კვებეკის დანებება
| კვებეკის დანებება | |||
|---|---|---|---|
| ინგლის-საფრანგეთის ომების ნაწილი ნაწილი | |||
 შამპლეინი ადმირალ კირკეს გადასცემს კვებეკს, 1629 წლის 20 ივლისი | |||
| თარიღი | 1628-1629 | ||
| მდებარეობა | წმინდა ლავრენტი, კვებეკი | ||
| შედეგი | ინგლისელების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
კვებეკის დანებება — კვებეკის აღება მოხდა 1629 წელს ინგლის-საფრანგეთის ომის დროს (1627–1629). ეს ყველაფერი მოახერხეს ინგლისელმა ჯარისკაცებმა, დევიდ კირკის მეთაურობით, რომლებმაც ქალაქს საკუთარ მარაგთან წვდომის უფლება არ მისცეს.
წინა მოვლენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იგი დაიწყო 1627 წელს დევიდ კირკის მამასთან ერთად, როდესაც რამდენიმე ლონდონელმა ვაჭარმა ჩამოაყალიბა ავანტიურისტთა კომპანია კანადაში, რათა განევითარებინა ვაჭრობა და დასახლება, მოგების მიზნით მდინარე წმინდა ლოურენსზე.[1] კერძო ინვესტორებისგან შემდგარი ჯგუფი, დაქირავებული იყო მეფისგან, როგორც ინგლისის გავლენის გაფართოების საშუალება საძიებო და კოლონიალურ განვითარებაში. როდესაც ინგლის-საფრანგეთის ომი დაიწყო იმავე წელს, კომპანიამ დააფინანსა ექსპედიცია, რომელიც ინგლისის ჩარლზ I-ის მიერ იყო დაკვეთილი, რათა ფრანგები გადაესახლებინათ კანადიდან. ფრანგებს ჰქონდათ დასახლებები მდინარე წმინდა ლავრენტზე.[1]
მისი ძმების ლუისის, თომას, ჯონის და ჯეიმსის თანხლებით (ზოგჯერ ჩაწერილია როგორც ჯარვისი), დევიდ კირკი გაემგზავრა სამი გემით, სავარაუდოდ ფლოტთან ერთად, რომელიც დასახელებულებს მიჰყავდათ სერ უილიამ ალექსანდრეს კოლონიზაციის პროექტის ფარგლებში, ჩარლზფორტში, აკადიაში.
კამპანია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კირკე შესაძლოა შეჩერებულიყო ფერილენდში, ჯორჯ კალვერტის კოლონიაში, პირველი ბარონი ბალტიმორი ნიუფაუნდლენდის აღმოსავლეთ სანაპიროზე ავალონის ნახევარკუნძულზე. კირკეს ექსპედიცია გაემგზავრა პორტ როიალში, რომელსაც ისინი გამოიყენებდნენ როგორც ბაზას. ძალებმა გადაცურეს მდინარე სენტ ლოურენსზე და დაიკავეს ტადუსაკი, კვებეკიდან ჩრდილოეთით 160 კილომეტრში. კირკემ სასწრაფოდ დაანგრია საფრანგეთის დასახლება, შემდეგ გარდაიცვალა და იგივე გააკეთა კაპ ტოურმენში.
წმინდა ლავრენტის ბლოკადა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კირკემ მოაწყო ბლოკადა, რათა გაენადგურებინა ნებისმიერი ფრანგული ხომალდი, რომელიც შევიდოდა მდინარეში, ეს მდინარე ამარაგებდა კვებეკს. სურსათის გემი დაიპყრეს და კირკემ გაგზავნა ბასკი მეთევზეები, როგორც ემისრები ლიდერ სამუელ დე შამპლენთან, რათა მოეთხოვათ მისთვის ციხე-ქალაქის დათმობა. შამპლენმა უარყო მოთხოვნა, რადგან იგი ელოდა შვებას საფრანგეთისგან, კირკემ კი გადაწყვიტა თავდასხმა განეხორციელებინა. ზამთრის დაწყებისთანავე კირკეს ხომალდები ინგლისში დაბრუნდნენ, მაგრამ გზაზე ისინი შეხვდნენ საფრანგეთის მომარაგების ფლოტს ადმირალ კლოდ როკემონ დე ბრისონის მეთაურობით. ინგლისელებმა ხელში ჩაიგდეს ფრანგული ხომალდები ხანმოკლე ბრძოლის შემდეგ.
შეჭრა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ექვსი გემისგან და სამი პინასისგან შემდგარმა ინგლისურმა შემტევმა ფლოტმა, 1629 წლის მარტში ჟაკ მიშელთან და შამპლენის დეზერტირთან ერთად, დატოვა გრეივსენდი, რათა მდინარე წმინდა ლავრენტიზე გაბატონებულიყო. შამპლენმა გაგზავნა რამდენიმე ადამიანი კვებეკიდან, რათა შეხვედროდნენ მოსალოდნელ დახმარების ფლოტს ემერი დე კაენის მეთაურობით, კვებეკის მაცხოვრებლები შიმშილის პირას იყვნენ და ძალიან უჭირდათ. შამპლენისთვის უცნობი, დე კაენი ასევე აცხადებდა, რომ აპრილში ევროპაში მშვიდობა სუზას ხელშეკრულებით გამოცხადდა. დე კაენს ყურეში შამპლენის მიერ გაგზავნილი ჯგუფი შეხვდა, ისინი დაატყვევეს ინგლისელებმა კვებეკისკენ მიმავალ გზაზე. კირკემ, რომელმაც ახლა იცოდა კვებეკში არსებული სასოწარკვეთილი მდგომარეობის შესახებ, გაგზავნა თავისი ძმები ლუისი და თომასი დანებების მოსათხოვად. შამპლენი დანებდა ყოველგვარი ალტერნატივის გარეშე 1629 წლის 19 ივლისს.[1]
შემდეგ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიღწეულით აღფრთოვანებულმა სამუელ დე შამპლენმა მიმართა გვირგვინის წერილების პატენტს, რათა მათ მიეცათ ვაჭრობისა და კანადაში დასახლების უფლება, წმინდა ლოურენსის გასწვრივ. სერ უილიამ ალექსანდრე ჩიოდა, რომ ასეთი პატენტი არღვევდა 1627 წლის თებერვალში შოტლანდიის დიდი ბეჭდით მიღებულ გადაწყვეტილებას და ადგილი ჰქონდა მიწის უკანონოდ მისაკუთრებას. ორი ჯგუფი კომპრომისზე წავიდა ძალების გაერთიანებით. ალექსანდრე დააარსებდა ანგლო-შოტლანდიურ კოლონიას ტადუსაკში, რომელიც დაიიკავებდა მთელ მიწას ათი ლიგის ფარგლებში მდინარის ორივე მხარეს, ხოლო კომპანიას ექნებოდა თავისუფალი ვაჭრობისა და ნავსადგურებით სარგებლობის უფლება.[1]
თუმცა, შამპლენი ამტკიცებდა, რომ ინგლისის მიწების წართმევა უკანონო იყო, რადგან ომი უკვე დასრულებული იყო. ის ყველაფერს ცდილობდა საფრანგეთში, რათა მიწები დაებრუნებინა. ინგლის-საფრანგეთის ომიდან მათი გასვლის შესახებ მიმდინარე მოლაპარაკებების ფარგლებში, 1632 წელს ინგლისელი ჩარლზ I დათანხმდა მიწების დაბრუნებას, იმის სანაცვლოდ, რომ ლუი XIII გადასცემდა მათ თავისი ცოლის სათავნოს. ამ პირობებს ხელი მოეწერა კანონში სენ-ჟერმენ-ან-ლეის ხელშეკრულებით. მიწები კვებეკსა და აკადიაში დაუბრუნდა ფრანგულ კომპანიას, სახელად ასი თანამოაზრე, [1] რომელმაც დაკარგა საწყისი ინვესტიციის 90% ფლოტის დაკარგვით.[2]
ვინაიდან ძმები კირკები დაიბადნენ და გაიზარდნენ საფრანგეთში, მათი ქმედება იქ ღალატად ითვლებოდა. პარიზში ძმები კირკების ფიგურა დაწვეს, როდესაც საფრანგეთის დამარცხების ამბავმა დედაქალაქამდე მივიდა.[1] ინგლისში 1631 წლის 1 დეკემბერს კლარენსუს მეფის მიერ ძმებ კირკებს მიენიჭათ კანტონი, როგორც მათი არსებული გერბების (თითოეული სათანადოდ განსხვავებული) გამაძლიერებელი. [3] კირკე რაინდად აკურთხეს 1633 წელს.[4]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "KIRKE, SIR DAVID, adventurer, trader, colonizer, leader of the expedition that captured Quebec in 1629, and later governor of Newfoundland", Dictionary of Canadian Biography Online
- ↑ Fischer, p. 433
- ↑ Kirke, Henry (1908). The First English Conquest of Canada with some account of the earliest settlements in Nova Scotia and Newfoundland, Second, London: Sampson Low, Marston & Co Ltd. ციტირების თარიღი: 2014-06-12.
- ↑ "Sir David Kirke and the Newfoundland Plantation", Newfoundland and Labrador Heritage