ლივიას ვილა
ლივიას ვილა (იტალ. Villa of Livia) — ძველრომაული ვილა პრიმა პორტაში, რომის ჩრდილოეთით 12 კილომეტრში (7.5 მილი), ვია ფლამინია-ზე. შესაძლებელია, რომ ეს ვილა ყოფილიყო ლივია დრუსიმილის წილის ნაწილი, რომელიც მან მოიტანა, როდესაც 39 წელს ძვ. წ. იქორწინა ოქტავიანეზე, მის მეორე ქმარზე. თუმცა, შესაძლებელია ის ასევე ყოფილიყო საჩუქარი მის მიერ ოქტავიანეს მიერ მათი განორწინების შემდეგ. ძველწყაროები (მაგალითად, სვეტონიუსი) გვატყობინებენ, რომ ლივია დაბრუნდა ამ ვილაში ქორწინების შემდეგ. ეს იყო მისი დიდებული სასოფლო სახლი, რომელიც ერწყმოდა მის სახლს პალატინზე, რომში.
გამორჩეული ფრესკები ბაღების ხედებით აღმოჩნდა, რომლებიც შემდეგ პალაცო მასიმო მუზეუმში იქნა გადატანილი რომში.
მდებარეობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ვილა მდებარეობდა მაღალ ბორცვზე, რომელიც დომინირებდა ტიბერის ხეობის ხედით რომისკენ. ვილას ტერასების მხარდამჭერი კედლების ნაწილები დღესაც შეგვიძლია ვიხილოთ, რაც ამ არქიტექტურული სტრუქტურის დიდებულებასა და ტექნიკურ საზღვრებს აჩვენებს.[1]
ამ ადგილს ჰქონდა სტრატეგიული მნიშვნელობა, რადგან აქ მდებარეობდა რკინის შემცველი წითელი ტუფის კლიფები, რომლებიც უახლოვდებოდნენ ტიბერის მდინარეს, სადაც რამდენიმე გზა ერწყმოდა ერთმანეთს და ჩადიოდა რომში ჩრდილოეთი შესასვლელი.
სახელი პრიმა პორტა ("პირველი კარი") მოდის აკვედუქტის თაღიდან, რომელიც გადიოდა ვია ფლამინია-ზე. მოგზაურები კი ხედავდნენ ამ თაღს, როგორც პირველ მაჩვენებელს, რომ უკვე მიაღწიეს რომს.
.jpg)
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ვილა აშენდა და ეტაპობრივად გადაკეთდა ოთხ სხვადასხვა სტადიაში. პირველი და უძველესი ფენა თარიღდება რესპუბლიკური პერიოდის დროით, ხოლო ყველაზე გვიანი კონსტანტინე დიდის ეპოქით.
მისი ლათინური სახელწოდება Villa ad Gallinas Albas ნიშნავს „თეთრი ქათმების ვილას“ და უკავშირდება თეთრი ქათმების ჯიშს, რომელიც სავარაუდოდ ლივიას განსაკუთრებული მფარველობის ქვეშ იყო. ლეგენდის თანახმად, აუგუსტუსს ქურციკი შეუფრინდა ხელზე, რაც აღიქვეს როგორც ნიშანი ღვთაებრივი ხელშეწყობისა, და ამან ადგილი კიდევ უფრო წმინდა ხასიათით გამოკვეთა.[2] სუეტონიუსის თქმით, ვილას ჰქონდა ბედნიერი, საღვთო ნიშნებით გამორჩეული წარმოშობა [3]
ხელახალი აღმოჩენა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ამ ადგილს პირველად 1596 წელს მიაგნეს და დაიწყო მისი გამოკვლევა, თუმცა ის ლივიას ვილად მხოლოდ მე-19 საუკუნეში იქნა ამოცნობილი.[4] 1863–1864 წლებში, ლივიას ვილაში ჩატარებული გათხრების დროს იქნა აღმოჩენილი მარმარილოს კრატერი, რომელიც დამუშავებულია დახვეწილი დაბალი რელიეფით.
მიუხედავად ამისა, ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩენა მოხდა 1863 წლის 20 აპრილს, როდესაც ვილაში იპოვეს ცნობილი გმირული მარმარილოს ქანდაკება აუდგუსტუსი პრიმა პორტადან (Augustus of Prima Porta), რომელიც დღეს გამოფენილია ვატიკანის მუზეუმის Braccio Nuovo-ში.
მე-19 საუკუნეში, ლივია დრუსილას ვილა ეკუთვნოდა Santa Maria in Via Lata-ს მონასტერს. ამ დროიდან მოყოლებული, ვილა და მისი ბაღები რამდენჯერმე გათხარეს და დღეს შესაძლებელია მათი მონახულებაც.
ვილაში მდებარეობს სამი კამაროვანი მიწისქვეშა ოთახი, რომელთაგან უდიდესში აღმოჩნდა გამორჩეული ილუზიონისტური ფრესკები ბაღის ხედებით, სადაც ყველა მცენარე და ხე ერთდროულად ყვავილობს და ისხამს ნაყოფს ეს ქმნის სრულად იდეალიზებულ, მარადიულად ნაყოფიერ ბუნებას. ფრესკები მოგვიანებით იქნა გადატანილი რომში, სადაც რესტავრაციისა და წმენდის შემდეგ ხელახლა დაიდგა Palazzo Massimo-ში. კამარის ზემოთ ვერტიკალურად განლაგებული იყო სტუკოს რელიეფები, რომელთაგან ნაწილიც დღემდე შემორჩენილია.
1970 წელს დაიწყო მეტიკულოზური თანამედროვე გათხრების ახალი სერია, რომელიც გაგრძელდა 1995 წლიდან, უკვე თანამედროვე სამეცნიერო მეთოდებით. ამ სამუშაოებს ხელმძღვანელობდა პროფესორი გაეტანო მესინეო, და მათ ერთობლივად ახორციელებდნენ Soprintendenza Archeologica di Roma და რომის შვედური ინსტიტუტი.[5]
ბაღის ოთახის ფრესკა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ვილა ლივიას დანიშნულება და განლაგება მნიშვნელოვანია როგორც ამ სივრცის დანიშნულების, ასევე მისი გეგმარების გასაგებად. რომაული საქმიანობა, როგორიცაა "[ს]ადილობა, ბევრად მეტი იყო, ვიდრე ადამიანური საჭიროების დაკმაყოფილება ის იყო რიტუალი დიდი სოციალური და პოლიტიკური მნიშვნელობით." [6] გეგმარების თვალსაზრისით, ოთახი მდებარეობს მიწისქვეშ და მისი ზომებია დაახლოებით 40 ფუტი სიგრძეში და 20 ფუტი სიგანეში.[7] ოთახში არც დანაყოფის მოლდინგებია, არც დახატული არქიტექტურული ელემენტები, და არც რაიმე ხილული სტრუქტურული ნაწილი ის მოულოდნელად "გადაჰყავს მაყურებელი გარეთ", მიუხედავად იმისა, რომ მთლიანად დახურულ მიწისქვეშა სივრცეში ვიმყოფებით, კამაროვანი ჭერით.[8] ეს ჩაკეტილობა საოცარ ეფექტს ქმნის, რადგან სივრცე ირთვება ილუზიონისტურ თამაშში, რომელიც ქმნის ბუნებრივ გარემოს იმ სიზუსტითა და დეტალით, რომ გარდა რეალიზმისა, აბსოლუტურად შეუძლებელი "საბაღე კომპოზიცია" წარმოგვიდგება მცენარეთა სახეობები ასახულია დაჯერებულობითა და ბოტანიკური სიზუსტით, თუმცა ამდენი ყვავილოვანი და ნაყოფიერი მცენარე ერთად ბუნებაში ერთ ბაღში არ იზრდება[9]. დაბალი ქვის კედელი საზღვრავს ყველაზე სქელ და დიდ მცენარეთა ნარგავებს, ხოლო მაყურებელსა და ამ სივრცეს შორის დგას მეორე ღობე, რომლის წინაც გადაჭიმულია ვიწრო ბალახით დაფარული ბილიკი.[10] ბაღის გეგმარება წარმოადგენს "მრავალფეროვნების და სიჭარბის იდეალურ კომბინაციას სტილიზაციასა და წესრიგთან", სადაც ბუნება იზრდება თავისუფლად, ხოლო ერთდროულად ჩანს ადამიანის საქმიანობის ნიშნები. კონკრეტულად, მნახველს უჭირს თვალყურის მიდევნება, რადგან ზოგი ფრინველი ჭამს საკანში, ხოლო ყველაზე ახლოს სადილის ოთახთან ლამაზი, კარგად მოვლილი ბალახიანი მოედანია.[11]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Robert Piperno, "A Walk to Malborghetto"
- ↑ Pliny's Natural History 15.136f
- ↑ Suetonius, Galba 1.
- ↑ F. Nardini, Roma antica IV, Roma 1820, p64f.
- ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. Smarthistory at Khan Academy.
- ↑ Giesecke, Annette Lucia (2001). „Beyond the Garden of Epicurus: The Utopics of the Ideal Roman Villa“. Utopian Studies: 15.
- ↑ Gabriel, Mabel McAfee (1955) Livia's Garden Room at Prima Porta. New York: New York University Press.
- ↑ Gabriel, Mabel McAfee (1955) Livia's Garden Room at Prima Porta. New York: New York University Press, გვ. 7.
- ↑ Giesecke, Annette Lucia (2001). „Beyond the Garden of Epicurus: The Utopics of the Ideal Roman Villa“. Utopian Studies: 23.
- ↑ Giesecke, Annette Lucia (2001). „Beyond the Garden of Epicurus: The Utopics of the Ideal Roman Villa“. Utopian Studies: 23.
- ↑ Evans, Rhiannon (2003). „Searching for Paradise: Landscape, Utopia, and Rome“. Arethusa: 303.