ლიბანის კულტურა

ლიბანის კულტურა — ლიბანელი ხალხის კულტურა, რომელიც ათასობით წლის განმავლობაში სხვადასხვა ცივილიზაციიდან ყალიბდებოდა. იგი ფინიკიელების სამშობლო იყო და შემდეგ დაიპყრეს ასურელებმა, ბერძნებმა, რომაელებმა, სასანიანებმა, არაბებმა, ჯვაროსნებმა, ოსმალეთის თურქებმა და ფრანგებმა . ეს დაპყრობები აისახა ლიბანის მრავალფეროვან მოსახლეობაში, რომელიც შედგება სხვადასხვა რელიგიური ჯგუფებისგან, და გამორჩეულია მრავალფეროვანი ფესტივალებით, მუსიკალური სტილით, ლიტერატურით, ლიბანის სამზარეულოსა და ლიბანის არქიტექტურის თავისებურებებით. ტურიზმი ლიბანში პოპულარულია და დამოკიდებულია ქვეყანაში არსებულ კონფლიქტურ ვითარებაზე.

ლიბანელების რელიგიური და აღმსარებლური მრავალფეროვნების მიუხედავად, ისინი „თითქმის იზიარებენ საერთო კულტურას“. ^[1] ლიბანის კონსტიტუციის მე-11 მუხლის საფუძველზე ნათქვამია: „არაბული არის ოფიციალური ეროვნული ენა. კანონი განსაზღვრავს იმ შემთხვევებს, როდესაც ფრანგული ენა უნდა იქნას გამოყენებული.“ სალაპარაკო ენა არის ლიბანური, რომელიც წარმოადგენს ჰიბრიდს ზემოხსენებული კულტურების ენების, საკვების, მუსიკისა და ლიტერატურის.

ხელოვნება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

XX საუკუნის ბოლოს ბეირუთი უპირისპირდებოდა კაიროს, რომ ყოფილიყო არაბული აზროვნების მთავარი ცენტრი. გარდა ამისა, ბეირუთი გახდა სომხური კულტურის აყვავებული ეპიცენტრი მრავალფეროვანი პროდუქციით ^[2] რომელიც ექსპორტირდებოდა სომხურ დიასპორაში.

სახვითი ხელოვნება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაუდ კორმი (1852-1930), ჰაბიბ სერური (1860-1938) და ხალილ საელიბი (1870-1928) ითვლებიან ლიბანში პირველ წარმატებულ პროფესიონალ სტუდიურ მხატვრებად, რომელთა კარიერა ვრცელდება ევროპაშიც. ისინი ხატავდნენ ლიბანის მაღალი საზოგადოების და რელიგიური მამაკაცების პორტრეტებს. ^[3]

თანამედროვე ხელოვნება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თანამედროვე ხელოვნება დაიწყო ბეირუთში სამოქალაქო ომის დასრულებისთანავე (1975-1991).

ბევრი თანამედროვე მხატვარი ამჟამად აქტიურია, მაგალითად, ვალიდ რაადი, თანამედროვე მედია მხატვარი, რომელიც ამჟამად ნიუ-იორკში ცხოვრობს. ^[4]

არქიტექტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანში არქიტექტურა მოიცავს სხვადასხვა დამპყრობელი ძალების მემკვიდრეობას, მათ შორის რომაელების, ფინიკიელების, ოსმალებისა და ფრანგების, ასევე არქიტექტურაზე გავლენა იქონია დამოუკიდებლობის შემდგომ განვითარებულმა მოვლენებმა.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხალილ ჯუბრანი (1883–1931), რომელიც დაიბადა ბაშარში, განსაკუთრებით ცნობილია თავისი წიგნით „წინასწარმეტყველი“ (1923), რომელიც თარგმნილია ოცზე მეტ სხვადასხვა ენაზე. ^[5] რამდენიმე თანამედროვე ლიბანელმა მწერალმა საერთაშორისო წარმატებასაც მიაღწია; მათ შორის არიან ელიას ხური, ამინ მაალოფი, ხანან ალ- შეიხი და ჟორჟ შეჰედი .

მასობრივი კულტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მუსიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მუსიკა ლიბანის საზოგადოებაში გავრცელებულია. ^[6] მიუხედავად იმისა, რომ ტრადიციული ხალხური მუსიკა პოპულარობით სარგებლობს ლიბანში, თანამედროვე მუსიკა პოპულარიზაციას უწევს დასავლურ და ტრადიციულ არაბულ სტილებს, პოპსა და ფუჟენ-მუსიკის ჟანრებს. ^[7] რადიოსადგურებში წარმოდგენილია მრავალფეროვანი მუსიკა, მათ შორის ტრადიციული ლიბანური, კლასიკური არაბული, სომხური ^[8] და თანამედროვე ფრანგული, ინგლისური, ამერიკული და ლათინური ჰანგები. ^[9] გამოჩენილ ტრადიციულ მუსიკოსებს შორისაა ფეირუზი . ისტორიული მოღვაწე და ლიბანელი მუსიკალური პიონერი ლიდია ქანაანი როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზისა და მუზეუმის ბიბლიოთეკისა და არქივების კატალოგში, კლივლენდში, ოჰაიო, აშშ ^[10] დასახელებულია როგორც პირველი როკ-ვარსკვლავი შუა აღმოსავლეთში. ქანაანის უნიკალური სტილი აერთიანებს შუა აღმოსავლეთის ნოტებს და ინგლისურ როკს. ესტრადის გამორჩეული შემსრულებლები არიან ნენსი აჯრამი, ჰაიფა ვეჰბე, ფადლ შეკერი, ელისა და მიკა.

მედია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანი არა მხოლოდ მედიაპროდუქციის რეგიონალური ცენტრია, არამედ ყველაზე ლიბერალური და თავისუფალია არაბულ სამყაროში. ^[11] პრესის თავისუფლების რეპორტიორების თანახმად , „მედიას ლიბანში მეტი თავისუფლება აქვს, ვიდრე ნებისმიერ არაბულ ქვეყანაში“. ^[12] მიუხედავად მცირე მოსახლეობისა და გეოგრაფიული სიდიდისა, ლიბანი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს არაბულ სამყაროში ინფორმაციის წარმოებაში და ის არის „რეგიონალური მედიის ქსელის ბირთვი, რომელსაც აქვს გლობალური შედეგები“. ^[13]

კინო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანში კინო 1920 – იანი წლებიდან არსებობს და ქვეყანაში 500-ზე მეტი ფილმია წარმოებული.

კულტურული ურთიერთობები ლიბანსა და ეგვიპტეს შორის[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანსა და ეგვიპტეს შორის კულტურული ურთიერთობები განიხილება როგორც კულტურულ-ისტორიული ურთიერთობების უნიკალური სახეობა, რადგან ლიბანისა და ეგვიპტის კულტურებს შორის მნიშვნელოვანი გადაფარვაა, განსაკუთრებით ლიტერატურის, თეატრის, კინოს და ჟურნალისტიკის სფეროებში. თითოეულმა მათგანმა განუყოფელი როლი ითამაშა ერთმანეთის მიმართ, განსაკუთრებით თეატრში, კინოსა და ჟურნალისტიკაში, ეს დაადასტურა ეგვიპტის კონფერენციამ . ^[14]

მოდა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბევრი ქრისტიანი და მუსლიმთა უმეტესობა, რომლებიც ქალაქებში ცხოვრობენ, ატარებენ თანამედროვე ელეგანტურ სამოსს. ქალაქგარეთ ზოგჯერ ქალებს ტრადიციული ფერადი სამოსი აცვიათ, კაცები კი ატარებენ ტრადიციულ შარვალს. დღეს თითქმის ყველა ლიბანელი ატარებს თანამედროვე სამოსს.

ლიბანის მოდის ინდუსტრიის ცნობილი წარმომადგენლები არიან ელი სააბი, ზუჰაირ მურადი, დარინ ჰაჩემი, რემ აკრა და რაბიჰ კაირუზი.

არდადეგები და ფესტივალები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანი აღნიშნავს ეროვნულ დღესასწაულებს და როგორც ქრისტიანულ, ისე მუსლიმურ დღესასწაულებს.

სამზარეულო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიბანური სამზარეულო ჰგავს სირიის, თურქეთის, საბერძნეთისა და კვიპროსის სამზარეულოებს.

ცნობილი კერძებია ბაბა განაუჯი, შემწვარი ბადრიჯანი, ფალაფელი და შაურმა. მნიშვნელოვანი კომპონენტია ჰუმუსი, დამზადებული დაბლენდერებული მუხუდოსგან, სეზამის ტაჰინის, ლიმონის წვენისა და ნიორისგან. როგორც წესი, მიირთმევენ ბრტყელ პურთან ერთად . გამორჩეული დესერტია ფახლავა, რომელიც სავსეა თხილით და გაჟღენთილია ფინიკის სიროფით ან თაფლით.

სპორტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფეხბურთი ლიბანში ყველაზე პოპულარული სპორტია. ფეხბურთში ლიბანის მმართველი ორგანოა ლიბანის ფეხბურთის ფედერაცია (FLDF), რომელიც აწყობს მამაკაცთა, ქალთა და ფუტსალის ნაკრებების შეჯიბრებს.
კალათბურთი - კალათბურთი ლიბანში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სპორტია . კალათბურთში მმართველი ორგანოა ლიბანის კალათბურთის ფედერაცია და ის არის ფიბა აზიის წევრი . ლიბანის კალათბურთის ეროვნულმა ნაკრებმა ზედიზედ სამჯერ მიიღო კვალიფიკაცია ფიბას მსოფლიო ჩემპიონატზე 2002, 2006 და 2010 წლებში და გუნდი მსოფლიოში 24-ე ადგილზეა, ხოლო ქალთა ეროვნული გუნდი 61-ე ადგილზეა მსოფლიოში.
რაგბის ლიგა - რაგბის ლიგა სპორტის პოპულარული სახეობაა ლიბანში. ლიბანის რაგბის ეროვნული ლიგის გუნდმა მიიღო კვალიფიკაცია და ითამაშა 2000 წელს რაგბის ლიგის მსოფლიო თასზე და 2017 წელს რაგბის ლიგის მსოფლიო თასზე. ამ უკანასკნელში მათ სძლიეს საფრანგეთს.
ზამთრის სპორტი - თხილამური და სნოუბორდი პოპულარული სპორტია მთებში და ქვეყანას აქვს ექვსი სათხილამურო კურორტი: ყველა ასაკის მოთხილამურეებისა და სნოუბორდისტებისთვის განკუთვნილი ფერდობებით. ფერდობიდან გასწვრივ, უამრავი შესაძლებლობა არსებობს სათხილამურო სპორტისთვის.
საცხენოსნო სპორტი - საცხენოსნო სპორტის პოპულარობა იზრდება , განსაკუთრებით ლიბანის მაღალმთიან რეგიონებში, სადაც პოლოს შეჯიბრები ტარდება სოფლებსა და ქალაქებში.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ Stokes, Jamie. Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, page 406
↑ Migliorino, p. 166
↑ Khalil Saleeby (1870-1928): A Founder of Modern Art in Lebanon. ციტირების თარიღი: 2019-10-02
↑ Media Art Net | Ra'ad, Walid: Biography. Medienkunstnetz.de. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 April 2012. ციტირების თარიღი: 5 May 2012.
↑ The Hindu (5 January 2003). Called by life. The Hindu. 5 January 2003. Retrieved 8 January 2007.
↑ Carter, Terry (15 July 2008). Lonely Planet Syria & Lebanon.
↑ Sheehan, Sean (30 August 2007). Lebanon.
↑ McKenzie, Robert. Comparing Media from Around the World, Pearson/Allyn and Bacon, 2006, p. 372 ISBN 0-205-40242-9
↑ Kamalipour, Yahya (15 November 2001). Media, sex, violence, and drugs in the global village.
↑ Library and Archives Subject File (Rock and Roll Hall of Fame and Museum Records--Curatorial Affairs Division Records) - Rock and Roll Hall of Fame and Museum - Library and Archives - Catalog. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 მარტი 2019. ციტირების თარიღი: 8 May 2018
↑ Migliorino, p. 122
↑ „Lebanon profile – Overview“. 24 August 2011. ციტირების თარიღი: 4 November 2011.
↑ (1 July 2003) New media in the Muslim world: the emerging public sphere. Indiana University Press, გვ. 63–65. ISBN 978-0-253-34252-2. ციტირების თარიღი: 11 December 2011.
↑ سفير لبنان بالقاهرة : حريصون على تدعيم أواصر التعاون مع مصر. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 April 2016. ციტირების თარიღი: 8 May 2018.

[Stokes,_Jamie_page_406-1] Stokes, Jamie. Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, page 406

[2] Migliorino, p. 166

[3] Khalil Saleeby (1870-1928): A Founder of Modern Art in Lebanon. ციტირების თარიღი: 2019-10-02

[4] Media Art Net | Ra'ad, Walid: Biography. Medienkunstnetz.de. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 April 2012. ციტირების თარიღი: 5 May 2012.

[5] The Hindu (5 January 2003). Called by life. The Hindu. 5 January 2003. Retrieved 8 January 2007.

[MusicLP-6] Carter, Terry (15 July 2008). Lonely Planet Syria & Lebanon.

[Traditional-7] Sheehan, Sean (30 August 2007). Lebanon.

[8] McKenzie, Robert. Comparing Media from Around the World, Pearson/Allyn and Bacon, 2006, p. 372 ISBN 0-205-40242-9

[9] Kamalipour, Yahya (15 November 2001). Media, sex, violence, and drugs in the global village.

[rock_hall-10] Library and Archives Subject File (Rock and Roll Hall of Fame and Museum Records--Curatorial Affairs Division Records) - Rock and Roll Hall of Fame and Museum - Library and Archives - Catalog. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 მარტი 2019. ციტირების თარიღი: 8 May 2018

[11] Migliorino, p. 122

[12] „Lebanon profile – Overview“. 24 August 2011. ციტირების თარიღი: 4 November 2011.

[b1-13] (1 July 2003) New media in the Muslim world: the emerging public sphere. Indiana University Press, გვ. 63–65. ISBN 978-0-253-34252-2. ციტირების თარიღი: 11 December 2011.

[14] سفير لبنان بالقاهرة : حريصون على تدعيم أواصر التعاون مع مصر. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 April 2016. ციტირების თარიღი: 8 May 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]