მაიას კალენდარი

მაიას კალენდარი — კალენდარული სისტემა კოლუმბამდელ ცივილიზაციებში მესოამერიკას, გვატემალისა და მექსიკის დღევანდელ ტერიტორიებზე. მაიას ცივილიზაციას წელიწადის გამოთვლის ორი სისტემა ჰქონდა: „ცოლკინ“, ანუ 260 დღიანი წმინდა წელიწადი და საერთო წელიწადი „ჰააბი“, რომელიც 365 დღისაგან შედგებოდა (18 ოცდღიანი თვისა და 5 დამატებითი დღისგან). „ჰააბი“ ჩვეულებრივი კალენდარული წელთაღრიცხვისათვის იხმარებოდა, „ცოლკინს“ კი რელიგიური დატვირთვა ჰქონდა. ყოველ დღესა და თვეს განსაზღვრული იეროგლიფი აღნიშნავდა.^[1] მაიას კალენდრის ძირითადი ერთეული იყო დღე – „კინ.“ კალენდრის ციკლების ურთიერთდამოკიდებულება ასეთია:

20 კინი — ვინალი (თვე).
18 ვინალი (5 დღის დამატებით) — 1 ტუნი
20 ტუნი — 1 კატუნი (7 200 დღე)
20 კატუნი — 1 ბაქტუნი (144 000 დღე)
20 ბაქტუნი — 1 პიკტუნი (2 880 000 დღე)
20 პიქტუნი — 1 კალაბტუნი (57 600 000 დღე)
20 კალაბტუნი — 1 კინჩილტუნი (1 152 000 000 დღე)
20 კინჩილტუნი — 1 ალაუტუნი (23 040 000 000 დღე).^[1]

დღეები და მათი მნიშვნელობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ნუმერაცია	დღის სახელი	იეროგლიფის მაგალითი	მნიშვნელობა	ნუმერაცია	დღის სახელი	იეროგლიფის მაგალითი	მნიშვნელობა
01	იმიქსი'		დუმფარა (?)	11	ჩუვენი		ბაყაყი
02	იქი'		ქარი	12	ები'		თავის ქალა
03	აქბალი		ღამე	13	ბენი		სიმინდის ღერო
04	ქანი		ხორბალი (მარცვალი)	14	იქსი		იაგუარი
05	ჩიკჩანი		გველი	15	მენი		არწივი
06	კიმი		„მკვდარი“ თავი	16	ქიბი'		ნიჟარა
07	მანიკი'		ხელი	17	კაბანი		მიწა (დედამიწა)
08	ლამატი		ვენერა	18	ეთძნაბი'		კაჟი
09	მულუკი		წყალი	19	კავაკი		შტორმის ღრუბელი
10	ოკი		ძაღლი	20	აჰავი		ლორდი