შინაარსზე გადასვლა

კეისრის ფორუმი

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
კეისრის ფორუმი

Foro di Cesare

რომის გეგმა
მდებარეობა იტალიის დროშა იტალია
სტატუსი დანგრეული
ისტორია
თარიღდება ძვ. წ. 46 წელი
კეისრის ფორუმი — იტალია
კეისრის ფორუმი
კეისრის ფორუმი ვიკისაწყობში

კეისრის ფორუმი (ლათ. Forum Iulium ან Forum Julium, Forum Caesaris)[1] — ფორუმი, რომელიც იულიუს კეისარმა ააშენა რომში, რომაულ ფორუმთან ახლოს, ძვ. წ. 46 წელს.

კეისარმა გადაწყვიტა აეშენებინა ფორუმი, რომელიც მის სახელს ატარებდა, რომის ფორუმის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში და შეიძინა ამ ტერიტორიის საკმაოდ ძვირადღირებული ნაკვეთები (საბოლოო ღირებულება, როგორც ამბობენ, 100 000 000 სესტერცი იყო) [2][3]. ფორუმის მშენებლობა, სავარაუდოდ, დაიწყო ძვ. წ. 51 წელს, თუმცა ციცერონსა და გაიუს ოპიუსს კეისრის სახელით უკვე ძვ. წ. 54 წელს დაევალათ მიწის ნაკვეთების შეძენა [2]. ფარსალოსის ბრძოლის წინა დღეს, ძვ. წ. 48 წელს, კეისარმა ტაძარი მიუძღვნა საუთარი კლანის წინაპარს, ვენუს ვიცტრიქსს. [4] კეისარმა ეს კი იმიტომ გააკეთა რომ ბრძოლაში პომპეის ღვთაების დახმარება სჭირდებოდა.

ფორუმი იყო 160 x 75 მეტრი, გადაჭიმული რომის ფორუმის სამხრეთ-აღმოსავლეთ მხარეს მდებარე არგილიტუმიდან ატრიუმ ლიბერტატისკენ [1][5]. ძვ. წ. 46 წელს, დასრულების შემდეგ, ის მიეძღვნა კეისარს და მის საქმეებს. მიძღვნის ნაწილად, კეისარმა დააფინანსა „დიდებული თამაშები“, რაც მიუთითებს პროექტში ჩადებულ გასაოცარ ხარჯებსა და კეისრის პირად ინტერესზე.

ზოგიერთი ფიქრობს, რომ რადგანაც ავგუსტუსმა აღჭურა დასავლეთი მხარე მაღაზიებითა და ოფისებით, ამიტომ ის იყო ადამიანი, რომელმაც იხილა ფორუმის დასრულება. [6]

კეისრის ფორუმის გეგმა

კეისრის ფორუმი თავდაპირველად ნიშნავდა რომის ფორუმის გაფართოებას. თუმცა, ფორუმი განვითარდა ისე, რომ მას ემსახურებოდა ორი დამატებითი მიზანი. რადგან კეისარი უფრო და უფრო ჩაერთო ამ პროექტში, ფორუმი გახდა საჯარო საქმიანობის ადგილი, რომელიც დაკავშირებული იყო სენატთან, გარდა კეისრისა და ვენერა გენექსის პირადი სალოცავისა.

კეისარი, მკვლელობამდე, სენატს ხვდებოდა თავის ტაძართან, რაც სენატისთვის ჩვეული არ იყო. კეისრის ფორუმს ასევე ჰქონდა გავლენა კურიაზე, რომლის აღდგენა კეისარმა დაიწყო ძვ. წ. 44 წელს. ეს აღდგენა კეისრის ფორუმს უფრო დააახლოებდა კურიასთან. ფორუმის დასავლეთ მხარეს მდებარე ათი ტაბერნა და მისი უკვე სენატის სახლთან ახლო მდებარეობა სიმბოლურად ასახავდა კეისრის გრძნობას, თავისა და სენატის ერთიანობის შესახებ.

კეისარმა ასევე დააყენა თავისი საყვარელი ცხენის ქანდაკება, ტაძრის წინ. მისი მკვლელობის შემდეგ, დაემატა კეისრის ქანდაკება, რომელიც ამ ცხენზე ზის. კეისარი (გენს იულია) თავის წინაპარ იულუსთან ერთად ითვლებოდა ვენერას შთამომავლად. ვენერა გენექსის ტაძარი დასრულდა სენატის მიერ კეისრის მკვლელობის შემდეგ.

ტაძარი თავიდან იქნა აგებული კაპიტოლინისა და კვირინალის მთებს შორის ხარვეზის აღმოფხვრის შემდეგ, დომიტიანისა და ტრაიანეს მეფობის დროს; ხარვეზის ადაპტაციის დროს, შეიქმნა ტაბერნების მეორე სართული და აშენდა ტუფის ბლოკებით დამზადებული სვეტებით შემკული შენობა, რომელსაც Basilica Argentaria ეწოდება. ახალი ტაძარი გაიხსნა იმავე დღეს, რა დღესაც ტრაიანის სვეტი, ძვ. წ. 113 წლის 12 მაისს, როგორც ეს Fasti Ostienses-ის წარწერითაა დადასტურებული.

ფორუმის ეზოში, კეისარმა დააყენა საკუთარი ქანდაკება კირასით, ასევე თავისი ცხენზე მჯდომი ქანდაკება; პლინიუს უფროსის თქმით, ცხენის ფეხები ადამიანის ფეხების მსგავსად იყო გამოკვეთილი. [2][7] ადრიანეს დროს, და შესაძლოა ადრეც, ტაძრის წინ დამონტაჟდა ჭა, სამი აუზით, რომლის გვერდითაც იდგა იმპერატორის ვიბია საბინას ქანდაკება.[4]

ვენუს გენექსის ტაძარი შეიცავდა ქანდაკებების, ნახატებისა და გრავირებების მნიშვნელოვან კოლექციას. ვენუს გენექსის კულტის ქანდაკება გააკეთა არცესილაუსმა.[2] აღმართული იყო კლეოპატრა VII-ის ოქროსფერი ქანდაკება, რაც წინამორბედად იქცა ცნობილი ქალებისადმი მიძღვნილი ძეგლებისთვის ამ ტერიტორიაზე. ფორუმის ნახატებში შედიოდა მედეა, ევრიპიდეს პიესის მედეა-მითოლოგიური ბერძნული გმირი, ასევე აიაქსი, სოფოკლეს აიაქსის მითოლოგიური ბერძნული გმირი, შესრულებული ტიმომაქსის მიერ. შესაძლოა კეისარს პირადი ინტერესი ჰქონოდა გრავირებული ექვსი ძვირფასი ქვების კოლექციის მიმართ. უცნობია, საიდან და როგორ მიიღო კეისარმა ეს კოლექცია.

კასიუს დიოს თქმით, ავგუსტუსმა ასევე დანახა კეისრის ქანდაკება ვარსკვლავით თავზე, ტაძარში, თუმცა ზოგიერთი მეცნიერი თვლის, რომ ეს შეცდომაა და ეს ტაძარი იყო დივუს იულიუსის ტაძარი რომის ფორუმში.[2] დიო ასევე აცხადებს, რომ კალიგულამ ტაძარში მისი დის, დრუსილას ქანდაკება დააყენა მისი გარდაცვალების შემდეგ.[8]

კეისრის ფორუმი, რომაული ფორუმი, 2016 წელი

კეისარისა და ავგუსტუსის მმართველობის შემდეგ, ფორუმის სრული რეკონსტრუქცია მოხდა, რომელსაც ხელმძღვანელობდა რომის იმპერატორი დომიციანე. არ არის ზუსტად ცნობილი, რატომ მოხდა ეს რეკონსტრუქცია. ტიტუსის მმართველობის დროს, ქალაქი მძიმე ცეცხლის შედეგად განადგურდა 80 წელს, რომელშიც მოჰყვა რომის ფორუმი. კეისარის ფორუმი აღდგენილი იყო მხოლოდ 95 წელს, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ შესაძლოა დომიციანეს ჰქონოდა პირადი ინტერესი ამ რეკონსტრუქციის მიმართ. ეს შეიძლება დავინახოთ კურიასა და ფორუმის გამიჯვნაში, რაც კეისარის სურვილის სიმბოლოა, რომ სენატი ახლოს ყოფილიყო მისთან. ფორუმში მოგვიანებით არც ისე ბევრი სენატორული საქმიანობა ჩატარდა, გარდა სენატის საიდუმლო ოთახისა IV საუკუნეში. დიოკლეტიანემ აღადგინა ფორუმი 283 წელს ცეცხლის შემდეგ.[2]

XVI საუკუნეში, გათხრების შედეგად აღმოაჩინეს ვენუს გენექსის ტაძრის ტრავერტინისა და ტუფის საფუძვლები, ასევე სვეტებისა და ფრიზების ნაშთები. ანდრეა პალადიომ და ანტონიო ლაბაკომ გააკეთეს ამ ნაშთების ილუსტრაციები, პერიპტერალური ოქტასტილური დიზაინით.[2]

2006 წლის გვიან მაისში, არქეოლოგთა ჯგუფმა, ანა დე სანტისისა და პაოლა კატალანოს ხელმძღვანელობით, აღმოაჩინა უკვდავების საფლავი, რომელიც ეკუთვნოდა ძვ. წ. X საუკუნეს, კეისარის ფორუმს, რაც განსხვავდება წინა ხუთი დამწვარი საფლავისგან, რომლებიც აღმოაჩინეს 1999 წლის ივლისიდან 2006 წლის აპრილამდე.[9]

  • Anderson Jr., James C. (1984). The Historical Topography of the Imperial Fora. New York: Johnson Reprint Corporation.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. 1.0 1.1 Hornblower, Simon and Antony Spawforth. The Oxford Classical Dictionary. 3d Ed. Oxford: Oxford University Press, 1996.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Platner & Ashby (1929). A Topographical Dictionary of Ancient Rome. Oxford University Press, გვ. 225–227. 
  3. D.R. Shackleton-Bailey. Cicero's Letters to Atticus. Vol. II. Cambridge: Cambridge University Press, 1965. 199. (Cicero, Letters to Atticus 4.17/16.8)
  4. 4.0 4.1 Lawrence Richardson (1992). A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Johns Hopkins University Press, გვ. 166. 
  5. Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning, First, Boulder, CO: Westview Press, გვ. 219. ISBN 0-06-430158-3. 
  6. Anderson, Jr., James C. The Historical Topography of the Imperial Fora. New York: Johnson Reprint Corporation, 1984.
  7. Pliny, Natural History VIII.155
  8. Dio, LIX.11.2-3
  9. Meneghini, R. (2007). „L'area dei Fori dalla Preistoria alla tarda età repubblicana“, რედ. R. Meneghini and R. Santangeli Valenzani: I fori imperiali - Gli scavi del Comune di Roma. Rome: Viviani, გვ. 18–21.