მარგარეტ ფულერი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
მარგარეტ ფულერი
ინგლ. Margaret Fuller
დაბადების თარიღი 23 მაისი, 1810(1810-05-23)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]
დაბადების ადგილი კემბრიჯი[9] [10]
გარდაცვალების თარიღი 19 ივლისი, 1850(1850-07-19)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] (40 წლის)
გარდაცვალების ადგილი Fire Island
საქმიანობა ჟურნალისტი[9] , მთარგმნელი, რეპორტიორი, ესეისტი, ავტობიოგრაფი, მწერალი[11] [12] , ფილოსოფოსი, ქალთა უფლებების დამცველი[9] , ლიტერატურული კრიტიკოსი[9] და abolitionist
ენა ინგლისური ენა
მოქალაქეობა აშშ[13]
Magnum opus Woman in the Nineteenth Century[14] და transcendentalism
ჯილდოები ქალების ეროვნული დიდების დარბაზი[15]
მეუღლე Giovanni Angelo Ossoli[16]
შვილ(ებ)ი Angelo Eugenio Filippo Ossoli[16]
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა

სარა მარგარეტ ფულერ ოსოლი (დ. 23 მაისი, 1810, კემბრიჯპორტი, მასაჩუსეტსი, — გ. 1850 წლის 19 ივლისი, ნიუ-იორკი) — საყოველთაოდ ცნობილი, როგორც მარგარეტ ფულერი, იყო ამერიკელი ჟურნალისტი, რედაქტორი, კრიტიკოსი და ქალთა უფლებების დამცველი, რომელიც ასოცირებული იყო ამერიკული ტრანსცენდენტალისტურ მოძრაობასთან. იყო პირველი სრულ განაკვეთზე მომუშავე წიგნების რევიზორი ქალი ამერიკულ ჟურნალისტიკაში. მისი წიგნი „ქალი მეცხრამეტე საუკუნეში“ ითვლება აშშ-ში პირველ მთავარ ფემინისტურ ნაშრომად.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ადრეული ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მარგარეტ ფულერის სახლი, სადაც დაიბადა და გაიზარდა

სარა მარგარეტ ფულერი დაიბადა 1810 წლის 23 მაისს,[17] კემბრიჯპორტში, მასაჩუსეტსი, კონგრესმენის — ტიმოთი ფულერის და მარგარეტ კრეინ ფულერის ოჯახში. იგი უფროსი შვილი იყო და ჰყავდა ერთი და. მას მამამისის მხრიდან დედის და ბებიის სახელი ერქვა, მაგრამ ცხრა წლის ასაკში მას სახელი „სარა“ არ მოეწონა და დაჟინებით მოითხოვა, რომ „მარგარეტი“ დარქმეოდა.[18] მარგარეტ ფულერის სახლი, რომელშიც ის დაიბადა, კვლავ დგას. მამამ მას დაახლოებით სამი წლის ასაკში ასწავლა წერა-კითხვა. ცოტა ხნის შემდეგ წყვილის უმცროსი ქალიშვილი, ჯულია ადელაიდი, გარდაიცვალა 14 თვის ასაკში.[19] მამამ მისცა მას ისეთი განათლება, როგორსაც იმ დროს ბიჭები იღებდნენ და აუკრძალა ტიპური ქალური შემოქმედების კითხვა, როგორიცაა ეტიკეტის წიგნები და სენტიმენტალური რომანები.[20] მისი ძმის იუჯინის დაბადდების შემდეგ, 1815 წლის მაისში, დააწყებინეს ლათინური ენის შესწავლა და მალე მარგარეტი თარგმნიდა მარტივ ტექსტებს ვირგილიუსის ნამუშევრებიდან. [10] მოგვიანებით ცხოვრებაში მარგარეტი ადანაშაულებდა მამას გადამეტებულ სიმკაცრეში, დაძალებასა და მომთხოვნობაში, რაც, მისი თქმით, იწვევდა კოშმარულ სიზმრებსა და ძილის დარღვევას, ზოგჯერ მთვარეულობასაც კი.[21]

დღის განმავლობაში მარგარეტი დედასთან ატარებდა დროს, რომელიც ასწავლიდა საყოფაცხოვრებო საქმესა და კერვას.[22] 1817 წელს დაიბადა მისი მეორე ძმა უილიამ ჰენრი ფულერი, ხოლო მამამისი აირჩიეს წარმომადგენლად აშშ-ს კონგრესში. მომდევნო რვა წლის განმავლობაში, მას უწევდა წელიწადში ოთხიდან ექვს თვემდე გაეტარებინა ვაშინგტონში.[23] ათი წლის ასაკში, ფულერმა შეადგინა ჩანაწერი, რომელიც შემდგომ მამამ იპოვა:

ვიკიციტატა
„1810 წლის 23 მაისს დაიბადა ერთი მწუხარების, ტკივილისა და, სხვების მსგავსად, უბედურებისთვის განწირული გოგონა.[24]“

ფულერმა ორწლიანი სწავლის შემდეგ დატოვა გროტონის სკოლა და სახლში დაბრუნდა 16 წლის ასაკში.[25] სახლში იგი სწავლობდა კლასიკას, ვარჯიშობდა რამდენიმე თანამედროვე ენაში და კითხულობდა მსოფლიო ლიტერატურას.[26] ამ დროისთვის, იგი მიხვდა, რომ იგი არ შეესაბამებოდა სხვა ახალგაზრდა ქალების უმრავლესობას და მათ მოთხოვნებს.[27] ელიზა ფარარი, ჰარვარდის პროფესორის ჯონ ფარარის მეუღლე და „ახალგაზრდა ქალბატონის მეგობრის“ (1836) ავტორი, შეეცადა მის გაწვრთნას და ქალური ეტიკეტის სწავლებას 20 წლამდე,[28], მაგრამ არ გამოუვიდა.[28]

ადრეული კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფულერი ხარბი მკითხველი იყო. დაახლოებით 30 წლის ასაკში ახალი ინგლისი იყო ყველაზე ნაკითხი ადამიანის რეპუტაცია ჰქონდა მოსახლეობაში, რის შედეგადაც გახდა პირველი ქალი, რომელსაც საშუალება მიეცა ესარგებლა ჰარვარდის ბიბლიოთეკით. თავის ცოდნას იყენებდა პირადი გაკვეთილების ჩასატარებლად, ელიზაბეტ პალმერ პეიბიდის სწავლების სტილზე დაყრდნობით.[29] ფულერს იმედი ჰქონდა, რომ თავს ჟურნალისტობითა და მთარგმნელობით გაიტანდა; მისი პირველი გამოქვეყნებული ნაშრომი, ისტორიკოს ჯორჯ ბანკროფის პასუხი, გამოქვეყნდა 1834 წლის ნოემბერში, „ჩრდილოეთ ამერიკის მიმოხილვაში“.[30]

ჯეიმზ ფრიმენ კლარკმა ხელი შეუწყო მას პირველი ლიტერატურული მიმოხილვის გამოქვეყნებაში „დასავლეთ მაცნეში“, სახელწოდებით: „ჯორჯ კრაბსისა და ჰანა მორის ბოლოდროინდელი ბიოგრაფიების კრიტიკა.“ [31] ამავე წლის შემოდგომაზე მან საშინელი შაკიკი დაემართა, რასაც, რომელიც ცხრადღიანი ცხელებაც მოჰყვა. ამ მოვლენის შემდეგ ფულერი მთელი ცხოვრება თავის ტკივილებით იტანჯებოდა. სანამ იგი კვლავ გამოჯანმრთელდა, მამამისი გარდაიცვალა ქოლერასგან, 1835 წლის 2 ოქტომბერს.

1836 წელს ფულერმა მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა ბოსტონში, ბრონსონ ალკოტის ტაძრის სკოლაში, სადაც იგი დარჩა ერთი წლის განმავლობაში. შემდეგ მან მოწვევა მიიღო ჰირამ ფულერისგან (არავითარი კავშირი) გრინის ქუჩის სკოლაში სწავლების შესახებ, რის გამოც გადავიდა როდ-აილენზე. მას იმ დროისთვის უჩვეულოდ მაღალი ხელფასი, 1000 ამერიკული დოლარი დაენიშნა წელიწადში. მისმა ოჯახმა გაყიდა გროტონის მეურნეობა და ფულერი მათთან გადავიდა იამაიკას დაბლობში, მასაჩუსეტსის შტატში.[32]

1840 წლიდან მარგარეტის კარიერული აღმავლობა დაიწყო მწერლობაში. იგი გახდა ტრანსცენდენტალისტური ჟურნალის „The Dial“-ის პირველი რედაქტორი.[33] პირველი გამორჩეული ნაწარმოები გახდა „ზაფხული ტბაზე“ (1844). მისი სემინარული ნამუშევარი, „ქალი მეცხრამეტე საუკუნეში“, გამოიცა 1845 წელს. ერთი წლის შემდეგ, იგი გაიგზავნა ევროპაში ტრიბუნაზე, როგორც მისი პირველი ქალი კორესპონდენტი. მალევე ჩაერთო იტალიაში მიმდინარე რევოლუციებში. ამას მოჰყვა „ნაშრომები ლიტერატურაზე და ხელოვნებაზე“ (1846).

ფულერი იყო ქალთა უფლებების და განსაკუთრებით, ქალთა განათლებისა და დასაქმების უფლების დამცველი.[34]

პირადი ცხოვრება და გარდაცვალება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მარგარეტ ფულერს ჰქონდა ურთიერთობა იტალიელ ჯოვანი ოსოლთან. მასთან ეყოლა შვილი. მათი ოჯახის სამივე წევრი დაიღუპა გემის კატასტროფაში, ცეცხლის კუნძულთან ნიუ იორკში, ამერიკაში დაბრუნებისას. ამ დროს მარგარეტ ფულერი 40 წლის იყო.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • „The United States In Literature“, გვ. 280, ილ., 1985

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 FemBio database
  5. ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  6. ↑ 6.0 6.1 Monsagrati G. Dizionario Biografico degli Italiani — 1998. — Vol. 50.
  7. ↑ 7.0 7.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  8. ↑ Babelio — 2007.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 402.
  10. ↑ https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Sarah_Margaret_Fuller_Ossoli
  11. ↑ American Women Writers: A Critical Reference Guide from Colonial Times to the Present — 1979.
  12. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  13. ↑ LIBRIS — 2012.
  14. ↑ https://openlibrary.org/works/OL12131940W/Woman_in_the_nineteenth_century
  15. ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/margaret-fuller/
  16. ↑ 16.0 16.1 Kindred Britain
  17. ↑ Nelson, Randy F. The Almanac of American Letters. Los Altos, California: William Kaufmann, Inc., 1981: 42. ISBN 0-86576-008-X
  18. ↑ Von Mehren, 10
  19. ↑ Von Mehren, 11–12.
  20. ↑ Von Mehren, 12.
  21. ↑ Baker, Anne. "Margaret Fuller" in Writers of the American Renaissance: An A to Z Guide. Denise D. Knight, editor. Westport, CT: Greenwood Press, 2003: 130. ISBN 0-313-32140-X
  22. ↑ Blanchard, 19.
  23. ↑ Von Mehren, 13.
  24. ↑ Deiss, 277.
  25. ↑ Blanchard, 46.
  26. ↑ Kane, Paul. Poetry of the American Renaissance. New York: George Braziller, 1995: 156. ISBN 0-8076-1398-3.
  27. ↑ Slater, 19.
  28. ↑ 28.0 28.1 Blanchard, 61–62.
  29. ↑ Douglas, 263
  30. ↑ Dickenson, 91
  31. ↑ Von Mehren, 64–66
  32. ↑ Von Mehren, 71
  33. ↑ Capper, Charles (2010). Margaret Fuller: An American Romantic Life. Oxford University Press, გვ. X. 
  34. ↑ Capper, Charles (2010). Margaret Fuller:An American Romantic Life. Oxford University Press, გვ. Xi. 
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=მარგარეტ_ფულერი&oldid=4514988“-დან