ლარისა ალექსანდროვსკაია

ლარისა ალექსანდროვსკაია
ლარისა ალექსანდროვსკაია
დაბადების თარიღი	15 თებერვალი, 1904; მინსკი, რუსეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	23 მაისი, 1980 (76 წლის); კიევი, ბსსრ, სსრკ
მოქალაქეობა	რუსეთის იმპერია სსრკ
ჯილდოები	სსრკ სახალხო არტისტი (1940)

ლარისა პომპეის ასული ალექსანდროვსკაია (ბელარ. Ларыса Пампееўна Александроўская; დ. 15 თებერვალი, 1904, მინსკი — გ. 23 მაისი, 1980) — ბელორუსი საოპერო მომღერალი (სოპრანო), თეატრალური რეჟისორი, საზოგადო მოღვაწე.^[1] ბელორუსიის სსრ სახალხო არტისტი (1938), სსრკ სახალხო არტისტი (1940).^[1]

ბიოგრაფია

ლარისა ალექსანდროვსკაია დაიბადა 1904 წელს მინსკში, რკინიგზის თანამშრომლის, პომპეი ვასილის ძე ალექსანდროვსკის ოჯახში, რომლის მამა იყო მართლმადიდებელი მღვდელი - ვასილი ანდრეის ძე ალექსანდროვსკი. მისმა ყველა ვაჟმა მიიღო რელიგიური განათლება, მაგრამ მხოლოდ ერთმა დაუკავშირა თავისი ცხოვრება ეკლესიას.

ლარისას მუსიკალური შესაძლებლობები ადრევე გამოვლინდა: სკოლის წლებში ის კარგად უკრავდა გიტარაზე და გამოდიოდა სამოყვარულო სპექტაკლებში. ბავშვობიდანვე უყვარდა ხალხური სიმღერების მოსმენა და შესრულება.

1914 წელს, გერმანული ინტერვენციისგან თავის დასაღწევად, მშობლებთან ერთად პეტერბურგში გადავიდა საცხოვრებლად. აქ მომავალი მომღერალი შეხვდა ნამდვილ პროფესიონალებს, რომელთა გაცნობამ განსაზღვრა მისი მომავალი ბედი. მეგობართან მან პირველად მოუსმინა პროფესიონალ ოპერის მომღერალს - მარიას ოპერის თეატრის ცნობილ მომღერალს ლიდია ლიპკოვსკაიას. ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა სპექტაკლის ნახვამ, რომელშიც ფ. შალიაპინი მონაწილეობდა. შეიძლება ჩაითვალოს, რომ სწორედ ამ მოვლენებმა განაპირობა ლარისას მუსიკალური ინტერესები სიცოცხლის ბოლომდე. ერთ-ერთ სასკოლო საღამოზე ის გამოდიოდა დუეტში (ლიზასა და პოლინას დუეტი პ. ჩაიკოვსკის „პიკის ქალი“). მღეროდა გამომხატველად და ემოციურად. კონცერტზე იმყოფებოდა მარიას ოპერის თეატრის სოლისტი, პროფესორი ელენა სერნო-სოლოვიევიჩი, რომელმაც შენიშნა ახალგაზრდა მომღერალი და შესთავაზა, სერიოზული სიმღერის გაკვეთილები დაეწყო. სამწუხაროდ, ოჯახი მალევე გადავიდა მინსკში და მეცადინეობა შეწყდა.

1919-24 წლებში იყო სამოყვარულო დასის წევრი დასავლეთ ფრონტის პოლიტიკურ განყოფილებაში.

დაამთავრა ბელორუსიის მუსიკალური ტექნიკუმი (1928), სიმღერის განხრით (ვ. ცვეტკოვას და ა. ბონაჩიჩის კლასი); ოპერისა და ბალეტის სტუდია მინსკში (1933)^[1]. 1933 წლიდან იყო ბელორუსის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სოლისტი. ასრულებდა როგორც სოპრანოს, ასევე მეცო-სოპრანოს პარტიებს. გამოდიოდა ასევე როგორც საკონცერტო მომღერალი - ასრულებდა ბელორუსულ ხალხურ სიმღერებს და კამერულ ნაწარმოებებს.

დიდი სამამულო ომის დასაწყისში ალექსანდროვსკაიამ მინსკი დატოვა ყოველგვარი ნივთებისა და საბუთების გარეშე, მხოლოდ შვილი წაიყვანა საავადმყოფოდან. მას უწევდა ათეულობით მოგზაურობა ფრონტის ხაზზე, როგორც წინა ხაზის საკონცერტო ბრიგადების წევრს. იყო სკკპ წევრი 1942 წლიდან.

იმ მძიმე ომის პერიოდში ბელორუსში მუსიკალური განათლების სისტემა ჯერ კიდევ არ იყო ჩამოყალიბებული. სამოყვარულო მუსიკალური საქმიანობის მხოლოდ რამდენიმე მაგალითი იყო, სადაც მომავალმა არტისტმა უკვე გამოიჩინა თავი, მუშათა კლუბებში გამოსვლით. ლარისას ცხოვრებაში ერთ-ერთი გარდამტეხი იყო მისი მონაწილეობა დასავლეთის ფრონტის პოლიტიკურ დეპარტამენტში ნახევრად პროფესიონალური თეატრის ორგანიზებასა და შემდგომ მხატვრულ საქმიანობაში, სადაც მან ითამაშა სპექტაკლებში. ამასთან ერთად შეასრულა ხალხური სიმღერები, მონაწილეობა მიიღო იუმორისტულ სცენებში და იცეკვა. ამ გამოსვლებმა მომღერალს დიდი პოპულარობა მოუტანა.

1951-1960 წლებში იყო ბელორუსის ოპერისა და ბალეტის თეატრის მთავარი რეჟისორი. აირჩიეს საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის წევრობის კანდიდატად (1952, 1954, 1956). ბელორუსის თეატრალური ასოციაციის ერთ-ერთი ორგანიზატორი (1946 წლიდან - თავმჯდომარე, 1976 წლიდან - საპატიო თავმჯდომარე). მე-2–4 მოწვევის სსრკ უმაღლესი საბჭოს და მე–3–5 მოწვევის სსრ უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი.^[1]

ბოლო პერიოდში მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესდა. 1980 წლის 23 მაისს სსრ მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე ნინა სნეჟკოვა სახლში ეწვია. ასეთი სტუმრის მოულოდნელი მოსვლით გახარებული მსახიობი ძალიან აღელვებული იყო. სნეჟკოვამ დაარწმუნა იგი საავადმყოფოში წასულიყო და ექიმები გამოიძახა მის სანახავად. როცა მივიდნენ, ალექსანდროვსკაია კარის გასაღებად ადგა და იქვე უსულოდ დაეცა.

დაკრძალულია მინსკის აღმოსავლეთის სასაფლაოზე.

შემოქმედება

ლარისა ალექსანდროვსკაიას პროფესიული უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბება დაიწყო 1920-იან წლებში. 1920 წლიდან მომღერალი გამოდიოდა დასავლეთის ფრონტის მთავარ პოლიტსაგანმანათლებლო ჯგუფში. 1927 წელს მან შეასრულა ბელორუსული ხალხური სიმღერები მაინის ფრანკფურტის საერთაშორისო მუსიკალურ გამოფენაზე (ვ. კოვალევასთან, ა. დალივასთან, მარია ლიტვინენკოსთან, ირმა იაუნზესთან ერთად)^[2]. მან პირველი საოპერო როლი შეასრულა 1928 წელს (მარგარიტა შარლ გუნოს „ფაუსტში“). 1933-1960 წლებში მოღვაწეობდა ბელორუსიის სსრ ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო თეატრში.

მისმა დიაპაზონმა მომღერალს საშუალება მისცა შეესრულებინა როგორც სოპრანოს, ასევე მეცო-სოპრანოს პარტიები. მისმა თანდაყოლილმა მუსიკალურობამ, დრამატულმა ტემპერამენტმა და ცხოვრების ღრმა ცოდნამ განსაზღვრა მის მიერ შექმნილი სურათების ძლიერი ემოციური გავლენა. ლარისა ალექსანდროვსკაიას შესრულების სტილი გამოირჩეოდა გამჭოლი ლირიზმითა და როლების უნიკალური ვოკალური და სცენური ინტერპრეტაციით. მან წარმატებით შეასრულა როლები კლასიკურ და ეროვნულ ოპერებში. იგი გამოდიოდა როგორც საკონცერტო მომღერალი და ბელორუსულმა ხალხურმა სიმღერებმა მნიშვნელოვანი ადგილი დაიკავა მის რეპერტუარში.^[1]

სარეჟისორო საქმიანობაში მან განავითარა რეალისტური თეატრალური ტრადიციები.

იგი გამოდიოდა უცხოეთის ბევრ ქვეყანაში (გდრ, ბულგარეთი, პოლონეთი, ჩეხოსლოვაკია, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, შვედეთი და ა.შ.).

იყო ბელორუსიის თეატრალური ასოციაციის ერთ-ერთი ორგანიზატორი: 1946 წლიდან - თავმჯდომარე, 1976 წლიდან - საპატიო თავმჯდომარე.

1950-1970-იან წლებში აქვეყნებდა სტატიებს.

ჯილდოები და აღიარება

ხსოვნა

1982 წელს მინსკში, ზახაროვის ქუჩა № 27-ში, სახლში, სადაც ალექსანდროვსკაია ცხოვრობდა, დამონტაჟდა მემორიალური დაფა (მოქანდაკე გ. მურომცევი)
1987 წლიდან იმართება ლარისა ალექსანდროვსკაიას სახელობის რესპუბლიკური ვოკალური კონკურსი
1992 წელს დაარსდა ლარისა ალექსანდროვსკაიას პრემია თეატრალური ხელოვნების სფეროში
ლარისა ალექსანდროვსკაიას სახელს ატარებს მინსკის № 1 მუსიკალური სკოლა^[4]
ლ. ალექსანდროვსკაიას სახელს ატარებს ბელორუსიის დიდი თეატრის კამერული დარბაზი (120 ადგილი)

ლიტერატურა

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік / Уклад. Дубянецкі Э. — Мінск, 2003;
Ладыгина А. Лариса Помпеевна Александровская: Документально-театральный роман. — Мінск, 2002;
Лукас, Д. Л. П. Александроўская // Мастацтва Савецкай Беларусі. — Мінск, 1955. С. 279—287;
Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. — Мінск, 2002. С. 30-31;
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 494 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1. А капэла — Габелен. — 727 с. — 10 000 экз.
Рузов Г., Л. П. Александровская. — М.;Л., 1950

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
↑ Краткая биография (რუსული)
↑ Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт. (стр. 455)
↑ Детская музыкальная школа искусств № 1 имени Л.П.Александровской г.Минска

[БС-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.

[2] Краткая биография (რუსული)

[3] Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт. (стр. 455)

[4] Детская музыкальная школа искусств № 1 имени Л.П.Александровской г.Минска

[1]

[2]

[3]

[4]