ლახტი (იარაღი)

ჭვირული ლახტები. დას. საქართველო, XVII ს. სვანეთის მუზეუმი (საქართველოს ეროვნული მუზეუმი).

ლახტი — საბრძოლო საცემი იარაღი. არსებობდა მისი რამდენიმე ნაირსახეობა. ზოგან ლახტი მხედართმთავრის ძალაუფლების სიმბოლო იყო. „ლახტის“ შესახებ სულხან-საბა ორბელიანის ლექსიკონში ვკითხულობთ:

	„ლახტი — უმკვეთლო საცემი საომარი“, „გურზი — ლახტივით დიდი, უფრთო“
	()

შესაბამისად, საბას განმარტების მიხედვით „ლახტი“ ქართულად „გურზის“ (სპ. „გორზ“ — მრგვალთავიანი საბრძოლო საცემი იარაღის), მსგავსი, ოღონდ ფრთებიანი იარაღია.

ლახტის ფორმა (კვერთხის თავი მკვეთრად გამოკვეთილი ფრთებით), როგორც ჩანს, ჩამოყალიბდა არაუადრეს XII–XIII საუკუნეების მიჯნისა. ამ პერიოდით თარიღდება ლახტის თავების უძველესი ნიმუშები (რკინისა და ბრინჯაოს) აღმოსავლეთ ევროპისა და მახლობელი აღმოსავლეთის ტერიტორიიდან. საქართველოში იარაღის ეს სახეობა კარგად უნდა ყოფილიყო ცნობილი, რასაც, მუზეუმებში დაცული ექსპონატების სიუხვე, წერილობითი წყაროები და სხვადასხვა გამოსახულებები ადასტურებს. ქართულ წერილობით წყაროებში „ლახტის“ ხსენება უკვე XII საუკუნიდან გვხდება. „ამირანდარეჯანიანში“ ვკითხულობთ „წინასვე თქვეს მშვილდისა არა აღება, ყოველსავე შუბითა, ხრმლითა და ლახტითა იბრძოდეს“. „ვეფხისტყაოსნის“ მიხედვით ფატმანთან მყოფი ავთანდილი „ადგა და ლახტი აიღო…“.

XVII ს-ში დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული იყო ლახტი ფრთებზე ხმლისებური ჭვირებით. მსგავსი ლახტები ოსმალურ, სპარსულ და ევროპულ მასალებში არ გვხდება. სავარაუდოდ, დაახ. XVII საუკუნის პირველ ნახევარში ან შუა ხანებში, დასავლეთ საქართველოში მოქმედებდა სახელოსნო, სადაც აღნიშნული ხმლისებურ-ჭვირიანი ლახტები მზადდებოდა.

ქართული მითებში ლახტით, ღვთისშვილები ანადგურებენ დევებს, რისთვისაც ისინი „ლახტიანებად“ იხსენიებიან საკულტო ტექსტებში. კოპალას მიმართავენ შემდეგნაირად: „გმირო კოპალა, ლაღო, ლახტიანო“.