კუიატაა
| კუიატაა* | |
|---|---|
| იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი | |
| |
| ქვეყანა |  დანია
|
| ტიპი | კულტურული |
| კრიტერიუმები | V |
| სია | [1] |
| რეგიონი** | ევროპა |
| გაწევრიანების ისტორია | |
| გაწევრიანება | 2017 (41-ე სესია) |
| ნომერი | 1536 |
| * იხ. ინგლ. სახელი UNESCO-ს სიაში. ** იუნესკოს მიერ კლასიფიცირებული რეგიონი. | |
|
მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 1536 ინგლ. • რუს. • ფრ. |
კუიატაა — სუბ-არქტიკული სასოფლო-სამეურნეო ლანდშაფტი გრენლანდიის სამხრეთ რეგიონში.[1] ეს არის პირველი ცნობილი მაგალითი სოფლის მეურნეობისა არქტიკაში და უძველესი მტკიცებულება ძველი ნორდიკული კულტურის გავრცელებისა ევროპის ფარგლებს გარეთ.[1] ამ რეგიონში X-დან XV საუკუნეებამდე და XVIII საუკუნიდან დღემდე არსებულმა უნიკალურმა თანაარსებობამ სოფლის მეურნეობასა და ზღვის ძუძუმწოვრებზე ნადირობას შორის განაპირობა ამ რეგიონის შეტანა იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში 2017 წელს.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ყველაზე ადრეული ცნობილი არქეოლოგიური ნაშთები კუიატაადან თარიღდება ძვ. წ. III ათასწლეულით, დაწყებული არქტიკის პატარა ინსტრუმენტების ტრადიციით და გაგრძელებული საქაქისა და დორსეტის კულტურებით, სამხრეთ გრენლანდიიდან გაქრობამდე.[2] X საუკუნეში ნორმანებმა დაიწყეს ჩამოსვლა სამხრეთ გრენლანდიაში, ერიკ წითურის ხელმძღვანელობით.[3] კუიატაის რეგიონში მიაგნეს რა სოფლის მეურნეობისთვის შესაფერის ღრმა ფიორდებს, მათ სწრაფად დააარსეს პატარა ფერმერული დასახლებები, ამ ტერიტორიას კი ეისტრიბიგდი (აღმოსავლეთის დასახლება) უწოდეს.[2] თუმცა, ნორმანების სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკა გრენლანდიაში განსხვავდებოდა სხვაგან არსებულისგან, უფრო მეტი აქცენტით ნადირობაზე, ვიდრე მარცვლეულის წარმოებაზე (სავარაუდოდ, რეგიონში მორჟებისა და სელაპების სიუხვის გამო), ასევე თხების მოშენებით ცხვრების ნაცვლად.[2] ასევე აშენდა საირიგაციო სისტემები საქონლის გამოსაკვებად, რომელთაგან ზოგიერთი დღემდე შემორჩა როგორც ჩრდილოეთ ატლანტიკაში ერთადერთი გადარჩენილი შუა საუკუნეების საირიგაციო სისტემები.[2]
აყვავების პიკზე, XIII საუკუნეში, ეისტრიბიგდს ჰყავდა საკუთარი ეპისკოპოსი და მოიცავდა 200-300 ფერმას.[3][2] ამ პერიოდში თულეს ხალხი მიგრირდა გრენლანდიაში და კონტაქტში შევიდა ნორმანებთან. თანაარსებობის ეს პერიოდი შესაძლოა 250 წელი გაგრძელებულიყო.[2] XV საუკუნისთვის ნორმანების სოფლები კუიატააში გაქრა და გრენლანდიაში სოფლის მეურნეობის მცირე ნიშნები მომდევნო რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში აღარ შეინიშნებოდა, 1780-იან წლებამდე, როდესაც ინუიტმა ქალმა, ტუპერნამ და მისმა ნორვეგიელმა მეუღლემ, ანდერს ოლსენმა, დაიწყეს ფერმის მოწყობა იგალიკუში, შუა საუკუნეების ეპისკოპოსის ყოფილ რეზიდენციაში.[3] ეს ტერიტორია მას შემდეგ უწყვეტად მუშავდება.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 UNESCO World Heritage Centre. Kujataa Greenland: Norse and Inuit Farming at the Edge of the Ice Cap. United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. ციტირების თარიღი: 2018-08-09
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Orri Vésteinsson. (January 2016) Nomination to UNESCO's World Heritage List -- Kujataa: a subarctic farming landscape in Greenland. The Greenlandic Ministry of Education,Culture, Research and Church. ციტირების თარიღი: 30 July 2021
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Kujataa Greenland: Norse and Inuit Farming at the Edge of the Ice Cap -- (Denmark) No 1536. International Council on Monuments and Sites (27 January 2016). ციტირების თარიღი: 30 July 2021
| |||||||
