მალგობეკი
მალგობეკი (ინგუშ. МагӀалбике, ჩეჩ. Малхабек) — ქალაქი რუსეთის ფედერაციის ინგუშეთის რესპუბლიკაში.
მალგობეკი რესპუბლიკური მნიშვნელობის ქალაქია, რომელიც ქმნის ამავე სახელწოდების მუნიციპალურ ფორმირებას, ქალაქ მალგობეკს, რომლის შემადგენლობაში ერთადერთი დასახლებული პუნქტი ურბანული ოლქის სტატუსის მქონე არის.
ტოპონიმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტოპონიმი „მალგობეკი“ ტერკის ქედის დასავლეთი ნაწილისთვის უმთავრესად ითვლება და ერთ-ერთი ვერსიით, ყაბარდოული ენიდან მომდინარეობს. მელგებეგი არის რთული სიტყვა, რომელიც შედგება მელისგან - „ცხვარი“, გამომწვევი ge-ის პრეფიქსი და ზმნის ფესვი - „ადიდება“ (ნიშნავს „შხამისგან ადიდება“) [1]..
სხვა ვერსიით, ქალაქის სახელწოდება მოდის მაგიალ-ბეკის ტრაქტის სახელიდან, რომლის ადგილას სავარაუდოდ გაჩნდა ქალაქი. ინგუშურიდან ეს ტოპონიმი ითარგმნება, როგორც „ჯარის უმაღლესი მეთაური“ და ამ მიწების ყოფილი მფლობელის ტიტულამდე აიყვანება.
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქალაქი მდებარეობს ალხანჩურტის ხეობაში, ტერსკის ქედის სამხრეთ კალთაზე, რესპუბლიკის დედაქალაქიდან - ქალაქ მაგასთან 40 კილომეტრში (სწორი ხაზით).
მალგობეკი მდებარეობს ხეობის დასავლეთ ნაწილში, ქალაქის დასავლეთით ვიწროვდება, ჩრდილოეთიდან ზეწოლა ტერსკის ქედით, ხოლო სამხრეთიდან სუნჟას ქედით და მისი ერთ-ერთი წახნაგით (მთა არიკ-პაპცა - 510,9 მ), სოფელ „ნიჟნი კურპისკენ“ (ყაბარდო-ბალყარეთი).
ქალაქის ტერიტორია (და შესაბამისი ურბანული უბანი) მოიცავს არა მხოლოდ თავად მალგობეკს, არამედ მალგობეკ-გორსკის ზეთის საბადოზე მდებარე ყველა მიმდებარე ნავთობპროდუქტების მწარმოებელ სოფლებს და ტერიტორიებს, რომლებიც მდებარეობს ტერსკის ქედის მწვერვალზე, ჩრდილოეთით და ჩრდილო-დასავლეთით.
კომპანია „ინგუშნეფტეგაზპრომის“ ნავთობპროდუქტების გარდა, ქალაქის ინდუსტრიაში შედის ხის და საკვებთან დაკავშირებული ინდუსტრიები.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მეორე მსოფლიო ომის დროს, მალგობეკი გერმანულმა ძალებმა დაიპყრეს 1942 წლის 12 სექტემბრიდან შაბათს, 1943 წლის 3 იანვრამდე, როდესაც იგი წითელმა არმიამ დაიბრუნა. 2007 წლის ოქტომბერში მალგობეკს მიენიჭა სამხედრო დიდების ქალაქის სტატუსი რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის ბრძანებით, მიზეზი კი აღნიშნული ქალაქის საზღვრებთან ადგილობრივებმა გერმანული ძალების გმირულა შეჩერება შეძლეს.
1990-იან წლებში მეზობელი ომით განადგურებული ჩეჩნეთის რესპუბლიკიდან ლტოლვილთა ნაკადის გამო ქალაქის მოსახლეობა გაორმაგდა.
კლიმატი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მალგობეკში მოქმედებს ტენიანი კონტინენტური კლიმატი.
მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2019 წლის 1 იანვრის მონაცემებით, მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით, ქალაქი რუსეთის ფედერაციის 1115 ქალაქიდან 406-ე ადგილზე იყო.
რუსეთის ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს პროგნოზის მიხედვით, მოსახლეობა იქნება:
- 2024 - 39,69 ათასი ადამიანი
- 2035 - 41,89 ათასი ადამიანი
მალგობეკი სიდიდით მეოთხე დასახლებაა ინგუშეთში ნაზრანის, სუნჯას და ყარაბულაკის შემდეგ.
რესურები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Апажев М. Л., Коков Дж. Н. Кабардино-черкесско-русский словарь. Около 27 000 слов / Под ред. доктора филологических наук Б. Ч. Бижоева. Нальчик: «Эльбрус», 2008. С. 675