მანოელის კუნძული
| მშობ. სახელი: Manoel Island მეტსახელი: Il-Gżira Manoel | |
|---|---|
 მანოელის კუნძულის აეროფოტო | |
| გეოგრაფია | |
| მდებარეობა | მალტის არქიპელაგი |
| კოორდინატები | 35°54′14″N 14°30′07″E / 35.904° ჩ. გ. 14.502° ა. გ.კოორდინატები: 35°54′14″N 14°30′07″E / 35.904° ჩ. გ. 14.502° ა. გ. |
| არქიპელაგი | მალტის კუნძული |
| ფართობი | 0.3 კმ² |
| მუნიციპალიტეტი | Ta' Xbiex ან გზირა (დამოკიდებულია ადმინისტრაციულ წყაროებზე) |
| ისტორიული და ურბანულად განვითარებადი ტერიტორია | |
მანოელის კუნძული (მალტ. Il-Gżira Manoel), ადრე ცნობილი როგორც ეპისკოპოსის კუნძული (მალტ. Il-Gżira tal-Isqof, იტალ. Isola del Vescovo) ან იზოლეტო, მცირე კუნძულია, რომელიც მარსამშეტის ნავსადგურის შიგნით მდებარეობს და შედის გზირას მუნიციპალიტეტის შემადგენლობაში მალტაში. კუნძული სახელწოდებას ატარებს პორტუგალიელი დიდოსტატის, ანტონიუ მანოელ დე ვილენას პატივსაცემად, რომელმაც 1720-იან წლებში კუნძულზე ციხესიმაგრე ააგო. შემდგომში კუნძული სწორედ ამ ციხესიმაგრის სახელს დაერქვა.
გეოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მანოელის კუნძული წარმოადგენს დაბალ, თითქმის ბრტყელ გორაკს, რომელიც გარეგნულად ფოთლის ფორმას მოგვაგონებს. იგი მდებარეობს მარსამშეტის ნავსადგურის შუაგულში, სამხრეთით შემოფარგლულია ლაზარეტის არხით, ხოლო ჩრდილოეთით — სლიემას არხით. კუნძული დაკავშირებულია მალტის მთავარ კუნძულთან ხიდით. მთლიანად ჩანს ვალეტას ბასტიონებიდან.[1]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1570 წელს კუნძული გადავიდა მდინის კათედრალის ქორესტის მფლობელობაში და გახდა მალტის ეპისკოპოსის საკუთრება. სწორედ ამიტომ ეწოდა მას Isola del Vescovo (იტალ. ეპისკოპოსის კუნძული) ან მალტურად — Gżira tal-Isqof.
_01_ies.jpg)
1592 წელს კუნძულზე აშენდა საკარანტინო ჰოსპიტალი — ლაზარეტი, როდესაც მალტაში გავრცელდა შავი ჭირის ეპიდემია. საავადმყოფო შედგებოდა ხის ქოხებისგან და ეპიდემიის დამთავრების შემდეგ, 1593 წელს დაიშალა. 1643 წელს, დიდოსტატ ლასკარისის მმართველობის დროს, წმინდა იოანეს ორდენი ეკლესიასთან მიწების გაცვლით დაეუფლა კუნძულს და დაიწყო ახალი, მუდმივი ლაზარეტის მშენებლობა, რომელსაც მიზნად ჰქონდა საკარანტინო ფუნქციის გაძლიერება — საზღვაო გემებით შემოსული შავი ჭირისა და ქოლერის შემთხვევების პრევენციის მიზნით. სამედიცინო დაწესებულება შემდგომში გაუმჯობესდა დიდოსტატების კოტონერის, კარაფასა და დე ვილენას მმართველობის პერიოდში.[2]
_02_ies.jpg)
1723–1733 წლებში კუნძულზე აშენდა ახალი ვარსკვლავის ფორმის ციხესიმაგრე, რომლის მშენებლობას სათავეში ედგა პორტუგალიელი დიდოსტატი ანტონიუ მანოელ დე ვილენა. ციხესიმაგრეს დაერქვა ფორტი მანოელი, ხოლო კუნძულმაც ამ დროიდან მიიღო ახალი სახელი. ფორტი ითვლება XVIII საუკუნის სამხედრო ინჟინერიის ტიპურ ნიმუშად, რომლის პირველადი გეგმა მიეწერება რენე ჟაკ დე ტინიეს, თუმცა საბოლოოდ დამუშავებული იქნა მის კოლეგა და მეგობარ შარლ ფრანსუა დე მონდიონის მიერ, რომელიც დაკრძალულია ციხესიმაგრის მიწისქვეშა კრიპტაში. არქიტექტურულად ფორტი შეიცავს შთამბეჭდავ ეზოს, საკარნავალო მოედანს, თაღოვან გალერეასა და წმინდა ანტონ პადუელის სახელობის ბაროკოს კაპელას.
ბრიტანული მმართველობის პერიოდში ლაზარეტმა კვლავ შეინარჩუნა ფუნქცია, ხოლო 1837–1838 წლებში გუბერნატორ ჰენრი ბუვერის ბრძანებით გაფართოვდა. 1871 წელს იგი დროებით იქცა სამხედრო ნაწილად, თუმცა მალევე კვლავ გადაკეთდა ჰოსპიტალად. XIX საუკუნეში ლაზარეტში ფუნქციონირებდა ე.წ. Profumo Office, რომელიც შემოსულ საფოსტო გზავნილებს სადეზინფექციო დამუშავებას უტარებდა ეპიდემიის პრევენციის მიზნით.
მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში, როცა მალტა გადიოდა ალყის პირობებში, მანოელის კუნძული და ფორტი იქცა სამეფო საზღვაო ფლოტის ბაზად — Royal Navy-ს მე-10 წყალქვეშა ფლოტილიის მიერ, და ეწოდებოდა „HMS Talbot“ ან „HMS Phoenicia“. წმინდა ანტონის კაპელა დაინგრა 1942 წლის მარტში, როდესაც ფორტი დაექვემდებარა ლუფტვაფეს დაბომბვას. ომის შემდგომ წლებში ფორტი და ლაზარეტი მრავალი წლის განმავლობაში მიტოვებული იყო და მნიშვნელოვნად დაზიანდა ვანდალიზმის შედეგად.[3]
თანამედროვე მდგომარეობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იახტების ნავსადგური და სარემონტო ეზო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება])_01_ies.jpg)
_02_ies.jpg)
მანოელის კუნძულზე დღეს ფუნქციონირებს იახტების სარემონტო ეზო და თანამედროვე იახტების ნავსადგური. ნავსადგური 2011 წლიდან ახალი მენეჯმენტის პირობებში მუშაობს და შეუძლია 80-მეტრამდე სიგრძის ხომალდების მიღება. საერთო ჯამში აქ 350 ნავმისადგომია განთავსებული.[4]
იახტების ეზო მოიცავს სარემონტო, შენახვისა და სრული გადაკეთების მომსახურებას. შესაძლებელია 50-მეტრიანი იახტებისა და კატამარანების მიღება, ტვირთამწეობით 500 ტონამდე.[5]
„გაბუების სოფელი“ (Duck Village)
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რამდენიმე წლის განმავლობაში მანოელის კუნძულზე არსებობდა მცირე, არაფორმალური თავშესაფარი იხვებისთვის და სხვა წყლის ფრინველებისთვის, რომელიც მდებარეობდა ხიდთან, რომელიც კუნძულს უკავშირდება მალტის ძირითად კუნძულს. თავშესაფარი შექმნა და უვლიდა ადგილობრივი მოხალისე, ხოლო დაფინანსება მთლიანად კერძო დონორებისგან ხორციელდებოდა.[6] თავშესაფარი 2021 წელს იქნა დემონტირებული მოქალაქეთა და გარემოსდაცვითი აქტივისტების არაერთი საჩივრის საფუძველზე, რომლებიც უკმაყოფილებას გამოთქვამდნენ ანტისანიტარიული მდგომარეობის გამო.[7]
ფეიერვერკების ჩვენებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ყოველწლიურად აგვისტოში მანოელის კუნძულიდან ტარდება ფეიერვერკების შოუები, რომლებიც საუკეთესო ხილვადობით აღიქმება სლიემადან. აღნიშნული ღონისძიებები მჭიდროდ უკავშირდება ადგილობრივ დღესასწაულებს და წარმოადგენს კუნძულის კულტურული ცხოვრების ერთ-ერთ თვალსაჩინო ელემენტს.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Manoel Island. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ Muscat, Ben (27 October 2008). „Brief history of the lazaretto (1)“. Times of Malta. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ Said, Frans H. (27 October 2008). „Brief history of the lazaretto (2)“. Times of Malta. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ About Us. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ Overview. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 აპრილი 2018. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ Duck Village. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 November 2012. ციტირების თარიღი: 22 August 2014.
- ↑ Magri, Giulia (2021-09-10). „Ġzira's Duck Village demolished over unsanitary conditions“. Times of Malta. ციტირების თარიღი: 2021-11-07.