზონად: საცხოვრებელი ზონა; საზოგადოებრივი ცენტრი; სასოფლო-სამეურნეო მიწა; სააგარაკე ზონა.
ღირსშესანიშნაობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- მრგვალი ციხე, რომელიც თარიღდება 1232 წლით, ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და მნიშვნელოვანი ძეგლია მარდაკიანში. ეს ციხე-გალავანი იმ დროინდელი თავდაცვითი არქიტექტურის ნიმუშია, რომელიც რეგიონის ისტორიულ მემკვიდრეობას ასახავს.
- ოთხკუთხა ციხე (XII ან XIV საუკუნე) აღსანიშნავია როგორც ძლიერი სამხედრო ნაგებობა, რომლის კედლები დღემდე საიმედოდ იცავს ძველი დროის არქიტექტურულ ელემენტებს.
- ფირჰასანის საფლავი, რომელიც მიეკუთვნება 1612 წელს, მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლია, რომელშიც დასაფლავებულია ცნობილი პიროვნება, ფირჰასანი.
- ხანბაბას აბანო, რომელიც აშენდა XIX საუკუნეში.
- ჰაჯი აბუტურაბის საფლავი (1908) - მნიშვნელოვანია თავისი ისტორიული და კულტურული მნიშვნელობით.
- თუბა-შაჰის მეჩეთი, რომელიც შედგება უნიკალური არქიტექტურული სტილისგან და დღემდე ითვლება ერთ-ერთ მნიშვნელოვან რელიგიურ ნაგებობად ამ ტერიტორიაზე.
- მარდაკიანის დენდრარიუმი და სერგეი ესენინის სახლ-მუზეუმი, რომლებიც მარდაკიანის ტურისტული ღირშესანიშნაობები არიან. ესენინი, რომელიც 1924-1925 წლებში იმყოფებოდა აზერბაიჯანში, ამ ადგილმა მასზე შთაბეჭდილება მოახდინა თავისი ვიზიტით და დღემდე მისი სახლ-მუზეუმი მნიშვნელოვან კულტურულ ცენტრს წარმოადგენს[4].
- დალღა არენა არის თანამედროვე სტადიონი, რომელიც აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების საშინაო მოედნადაა გამოყენებული. სტადიონი მნიშვნელოვან საფეხბურთო ღონისძიებებს მასპინძლობს და ქვეყნის სპორტულ ცხოვრებაში დიდ როლს ასრულებს.
- აზერბაიჯანის სამოქალაქო ავიაციის მუზეუმი - ეს მუზეუმი ასახავს ქვეყნის ავიაციის ისტორიას და აჩვენებს იმ პროგრესსა და მიღწევებს, რომელიც აზერბაიჯანმა ამ სფეროში განიცადა.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ https://xazar-ih.gov.az/az/ehalisi.html
- ↑ 2.0 2.1 R.Əliyeva, E.Bədəlov "Abşeronda məskunlaşma və memarlıq". Bakı — "Avropa" — 2016.264 səh.
- ↑ Great Mardakan Castle
- ↑ Зинин С. И. Сергей Есенин и Софья Толстая. — М.: Алгоритм, 2008. — С. 81. — 224 с.