კუნიგუნდა ლუქსემბურგელი

კუნიგუნდა ლუქსემბურგელი
დაბ. თარიღი	978
დაბ. ადგილი	ლუქსემბურგის საგრაფო
გარდ. თარიღი	3 მარტი, 1039
გარდ. ადგილი	კაუფუნგენის სააბატო
დასაფლავებულია	ბამბერგის საკათედრო ტაძარი
მოქალაქეობა	ლუქსემბურგის საგრაფო
საქმიანობა	ქრისტიანი მონაზონი და სუვერენი
მეუღლე	ჰაინრიხ II
მამა	ზიგფრიდ ლუქსემბურგელი
დედა	ჰედვიგ ნორდგაუელი .
ხელმოწერა
კუნიგუნდა ლუქსემბურგელი ვიკისაწყობში

კუნიგუნდა ლუქსემბურგელი, OSB-ს წევრი (დაახლ. 975 – 3 მარტი, 1040 წლის., ), ასევე ცნობილი სახელებით: კუნიგუნდესი, კუნიგუნდა, კუნიგონდა, ხოლო ლათინურად — Cunegundis ან Kinigundis, იყო საღვთო რომის იმპერიის იმპერატრიცა ჰაინრიხ II-ის მეუღლე.

მისი ქმარის გარდაცვალების შემდეგ 1024 წელს, კუნიგუნდა დროებით მართავდა იმპერიას როგორც რეგენტი. ის წმინდანად არის შერაცხული და ითვლება ლუქსემბურგის მფარველ წმინდანად. მისი ხსენების დღე არის 3 მარტი.

ცხოვრება

კუნიგუნდა იყო თერთმეტი შვილიდან ერთ-ერთი, რომელიც ზიგფრიდ I ლუქსემბურგელისა და (922 – 998 წლის 15 აგვისტო) და მისი ცოლის ჰედვიგის შვილი იყო. მრავალი გენეალოგი ცდილობდა დაედგინა, რომელი ჰედვიგი იყო კუნიგუნდას დედა, თუმცა არსებობს სხვადასხვა მოსაზრება. ერთ-ერთი ცნობილი თეზისის მიხედვით (ჯოზეფ დეპუანის), ჰედვიგი იყო ლორენის ჰერცოგის, გილბერტისა მისი ცოლის, გერბერგა საქსონიელის (რომელიც ჰაინრიხ I-ის ქალიშვილი იყო) ქალიშვილი. თუ ეს სიმართლეა, მაშინ კუნიგუნდა უნდა დაქორწინებულიყო მის შორეულ ნათესავზე, თუმცა ჰაინრიხ II, მკაცრად ეწინააღმდეგებოდა ნათესაურ ქორწინებებს, ამიტომ შესაძლოა, რომ ეს ვარაუდი მცდარია.

ასევე ხშირად ვხვდებით მოსაზრებას, რომ კუნიგუნდა იყო შვაინფურტის ბერტოლდისა და ვალბეკელი აილიკას (გრაფ ლოთარის ქალიშვილის) შვილი. კუნიგუნდას ბებიაც (მამის მხრიდან), სახელად კუნიგუნდა, კაროლინგი იყო, ამიტომ ლუქსემბურგელი კუნიგუნდა კარლ დიდის მეშვიდე თაობის შთამომავალი გახლდათ.

კუნიგუნდა დაქორწინდა ჰაინრიხ II-ზე 999 წელს. ამბობენ, რომ კუნიგუნდას ბავშვობიდან მონაზვნად ყოფნა სურდა და ჰაინრიხთან ქორწინებაც მხოლოდ სულიერი კავშირი იყო (ე.წ. „თეთრი ქორწინება“), რაც ნიშნავს, რომ წყვილმა ურთიერთობა მხოლოდ მეგობრული თანაცხოვრებისთვის შექმნა და სქესობრივი კავშირი არ ჰქონიათ. გავრცელებულია მოსაზრება, რომ კუნიგუნდამ წინასწარ დადებული აღთქმით და ჰაინრიხის თანხმობით შეინარჩუნა ქალწულობა. თუმცა ეს დისკუსიური საკითხია – ზოგიერთი ისტორიკოსი თვლის, რომ წყვილის უშვილობაში ერეოდათ - თეთრი ქორწინება. სხვა მკვლევრები კი თეთრ ქორწინებას ცალსახად აღიარებენ.

ქორწინების პერიოდში ჰაინრიხი ბავარიის ჰერცოგი იყო და მოგვიანებით გახდა გერმანიის მეფე („Rex Romanorum“). ისინი ერთად აკურთხეს 1002 წლის 9 ივლისს მაინცში, ხოლო კუნიგუნდა ცალკე გამეფდა 1002 წლის 10 აგვისტოს პადერბორნში, რაც გერმანელი დედოფლისთვის პირველი დამოუკიდებელი კორონაცია იყო. მისი წინამორბედები იმპერატრიცებად რომში იდგამდნენ გვირგვინს იმ მეფის ცოლად ყოფნის შემდეგ, ვინც უკვე კურთხეული იყო.

ჰაინრიხი შემდეგში ასევე იქნა კურთხეული იტალიის მეფედ 1004 წლის 15 მაისს პავიაში, თუმცა არ არსებობს მტკიცებულება, რომ კუნიგუნდა ასევე იქნა კურთხეული იტალიის დედოფლად.

კუნიგუნდა აქტიურად იყო ჩართული პოლიტიკაში. ოტონიანთა დინასტიის დედოფლებს ხშირად ეწოდებოდათ consors regni („მმართველობის თანამონაწილე“), რაც გამოჩნდა იმდროინდელ დოკუმენტებშიც. ჰაინრიხის საბუთების თითქმის მესამედში კუნიგუნდა ფიგურირებს როგორც მფარველი ან ინიციატორი. ის ასევე მონაწილეობდა იმპერიულ საბჭოებში და ჰაინრიხის ეკლესიისათვის მიწების გადაცემაზე დიდ გავლენას ახდენდა — მაგალითად, ბამბერგის ტაძარსა და მონასტერზე.

ის ასევე ეწვია რომს მეუღლესთან ერთად მისი საღვთო რომის იმპერატორად კურთხევის დროს, და იქვე, წმინდა პეტრეს ბაზილიკაში, 1014 წლის 14 თებერვალს კუნიგუნდაც იქნა კურთხეული იმპერატრიცად. კორონაციას ბენედიქტ VIII ხელმძღვანელობდა.

იმპერატრიცობის დროს კუნიგუნდა მძიმედ დაავადდა და აღთქმა დადო — თუ განიკურნებოდა, ბენედიქტელთა ორდენის მონასტერს დააარსებდა კასელში. განკურნების შემდეგ მან პირობა შეასრულა და დაიწყო მშენებლობა. თუმცა ჰაინრიხი გარდაიცვალა 1024 წელს, მშენებლობის დასრულებამდე.

მისი გარდაცვალების შემდეგ კუნიგუნდა იძულებული გახდა იმპერიის რეგენტი გამხდარიყო, რასაც თავდაპირველად თავისი ძმის დახმარებით ახორციელებდა. მოგვიანებით მან იმპერიული სიმბოლოები გადასცა ახალ იმპერატორს – ჰაინრიხ II-ის მემკვიდრეს კონრად II-ს, რომელიც 1024 წლის 8 სექტემბერს აირჩიეს იმპერატორად.

რელიგიური ცხოვრება და სიკვდილი

იმპერატრიცა კუნიგუნდას გვირგვინი

ქვრივობის პერიოდში კუნიგუნდა შედარებით ღარიბად ცხოვრობდა, რადგან მისი და ჰაინრიხის მიერ ქველმოქმედებისათვის გაღებული უზარმაზარი ქონება თითქმის მთლიანად დაიხარჯა.

1025 წელს, ზუსტად ერთი წლის შემდეგ ჰაინრიხის გარდაცვალებიდან, კუნიგუნდა წავიდა გერმანიის ჰესენის კაუფუნგენის მონასტერში, რომელიც თავადვე დააფუძნა და იქ ბენედიქტელთა ორდენის მონაზვნად აღკვეცილ იქნა. მონასტრის კურთხევისას მან მიართვა ჭეშმარიტი ჯვრის წმინდა ნაწილები, მოიხსნა სამეფო სამკაულები და მოირგო მონაზვნის სამოსი. მონასტერში იგი სიცოცხლის ბოლომდე დარჩა, ემსახურებოდა ავადმყოფებს, ეწეოდა ქველმოქმედებას და ლოცვას. კუნიგუნდა გარდაიცვალა 1040 წლის 3 მარტს კაუფუნგენში. დაკრძალეს ბამბერგის საკათედრო ტაძარში, ჰაინრიხის გვერდით, თუმცა ზოგი ვარაუდით ის თავდაპირველად სხვაგან იყო დაკრძალული და მხოლოდ 1201 წელს გადაიტანეს ტაძარში მისი წმინდანად შერაცხვის შემდეგ.

კანონიზაცია და ვენერაცია

იმპერატორ ჰაინრიხ II-სა და იმპერატრიცა კუნიგუნდას საფლავი, ავტორი — ტილმან რიმენშნაიდერი

ცეცხლოვანი გუთნების გამოცდისას კუნიგუნდამ დაამტკიცა თავისი უდანაშაულობა.

კუნიგუნდა წმინდანად შერაცხა რომის პაპმა ინოკენტი III-მ 1200 წლის 29 მარტს — 53 წლის შემდეგ ჰაინრიხის კანონიზაციიდან (რომელიც მოხდა 1147 წლის ივლისში). მის კანონიზაციამდე შედგა ბიოგრაფია, რომელშიც აღწერილია იმ სასწაულები, რომლებსაც კუნიგუნდა თითქოს ახდენდა.

ერთ-ერთ ლეგენდაში, როცა მას ცილისწამებით მრუშობაში დასდეს ბრალი, კუნიგუნდა ცხელი რკინის ნაჭრებზე სიარულით დაამტკიცებს თავის სიწმინდეს — იგი დაზიანების გარეშე გადალახავს გამოცდას, რაც ჰაინრიხმა დიდი სიხარულით აღინიშნა.

მეორე ლეგენდის მიხედვით, ერთხელ კუნიგუნდას ღამით ჩაეძინა და მონამ საწოლზე გადააწვინა. მონაზონსაც ჩაეძინა და სანთელმა საწოლი დააბურა. გაღვიძებულმა კუნიგუნდამ ჯვრის ნიშანი გამოისახა და ცეცხლი მყისვე ჩაქრა.

მესამე ლეგენდაში მისი დისშვილი კაუფუნგენის მონასტრის წინამძღვარი იუდიტია წარმოდგენილი. იუდიტი მსუბუქი ხასიათის ქალი იყო და მარხვების ნაცვლად დროს გართობაში ატარებდა. კუნიგუნდამ არაერთხელ მიმართა მას, მაგრამ უშედეგოდ. ბოლოს ისე გაბრაზდა, რომ სახეში სილა გააწნა — ჭრილობა მთელი სიცოცხლე დარჩა და სამაგალითო იყო მათთვის, ვინც მონაზვნობას სერიოზულად არ მოეკიდებოდა.

წმინდა კუნიგუნდა ფართოდ არის გავრცელებული. მისი სახელობის ეკლესიები გვხვდება, მაგალითად, დეტროიტში (აშშ), პოლონეთში და ბამბერგის არქიეპისკოპოსობაში (გერმანია). ის ლუქსემბურგის მფარველ წმინდანად ითვლება. კლაუზენის მაცხოვრის ეკლესია მას ეძღვნება, სადაც კვირაობით და დღესასწაულებზე ტრიდენტინული მესა ტარდება.

წმინდა კუნიგუნდა წმინდანად არის შერაცხული აგრეთვე [[აღმოსავლური მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლური ეკლესიაშიც], სადაც მისი ხსენების დღე 3 მარტია.

აღქმა და ხატწერა

ბამბერგის ქვედა ხიდზე იმპერატრიცა კუნიგუნდას ქანდაკება

გარდა პოლიტიკური ცხოვრებაში მონაწილეობისა, ჰაინრიხ II, საღვთო რომის იმპერატორი ხშირად ასახავდა თავის მეუღლეს იმპერიულ წარმოდგენებში.

მისი თანასწორი მონაწილეობა მმართველობაში ხაზგასმულია იმპერატორის მიერ 1012 წელს რაიჰენაუს მონასტრიდან (ბოდენის ტბაზე) დაკვეთილ ხელნაწერში – „ჰაინრიხ II-ის პერიკოპებში“. ამ მონასტრიდან მომდინარეობს იმ დროის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წიგნის მინიატურები და ყდები. მიძღვნის გამოსახულებაზე წარმოდგენილია წყვილის კორონაცია იესო ქრისტეს მიერ. წყვილს თან ახლავს მოციქულები პეტრე და პავლე. ჰაინრიხი გამოსახულია მეფობის გლობუსით და კვერთხით. კუნიგუნდა იმავე ზომაშია გამოსახული, როგორც ჰაინრიხი, და ხელი აქვს მიმართული პირდაპირ ქრისტესკენ — ეს აქტიური ჟესტი მის პოლიტიკურ როლზე მიანიშნებს. მიძღვნის ლექსში მას მოიხსენიებენ როგორც თანამმართველს (ლათ. conregnans), რაც ხაზს უსვამს მმართველ წყვილის კონცეფციას.

კანონიზაციის შემდეგ კუნიგუნდას წმინდანის სახით გამოსახვა გავრცელდა ეკლესიურ ხელოვნებაში, განსაკუთრებით ფრანკონიაში. როგორც ბამბერგის საკათედრო ტაძრის და ეპარქიის დამფუძნებელი, ის თავის მეუღლესთან ერთად გამოსახულია ტაძრის მთავარი პორტალის, ე.წ. „ადამის კარიბჭის“ სკულპტურულ ჯგუფში (1235 წ.). მარცხენა მხარეს გამოსახულია წმინდა სტეფანე, კუნიგუნდა და ჰაინრიხი, მარჯვნივ კი — პეტრე, ადამი და ევა. კუნიგუნდა, როგორც დონორი, მარჯვენა ხელში ეკლესიის მოდელს უჭირავს, ხოლო მარცხენა ხელით ქმრისკენ მიუთითებს, რაც მის მხარდაჭერას გამოხატავს.

გოთიკური ფრესკა: Sacra Conversazione, კარინტია. მარცხნიდან მარჯვნივ: წმინდა გილდასი, გურკის ჰემა, ღვთისმშობელი და იესო ბავშვი, წმინდა კუნიგუნდა და წმინდა გიორგისი

კუნიგუნდას მთავარი ატრიბუტია ცხელი გუთანი, რადგან ლეგენდის მიხედვით, მან უდანაშაულობა დაამტკიცა ცეცხლოვან გუთნებზე დაუზიანებლად სიარულით. ეს სცენა გამოსახულია ბამბერგის საკათედრო ტაძრის კირქვით გაკეთებულ სამარხზე (Tumba), რომელიც 1499–1513 წლებში შექმნა ტილმან რიმენშნაიდერმა, გერმანელი სკულპტურის ერთ-ერთმა უდიდესმა ოსტატმა. იმპერიული წყვილის ორმაგი სამარხი აჩვენებს წყვილს, ლომებითა და ბავარიულ-ლუქსემბურგულ გერბით ფეხებთან. ლომი, როგორც სიმბოლო ძალისა, ტრადიციულად მამაკაცთა სამარხებს ამშვენებდა, ქალებს კი ჩვეულებრივ ძაღლი ჰქონდათ, როგორც ერთგულების სიმბოლო. კუნიგუნდას ლომით გაფორმება მიუთითებს მის ძლიერ პოლიტიკურ სტატუსზე.

ლუქსემბურგში, სადაც ის ერთადერთი ქალი წმინდანია, აგებულია მისი სახელობის კლაუზენის წმინდა კუნიგუნდას ეკლესია 1865 წელს და 1906 წელს მოხატულია მისი ცხოვრების სცენებით. 1959 წელს აკურთხეს კუნიგუნდას ზარი („Cloche St. Cunégonde“). ეკლესიაში ინახება მისი ხის ქანდაკება და კბილი, როგორც რელიქვია. ასევე არსებობს კუნიგუნდას ოქტაგონური სამლოცველო Heiderscheidergrund-ში (Heischtergronn), აშენებული 1848–1852 წლებში, რომელშიც ქანდაკება დგას მთავარი საკურთხევლის მარცხნივ. მის სახელს ატარებს ორი ეკლესია Park Hosingen-ის სამრევლოში: Oberschlinder-ის სამლოცველო, 1875 წელს ნაკურთხი წმინდა კუნიგუნდას და მიქაელ მთავარანგელოზის პატივსაცემად, და Hoscheid-Dickt-ის ეკლესია, აშენებული 1852 წელს — ეს უკანასკნელი ლუქსემბურგში კუნიგუნდასადმი მიძღვნილი უძველესი ეკლესიაა.

იხილეთ აგრეთვე

• Plenitudo potestatis — ტერმინი, რომლის პირველი შუასაუკუნეობრივი მაგალითი ფიქსირდება კუნიგუნდას კანონიზაციის შესახებ გამოცემულ პაპის ბულაში.
• კათოლიკე წმინდანების სია
• საღვთო რომის იმპერატრიცების სია
• ლუქსემბურგის წმინდა კუნიგუნდა — მფარველი წმინდანის არქივი

ლიტერატურა

• "О почитании святых, просиявших на западе". Православная церковь в Гамбурге. 2012-01-13. Retrieved 2021-06-22.
• "Православный календарь: 03 МАРТА (16 марта)". www.palomnik.org. Retrieved 2021-06-22.
• "Вышел в свет новый 39-й том "Православной энциклопедии"". www.encyclopedia.ru. Retrieved 2021-06-22.
• Martyrologium Romanum, 3 March, #8 (2005)
• Jackman, Donald C. (2012). Studia Luxembourgensia. Pennsylvania: Editions Enlaplage. p.25.
• Weinfurter, Stefan (1999). Heinrich II. (1002–1024) Herrscher am Ende der Zeiten. Regensburg: Verlag Friedrich Puset. p.41.
• "Saint Kunigunde". New Catholic Dictionary. saints.sqpn.com. 7 October 2012.
• Bentley, James (1993). A calendar of saints : the lives of the principal saints of the Christian Year. London: Little, Brown. p. 45. ISBN 0-316-90813-4.
• "St. Cunegundes, Empress - Pictorial Lives of the Saints: with Reflections for Every Day in the Year". Garden of Mary.
• Farmer, David Hugh (1997). The Oxford dictionary of saints (4. ed.). Oxford [u.a.]: Oxford Univ. Press. p. 119. ISBN 0-19-280058-2.
• Melton, J. Gordon, Faiths Across Time: 5,000 Years of Religious History, Vol.2, Oxford: ABC-Clio, 2014, p. 664.
• "Saint Cunegundes". CatholicSaints.Info. 3 March 2009.
• Pflefka, Sven (2001). "Heilige und Herrscherin- Heilige oder Herrscherin? Rekonstruktionsversuche zu Kaiserin Kunigunde" Bericht des Historischen Vereins Bamberg 137, 35-52. p.37.
• Baumgärtner, Ingrid (2004). "Fürsprache, Rat und Tat, Erinnerung: Kunigundes Aufgaben als Herrscherin" In: Dick, Stefanie & Jarnut, Jörg & Wemhoff, Matthias (ed.).Kunigunde- consors regni. Vortragsreihe zum tausendjährigen Jubiläum der Krönung Kunigundes in Paderborn (1002–2002). München: Wilhelm Fink Verlag, 47-70. p.49.
• Weinfurter, Stefan (2004). "Kunigunde, das Reich und Europa" In: Dick, Stefanie & Jarnut, Jörg & Wemhoff, Matthias (ed.). Kunigunde- consors regni. Vortragsreihe zum tausendjährigen Jubiläum der Krönung Kunigundes in Paderborn (1002–2002). München: Wilhelm Fink Verlag,9-28. p.23.
• It is speculated that her title in Latin would have been "Romanorum Imperatrix". The Latin word for "holy" was not included in the masculine title until later and so she would not have officially used it.
• Lives of the Saints: For Every Day of the Year edited by Rev. Hugo Hoever, S. O. Cist., Ph. D., New York: Catholic Book Publishing Co., (1955), p. 93
• Messe Traditionnelle (Tridentin) en Latin - Luxembourg
• "Святая Кунигунда". nika-el.livejournal.com. Retrieved 2021-06-22.
• "святая Кунигунда царица Германская". elitsy.ru (in Russian). Retrieved 2021-06-22.
• "Города Германии Путеводитель. Бамберг достопримечательности описание фото. Святая Кунигунда". www.lgroutes.com. Retrieved 2021-06-22.
• "Latin Saints of the Orthodox Patriarchate of Rome". www.orthodoxengland.org.uk. Retrieved 2021-06-22.
• "КУНИГУНДА". www.pravenc.ru. Retrieved 2021-06-22.
• Weinfurter, Stefan (1999). Heinrich II. (1002–1024) Herrscher am Ende der Zeiten. Regensburg: Friedrich Pustet Verlag. pp.97-99.
• Hirschmann, Frank G. & Maréchal, Romain (2014). Die heilige Kaiserin Kunigunde von Luxemburg. Trier: Verlag Michael Weyand. p.23.
• Hirschmann, Frank G. & Maréchal, Romain (2014). Die heilige Kaiserin Kunigunde von Luxemburg. Trier: Verlag Michael Weyand. p.32.
• "Riemenschneider, Tilman: Kaisergrabmal im Bamberger Dom – Historisches Lexikon Bayerns".
• Hirschmann, Frank G. & Maréchal, Romain (2014). Die heilige Kaiserin Kunigunde von Luxemburg. Trier: Verlag Michael Weyand. p.33.
• Hirschmann, Frank G. & Maréchal, Romain (2014). Die heilige Kaiserin Kunigunde von Luxemburg. Trier: Verlag Michael Weyand. p.34.
• Hirschmann, Frank G. & Maréchal, Romain (2014). Die heilige Kaiserin Kunigunde von Luxemburg. Trier: Verlag Michael Weyand. p.36.

რესურსები ინტერნეტში

• Catholic-forum.com
• Catholic.com}