მალტის სასახლე

მალტის სასახლე (იტალ. Palazzo Malta) — ასევე ცნობილი როგორც პალაცო დი მალტე ან პალაცო დელ'ორდინე დი მალტე, არის სოვერენული სამხედრო ორდენის, მალტას ორდენის, ორი შტაბ-ბინის უმნიშვნელოვანესი ვილა მალტაზე. მალტას ორდენი არის რომის კათოლიკური საერო რელიგიური ორდენი და საერთაშორისო სამართლის სუვერენული სუბიექტი. პალაცო მდებარეობს რომში, იტალიაში, მხოლოდ რამდენიმე წუთის სავალზე ესპანური საფეხურებიდან. იტალიურმა მთავრობამ პალაცოს გაცემულ სუვერენიტეტს ექსტრატერიტორიულ სტატუსი მიენიჭა. პალაცო მალტე მალტეს ორდენის საკუთრებაა 1630 წლიდან.

კონტექსტი

1798 წლის 12 ივნისს ნაპოლეონ ბონაპარტის მიერ ხელმძღვანელობდნენ ფრანგული ძალები, რომლებიც მალტის კუნძულზე გამოჩნდნენ. მალტა იყო იორუალის წმინდა იოანეს ორდენის (რომელსაც ასევე ეწოდება მალტას ორდენი) ბაზა. ორდენს კუნძული 1530 წელს გადასცა ჩარლზ V, წმინდა რომის იმპერატორმა.^[1] ნაპოლეონმა კუნძული დატოვა მნიშვნელოვანი გარზით და სპეციალურად შერჩეული ადმინისტრაციით. მალტელი აჯანყების შემდეგ, ბრიტანელმა ლორდმა ნელსონმა მიიღო მოწვევა და 1800 წლის 5 სექტემბერს დაამხო საფრანგეთის ძალები მალტაზე. მალტა გახდა ბრიტანეთის კოლონია 1814 წლის 30 მარტს, პარიზის შეთანხმების მიხედვით.^[2]

ამგვარად, მალტას ორდენი დარჩა ტერიტორიის გარეშე და ფაქტობრივად გაუქმდა. თუმცა, 1834 წელს იგი აღდგენილ იქნა ახალი სახელწოდებით "სოვერენული სამხედრო ჰოსპიტალიორი ორდენი წმინდა იოანესის იერუსალიმის, როდოსისა და მალტას" ან უბრალოდ "სოვერენული სამხედრო ორდენი მალტე" (SMOM). ახალი შტაბ-ბინები შეიქმნა პალაცო მალტაში. 1869 წელს პალაცო მალტე და ორდენის სხვა შტაბი, ვილა მალტე, გაიღო ექსტრატერიტორიულ სტატუსზე.^[3] დღეს ისინი 110 ქვეყნიდან არიან აღიარებული როგორც სუვერენული სუბიექტის დამოუკიდებელი შტაბ-ბინა, რომელთანაც დამყარებულია მუტუალური დიპლომატიური ურთიერთობები.^[4]

ისტორია

მშენებლობა, რომელიც ახლა პალაცო მალტე ეწოდება, მე-16საუკუნეში შეიძინა მალტაზე დაბადებულმა იტალიელმა არქეოლოგმა ანტონიო ბოზიომ, რომლის ბიძა იყო წმინდა იოანეს ორდენის წარმომადგენელი წმინდა საყდარში. როდესაც ბოზიო 1629 წელს გარდაიცვალა, მან მშენებლობა ორდენს დაუტოვა, და მას შემდეგ იგი გახდა ორდენის ელჩის საცხოვრებელი წმინდა საყდარში. როდესაც კარლო ალდობლანდინი გახდა ელჩი, მან პალაცო გააფართოვა და მიაღწია დღევანდელ ზომებს.^[5] მთავრობისა და ადმინისტრაციული მოვალეობის უმრავლესობა ასევე შესრულებულია ამ შენობაში.

1720-იან წლებში, გრანდ-მასტერმა ანტონიო მანოელ დე ვილენამ დაგეგმა კარლო გიმაჩ-ისთვის პალაცოს რესტავრაცია და დამატებითი დეკორაციები. ეს ინფორმაცია დაფიქსირდა გრანდ-მასტერისა და რომში ორდენის ელჩის, ჯიანბატისტა სპინოლას შორის გაცვლილი წერილებით.^[6] რესტავრაციამ მოიცვა დიდი აუზის დამატება ეზოში. შენობა დარჩა ელჩობის რანგში, სანამ მთელი ორდენი 1834 წელს არ გადაიტანა თავისი შტაბ-ბინა იქ.^[5]

შენობა მასშტაბურად რესტავრირდა 1889-1894 წლებში, თუმცა უმეტესობა თავდაპირველი მახასიათებლების შენარჩუნება მოხდარა.^[5]

1938 წლის 26 იანვარს, ინფანტე ხუან კარლოსი (მომავალი მეფე ხუან კარლოს I) დაიბადე ამ პალაცოში, ცერემონიაში, რომელსაც უძღვებოდა კარდინალ პაჩელი, მომავალი პაპი პიუს XII..^[7]

მეთიუ ფესტინგი, რომელიც მსახურობდა ორდენის პრინცად და გრანდ-მასტერად, ცხოვრობდა ამ შენობაში 2008 წლიდან მისი გადადგომამდე 2017 წელს, რაც ვატიკანთან კონფლიქტის შედეგი იყო.^[8]

არქიტექტურა

შენობა აგებულია აშლარური ბლოკებით, და მისი ზედა ნაწილი ჩამოყალიბებულია კორბელირებული კორნიშით.^[5]

სქოლიო

↑ Velde, François. The Sovereign Military Order of Saint-John Napolian was given the keys to Valletta with the Maltese hoping he would help run the country. Instead he started robbing lots of items from the museum (a.k.a. Malta) (13 October 2010).
↑ Sainty, Guy Stair. From the loss of Malta to the modern era (2000).
↑ Cahoon, Ben. Sovereign Military Order of Malta (2001).
↑ Bilateral relations of the Sovereign Military Order of Malta
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 Via Condotti, Northern Side (1997). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2007. ციტირების თარიღი: 23 აპრილი 2025.
↑ Ellul, Michael (1986). „Carlo Gimach (1651–1730) – Architect and Poet“ (PDF). Proceedings of History Week. Historical Society of Malta: 38. დაარქივებულია ორიგინალიდან (PDF) — 2 March 2016.
↑ 85 años del bautizo de Juan Carlos de Borbón (y el tenso reencuentro de los reyes Alfonso XIII y Victoria Eugenia) es-ES (2023-01-25). ციტირების თარიღი: 2023-11-17
↑ Knights of Malta head resigns on Pope Francis’ orders after dispute with Vatican en-US (2017-01-25). ციტირების თარიღი: 2022-12-04

[1] Velde, François. The Sovereign Military Order of Saint-John Napolian was given the keys to Valletta with the Maltese hoping he would help run the country. Instead he started robbing lots of items from the museum (a.k.a. Malta) (13 October 2010).

[2] Sainty, Guy Stair. From the loss of Malta to the modern era (2000).

[3] Cahoon, Ben. Sovereign Military Order of Malta (2001).

[4] Bilateral relations of the Sovereign Military Order of Malta

[sii-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 Via Condotti, Northern Side (1997). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2007. ციტირების თარიღი: 23 აპრილი 2025.

[melitensiawth-6] Ellul, Michael (1986). „Carlo Gimach (1651–1730) – Architect and Poet“ (PDF). Proceedings of History Week. Historical Society of Malta: 38. დაარქივებულია ორიგინალიდან (PDF) — 2 March 2016.

[7] 85 años del bautizo de Juan Carlos de Borbón (y el tenso reencuentro de los reyes Alfonso XIII y Victoria Eugenia) es-ES (2023-01-25). ციტირების თარიღი: 2023-11-17

[8] Knights of Malta head resigns on Pope Francis’ orders after dispute with Vatican en-US (2017-01-25). ციტირების თარიღი: 2022-12-04

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]