ლინკოლნის დედამიწისახლო ასტეროიდების კვლევის ლაბორატორია
| ლინკოლნის დედამიწისახლო ასტეროიდების კვლევის ლაბორატორია | |
|---|---|
| 33°49′05″ ჩ. გ. 106°39′33″ დ. გ. / 33.81806° ჩ. გ. 106.65917° დ. გ. | |
| კოდი | 704 |
| ქვეყანა |
 ამერიკის შეერთებული შტატები |
| ტიპი | ობსერვატორია |
| ოფიციალური საიტი | http://www.ll.mit.edu/impact/watch-potentially-hazardous-asteroids |
 | |
ლინკოლნის დედამიწისახლო ასტეროიდების კვლევის ლაბორატორია (ინგლ. Lincoln Near-Earth Asteroid Research, LINEAR) — აშშ-ის საჰაერო ძალების, NASA-სა და მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ლინკოლნის ლაბორატორიის ერთობლივი პროექტი, რომელიც შექმნილია დედამიწისახლო ობიექტების სისტემატური გამოვლენისა და თვალყურის დევნისათვის.
იგი პასუხისმგებელი იყო ასტეროიდების აღმოჩენების უმეტესობაზე 1998 წლიდან, სანამ 2005 წელს კატალინის ცის მკვლევარმა მას არგადაუსწრო კვლევაში.[1] 2011 წლის 15 სექტემბრის მდგომარეობით, LINEAR-მა აღმოაჩინა 231082 მზის სისტემის მცირე ობიექტი, რომელთაგან სულ მცირე 2423 იყო დედამიწისახლო ასტეროიდი და 279 კომეტა.[2] LINEAR პროგრამის მიერ გამოყენებული ინსტრუმენტები განთავსებულია ლინკოლნის ლაბორატორიის ექსპერიმენტულ საცდელ ბაზაზე ნიუ-მექსიკოში, სოკოროს მახლობლად.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1970-იანი წლების ბოლოს, ლინკოლნის ლაბორატორიის ექსპერიმენტული საცდელი ობიექტი აშენდა უაით სენდს მისლ რეინჯზე.[3][4] პროექტის პროტოტიპში გამოყენებული იყო დაბალი განათების ვიდეოკამერები.[5] 1994 წელს შემუშავდა ახალი მიდგომა ასტეროიდების ავტომატური გამოვლენის შესახებ, ამჯერად უფრო ახალი ციფრული დეტექტორის ტექნოლოგიის გამოყენებით.[6] 1996 წელს LINEAR პროექტმა დაიწყო დედამიწისახლო ობიექტების აღმოჩენა1.0 მეტრი დიაფრაგმის ტელესკოპის გამოყენებით, რომელიც შექმნილია საჰაერო ძალების კოსმოსური სარდლობის სახმელეთო ელექტრო-ოპტიკური ღრმა კოსმოსური მეთვალყურეობისთვის. საჰაერო ძალების ფართო ველის ტელესკოპები განკუთვნილი იყო დედამიწის ორბიტაზე მოძრავ კოსმოსურ ხომალდებზე ოპტიკური დაკვირვებისთვის. თავდაპირველად გამოიყენეს 1024×1024 პიქსელიანი დეტექტორი, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომ ფარავდა ტელესკოპის ხედვის ველის მხოლოდ მეხუთედს, აღმოაჩენილ იქნა დედამიწისახლო ოთხი ობიექტი. შემდეგ დამონტაჟდა 1960×2560 პიქსელიანი დეტექტორი, რომელიც ფარავდა ტელესკოპის ორი კვადრატული გრადუსიანი ხედვის არეალს. შემდეგ ორივე დეტექტორი გამოიყენებოდა მოგვიანო ტესტებში.[7]
პირველი LINEAR ტელესკოპი სრულად ამოქმედდა 1998 წლის მარტში.[8] 1999 წლის ოქტომბრიდან დაწყებული, მეორე 1.0 მეტრიანი ტელესკოპი დაემატა საძიებო სამუშაოებს.[9] 2002 წელს, 0.5 მეტრიანი ტელესკოპი, რომელიც აღჭურვილი იყო ორიგინალური დეტექტორით, გამოტანილი იქნა ონლაინ რეჟიმში, რათა უზრუნველყოს შემდგომი დაკვირვებები ორი საძიებო ტელესკოპის მიერ გაკეთებული აღმოჩენებისთვის.[10] ეს საშუალებას იძლეოდა ცის დაახლოებით 20%-ზე მეტი სივრცის დაკვირვებას ყოველ ღამე. ტელესკოპების მიერ ჩაწერილი მონაცემები გადასამუშავებლად იგზავნება ლინკოლნის ლაბორატორიაში ჰანსკომის საჰაერო ძალების ბაზაზე, ლექსინგტონში. აღმოჩენები შემდეგ გადაეგზავნება მცირე პლანეტების ცენტრს.[2]
აღმოჩენები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]140000-ზე მეტი მცირე პლანეტის აღმოჩენის გარდა, LINEAR-ს ეკუთვის ასევე რამდენიმე პერიოდული კომეტის აღმოჩენა, ან თანამოპოვება ან ხელახალი აღმოჩენა, მათ შორის: 11P/Tempel–Swift–LINEAR, 158P/Kowal-LINEAR, 160P/LINEAR (LINEAR). 43), 165P/LINEAR (LINEAR 10) და 176P/LINEAR (LINEAR 52, 118401 LINEAR: მხოლოდ ხუთი ობიექტიდან ერთ-ერთი კლასიფიცირებულია, როგორც კომეტები, ასევე ასტეროიდები). აღმოჩენილი სხვა ობიექტებია (137108) 1999 AN10, (179806) 2002 TD66 და 2004 FH. LINEAR-ის ერთ-ერთი აღმოჩენა იყო (231937) 2001 FO32, რომელმაც დედამიწის მახლობლად ჩაიარა 2021 წლის 21 მარტს.[11]
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- LINEAR website. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-05-17. ციტირების თარიღი: 2024-12-17.
- The Lincoln Near-Earth Asteroid Research (LINEAR) Program Grant H. Stokes, Frank Shelly, Herbert E.M. Viggh, Matthew S. Blythe, and Joseph S. Stuart
- Near Earth Object program – discovery statistics, Jet Propulsion Laboratory
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ NEO Discovery Statistics. NASA Near Earth Object Program. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-04-03. ციტირების თარიღი: 2012-01-19
- ↑ 2.0 2.1 MIT Lincoln Laboratory: LINEAR. MIT Lincoln Laboratory. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-07-24. ციტირების თარიღი: 2012-01-19
- ↑ Beatty, D. E.; Sorvari, J. M.; Taff, L. G. (1980). „Artificial satellites, minor planets, and the ETS“. NASA Sti/Recon Technical Report N. 81: 12143. Bibcode:1980STIN...8112143B.
- ↑ LINEAR – Experimental Test Site. Lincoln Laboratory, MIT. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 ივნისი 2017. ციტირების თარიღი: 3 November 2016
- ↑ Taff, L. G. (1981). „A new asteroid observation and search technique“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 93: 658. Bibcode:1981PASP...93..658T. doi:10.1086/130905.
- ↑ Tennyson, Peter D.; Rork, Eugene W.; Kostishack, Daniel F. (1994). „Applying electro-optical space surveillance technology to the detection of near-Earth asteroids“. Proceedings of SPIE. Instrumentation in Astronomy VIII. 2198: 1286. Bibcode:1994SPIE.2198.1286T. doi:10.1117/12.176813. S2CID 129557577.
- ↑ Lincoln Near-Earth Asteroid Research (LINEAR). NASA Near Earth Object Program. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-03-16. ციტირების თარიღი: 2012-01-19
- ↑ Stokes, G. H.; Viggh, H. E. M.; Shelly, F. L.; Blythe, M. S.; Stuart, J. S. (1998). „Results from the Lincoln Near Earth Asteroid Research (LINEAR) Project“. American Astronomical Society. 30: 1042. Bibcode:1998DPS....30.1607S.
- ↑ Elowitz, R. M.; Stokes, G. H.; Bezpalko, M.; Blythe, M. S.; Evans, J. B.; Pearce, E. C.; Sayer, R. W.; Shelly, F. C.; Viggh, H. E. M. (1999). „A Progress Report on the Lincoln Near Earth Asteroid Research Project“. American Astronomical Society. 195: 1531. Bibcode:1999AAS...19510801E.
- ↑ Stokes, G. H.; Evans, J. B.; Shelly, F. C. (2002). „LINEAR Search and Operations Experience“. American Astronomical Society. 201: 1315. Bibcode:2002AAS...20113003S.
- ↑ February 2021, Patrick Pester-Staff Writer 22. Asteroid the size of the Golden Gate Bridge will whiz past Earth in March en (22 February 2021). ციტირების თარიღი: 2 March 2021