მადონა მეგრელიშვილი
| მადონა მეგრელიშვილი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 26 დეკემბერი, 1939 |
| დაბ. ადგილი | ქუთაისი, საქართველოს სსრ |
| გარდ. თარიღი | 5 ივლისი, 2021 (81 წლის) |
| გარდ. ადგილი | ქუთაისი, საქართველო |
| მუშაობის ადგილი | აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| სამეცნიერო ხარისხი | ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი |
| სამეცნიერო წოდება | პროფესორი |
| ჯილდოები |
|
| სამეცნიერო სფერო | ენათმეცნიერება, ინგლისური ფილოლოგია |
მადონა მეგრელიშვილი (დ. 26 დეკემბერი, 1939 — გ. 5 ივლისი, 2021) — ქართველი ენათმეცნიერი, პედაგოგი და მკვლევარი, რომელიც ცნობილია ნოვატორული ნაშრომებით შეპირისპირებითი ენათმეცნიერების სფეროში, განსაკუთრებით ინგლისური და ქართული ენების კვლევაში. ხანგრძლივი კარიერის განმავლობაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ენის სწავლების, შედარებითი ენათმეცნიერებისა და საქართველოში აკადემიური პროგრამების განვითარების საქმეში.[1]
ადრეული ცხოვრება და განათლება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მადონა მეგრელიშვილი დაიბადა ქუთაისში, საქართველოში, დავით მეგრელიშვილის, პატივსაცემი ადგილობრივი მოღვაწის და ლუბა ლომთაძის, გამოჩენილი პედაგოგის ოჯახში. ბავშვობიდანვე გამოირჩეოდა აკადემიური მოსწრებით და 1957 წელს წარჩინებით დაამთავრა ქუთაისის პირველი საშუალო სკოლა. შემდეგ სწავლა განაგრძო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში ფილოლოგიის განხრით, სპეციალობით ინგლისური ენა, რომელიც წარჩინებით დაასრულა 1962 წელს.
1973 წელს მეგრელიშვილმა სწავლა გააგრძელა მოსკოვის მორის ტორეზის სახელობის უცხო ენათა სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში, სადაც ჩაირიცხა ასპირანტურაში. მისი კვლევა ფოკუსირებული იყო ინგლისური ენის უარყოფითი კონსტრუქციების სწავლების მეთოდოლოგიაზე. 1975 წელს წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია პროფესორ ისიდორე გვარჯალაძის ხელმძღვანელობით.[1]
აკადემიური მოღვაწეობა და წვლილი ლინგვისტიკაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მეგრელიშვილის სადოქტორო დისერტაცია, რომელიც 1984 წელს დასრულდა, ეხებოდა დროით-ასპექტური ურთიერთობების გამოხატვას ქართულ და ინგლისურ ენებში. ამ კვლევამ, რომელიც ადარებდა ორი ენის ზმნურ სისტემებს, მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა შედარებითი ენათმეცნიერების სფეროზე და ნოვატორულად იქნა მიჩნეული. მისმა ნაშრომმა წვლილი შეიტანა კონტრასტული ლინგვისტიკის განვითარებაში და გააღრმავა გრამატიკული სტრუქტურების გაგება სხვადასხვა ენებში.
მეგრელიშვილის კვლევებმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა ენის სწავლების მეთოდოლოგიაზე, განსაკუთრებით ინგლისური ენის უარყოფითი კონსტრუქციების სწავლების სფეროში. დეტალური კონტრასტული ანალიზის საშუალებით, მეგრელიშვილმა გამოავლინა ქართველი ინგლისურენოვანი მოსაუბრეების მიერ დაშვებული გავრცელებული შეცდომები და შეიმუშავა ამ გამოწვევების დაძლევის მეთოდები. მისი მიდგომა ხაზს უსვამდა ლინგვისტური ინტერფერენციის მნიშვნელობას როგორც მშობლიური ენიდან, ისე სამიზნე ენის შიგნით.
კარიერის განმავლობაში მეგრელიშვილმა გამოაქვეყნა 110-ზე მეტი ნაშრომი, მათ შორის წიგნები, სახელმძღვანელოები და სტატიები როგორც ქართულ, ისე საერთაშორისო ჟურნალებში. მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი პუბლიკაცია „ზმნის ფუნქციურ-სემანტიკური კატეგორიები ინგლისურ ენაში“ (1986) შედარებითი ენათმეცნიერებისა და ფუნქციური გრამატიკის სტუდენტებისთვის აუცილებელ ტექსტად იქცა.
როგორც მენტორმა, პროფესორმა მეგრელიშვილმა უხელმძღვანელა 27 სადოქტორო დისერტაციას და 50-ზე მეტ სამაგისტრო ნაშრომს. ასევე, იყო მრავალი სადოქტორო დისერტაციის ოფიციალური შემფასებელი საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ. მისმა ხელმძღვანელობამ გავლენა მოახდინა მრავალი მეცნიერის კარიერაზე, ხოლო მისი შრომები კვლავ გავლენას ახდენს საქართველოში ენათმეცნიერების კვლევაზე.
პროფესორი მეგრელიშვილი მუდმივად ზრუნავდა პროფესიულ განვითარებაზე და მონაწილეობდა სასწავლო პროგრამებში საქართველოს, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და ამერიკის შეერთებული შტატების უნივერსიტეტებში. ის მჭიდროდ თანამშრომლობდა რამდენიმე წამყვან ლინგვისტთან, მათ შორის ლეონიდ ბარხუდაროვთან, ზოია ცვეტკოვასთან და ვ. კოლშანსკისთან, რომელთა ექსპერტიზამ გაამდიდრა მისი კვლევითი საქმიანობა.
1980-იან და 1990-იან წლებში მან წვლილი შეიტანა საქართველოში ენათმეცნიერების სფეროს განვითარებაში, როგორც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დასავლეთ ევროპული ენებისა და ლიტერატურის სამეცნიერო-მეთოდური საბჭოს წევრმა.
მეგრელიშვილის აკადემიური კარიერა ხუთ ათწლეულზე მეტ ხანს გაგრძელდა, რომლის განმავლობაშიც მას ეკავა რამდენიმე მნიშვნელოვანი პოზიცია ქართულ უნივერსიტეტებში. პედაგოგიური კარიერა დაიწყო ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში 1962 წელს, სადაც მუშაობდა მასწავლებლად და შემდგომ ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანად 1975-დან 1979 წლამდე. 1984 წელს გახდა პროფესორი და აგრძელებდა სწავლებას პენსიაზე გასვლამდე.
1996 წელს გახდა ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ინგლისური ენის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, სადაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა დეპარტამენტის მოდერნიზებასა და საერთაშორისო თანამშრომლობის დამყარებაში. მისი ხელმძღვანელობით დეპარტამენტმა შემოიღო ახალი აკადემიური პროგრამები და შექმნა სტუდენტებისთვის ინგლისურენოვან ქვეყნებთან ურთიერთობის შესაძლებლობები.[1]
საზოგადოებრივი საქმიანობა და მემკვიდრეობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]აკადემიური საქმიანობის გარდა, პროფესორი მეგრელიშვილი იყო აქტიური საზოგადო მოღვაწე და კულტურული გაცვლით ურთიერთობების ძლიერი მხარდამჭერი. მას მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის 1991 წელს ქუთაისი-ნიუპორტის საერთაშორისო ასოციაციის დაარსებაში, რომელმაც ხელი შეუწყო საგანმანათლებლო და კულტურულ კავშირებს ქუთაისსა და ბრიტანულ ქალაქ ნიუპორტს შორის. მისმა ამ ინიციატივამ ხელი შეუწყო საერთაშორისო ურთიერთობების გაძლიერებას და ორივე ქალაქის განვითარებას.[2]
მეგრელიშვილის ძალისხმევა ენის სწავლებისა და საერთაშორისო თანამშრომლობის ხელშეწყობის საქმეში აღიარებული იყო სხვადასხვა ჯილდოთი, მათ შორის 2022 წელს, მისი გარდაცვალების შემდეგ, მის საცხოვრებელ სახლზე მემორიალური დაფის განთავსებით. 2010 წელს მიენიჭა ქუთაისის საპატიო მოქალაქის წოდება განათლებისა და საზოგადოებრივი სამსახურის საქმეში შეტანილი წვლილისთვის. 2012 წელს მიენიჭა ღირსების ორდენი. ორჯერ, 2001 და 2017 წლებში, გადაეცა საქართველოს განათლების მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსის დიპლომი. 2020 წელს საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის საპატიო სიგელი ფილოლოგიის დარგში სამეცნიერო მიღწევებისთვის. იყო სხვადასხვა აკადემიური საბჭოებისა და საერთაშორისო ლინგვისტური ორგანიზაციების წევრი, მიღებული აქვს მრავალი ჯილდო ენათმეცნიერებასა და განათლებაში შეტანილი წვლილისთვის.[1]
რჩეული პუბლიკაციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ზმნის ფუნქციურ-სემანტიკური კატეგორიები ინგლისურ ენაში (1986)
- ენის სინტაქსური სისტემა: შედარებითი კვლევის ობიექტი (1980)
- ინგლისური და ქართული ენების შეპირისპირებითი ლინგვისტიკა (ზმნის კატეგორიათა მასალაზე).
- პატივს მივაგებთ წარსულს, ვქმნით მომავალს
- გლობალიზციის პროცესში ანგლიციზმების ადაპტაცია და გავრცელება ქართულში[3]
- A Handbook in Theoretical English Grammar[4]
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- პროფესორი მადონა მეგრელიშვილი (აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ვებ-გვერდი)
- პროფესორი მადონა მეგრელიშვილი გარდაიცვალა
- პროფესორ მადონა მეგრელიშვილის მემორიალური დაფის გახსნა ქუთაისში
- სიუჟეტი ქუთაისისა და ნიუპორტის საგანმანათლებლო და კულტურული კავშირების შესახებ
- სიუჟეტი პროფესორ მადონა მეგრელიშვილის წიგნის პრეზენტაციის შესახებ
- 14. 2021 წლის 27 დეკემბერს აწსუ–ში მადონა მეგრელიშვილის სახელობის აუდიტორია გაიხსნა