კარლ მანჰაიმი
| კარლ მანჰაიმი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 27 მარტი, 1893[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] |
| დაბ. ადგილი | ბუდაპეშტი[9] [10] |
| გარდ. თარიღი | 9 იანვარი, 1947[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] (53 წლის) |
| გარდ. ადგილი | ლონდონი |
| დასაფლავებულია | გოლდერს-გრინი[10] |
| მოქალაქეობა |
.svg){kind=small} გაერთიანებული სამეფო გერმანია უნგრეთი |
| საქმიანობა | სოციოლოგი, უნივერსიტეტის პროფესორი და მწერალი |
| მუშაობის ადგილი | ფრანკფურტის გოეთეს უნივერსიტეტი, ლონდონის ეკონომიკის სკოლა და ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი და ეტვეშ ლორანდის უნივერსიტეტი |
| განთქმული მოსწავლეები | ნორბერტ ელიასი და Margarete Freudenthal-Sallis |
| მეუღლე | Júlia Láng |
კარლ მანჰაიმი (დ. 27 მარტი, 1893 — გ. 1947, 9 იანვარი) — გავლენიანი გერმანელი სოციოლოგი მე-20 საუკუნის პირველ ნახევარში. კლასიკური სოციოლოგიის მთავარი ფიგურა, ასევე ცოდნის სოციოლოგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. მანჰაიმი ყველაზე ცნობილია თავისი წიგნით „იდეოლოგია და უტოპია“ (1929/1936), რომელშიც იგი განასხვავებს ნაწილობრივ და ტოტალურ იდეოლოგიებს.[11]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბავშვობა და განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კარლ მანჰაიმი დაიბადა 1893 წლის 27 მარტს ბუდაპეშტში, ტექსტილის ვაჭარი აუნგრელი მამისა და გერმანელი დედის ოჯახში. წარმოშობით მისი ორივე მშობელი ებრაელი იყო.[12] ადრეული განათლება ბუდაპეშტში მიიღო. სწავლობდა ფილოსოფიასა და ლიტერატურას ბუდაპეშტის უნივერსიტეტში. ასევე წავიდა ბერლინში (სადაც სწავლობდა გეორგ ზიმელთან ერთად) და პარიზში სწავლის გასაგრძელებლად, თუმცა უნგრეთში დაბრუნდა პირველი მსოფლიოს დაწყებისთანავე. მან მიიღო დოქტორის ხარისხი ბუდაპეშტის უნივერსიტეტში, ხოლო შემდგომ ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტში აიმაღლა კვალიფიკაცია.
აკადემიური კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ომის დროს იგი ჩართული იყო მთელი რიგი გავლენიანი ინტელექტუალური წრეების, მათ შორის კარლ და მაიკლ პოლანიების მიერ დაარსებული „გალილეოს წრისა“ და სოციალურ მეცნიერებათა ასოციაციის მიერ ორგანიზებული „კვირის წრის“ წევრი.[13] უნგრეთის საბჭოთა რესპუბლიკის არსებობის ხანმოკლე პერიოდში, 1919 წელს, მანჰეიმი ასწავლიდა ბუდაპეშტის უნივერსიტეტის პედაგოგიურ ინსტიტუტში მისი მეგობრისა და მენტორის, ლუკაჩის მფარველობით,[14] რომლის კომუნიზმზე გადასვლას იგი არ იზიარებდა. [15] მანჰაიმი და ლუკაჩი იძულებული გახდნენ გადასახლებულიყვნენ ჰორტის აღზევების შემდეგ. მანჰეიმმა გერმანიაში გადასახლება აირჩია, სადაც 1920-1933 წლებში ცხოვრობდა. [16]
1921 წელს ის დაქორწინდა ფსიქოლოგ იულისკა კაროლინე ლანგზე. [15] მიუხედავად იმისა, რომ მისი შრომის შესახებ დიდი ინფორმაცია არ ვრცელდება, ლენგი თანამშრომლობდა მანჰაიმთან მის ბევრ ნამუშევარზე და მანჰაიმის სტუდენტებთან ერთად შეაჯამა მისი მრავალი ნამუშევარი, რომელიც უნდა გამოქვეყნებულიყო სიკვდილის შემდეგ. [16]
1933 წელს, მანჰეიმი ანტისემიტური კანონის თანახმად, მანჰაიმი გააძევეს უნივერსიტეტიდან.[17] იგი იძულებული გახდა ნაცისტურ რეჟიმს ბრიტანეთში გაქცეოდა. მანჰეიმი გახდა სოციოლოგიის ლექტორი ლონდონის ეკონომიკის სკოლაში, სადაც მუშაობდა გარდაცვალებამდე. [16]
1941 წელს, ლონდონის უნივერსიტეტის განათლების ინსტიტუტის დირექტორმა სერ ფრედ კლარკმა მიიწვია იგი სოციოლოგიის სასწავლებლად. 1946 წლის იანვარში იგი დაინიშნა სოციოლოგიის პირველ პროფესორად განათლების ინსტიტუტში, თანამდებობა მან დაიკავა ერთი წლის შემდეგ, გარდაცვალებამდე.
მანჰაიმის ცხოვრება, ინტელექტუალური და გეოგრაფიული მიგრაცია, სამ ძირითად ფაზად იყოფა: უნგრული (1919 წლამდე), გერმანული (1919-1933) და ბრიტანული (1933-1947). თავის ნაშრომებში იგი სხვადასხვაგვარად ცდილობდა გერმანული ისტორიციზმიდან, მარქსიზმიდან, ფენომენოლოგიიდან, სოციოლოგიიდან და ანგლო-ამერიკული პრაგმატიზმიდან მიღებული ელემენტების სინთეზს.
გარდაცვალება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მანჰაიმი გარდაიცვალა ლონდონში, 1947 წლის 9 იანვარს 53 წლის ასაკში, გულთან დაკავშირებული პრობლემების გამო. [16] გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე იგი მიიწვიეს ევროპის იუნესკოს ხელმძღვანელად, შეთავაზება, რომელიც მან სამწუხაროდ ვერ მიიღო. იგი დაკრძალეს გოლდერის მწვანე კრემატორიუმში და მისი ფერფლი მოათავსეს იქაურ კოლუმბარიუმში. ის თავდაპირველად მოათავსეს ზიგმუნდ ფროიდის მოპირდაპირედ, მაგრამ ფროიდი მოგვიანებით სხვაგან გადაასვენეს.
მემკვიდრეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მანჰეიმის სოციოლოგიური თეორია იყო მრავალი წიგნის კვლევის საგანი. მანჰეიმი იყო ორმოცდაათამდე ძირითადი ნარკვევისა და ტრაქტატის ავტორი. მათი უმეტესობა მოგვიანებით გამოქვეყნდა წიგნის სახით.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
- ↑ 4.0 4.1 Frankfurter Personenlexikon — 2014.
- ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ 6.0 6.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 7.0 7.1 Internet Philosophy Ontology project
- ↑ 8.0 8.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118577190 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 10.0 10.1 Find a Grave — 1996.
- ↑ David Kettler, Volker Meja, and Nico Stehr (1984), Karl Mannheim, London: Tavistock
- ↑ David Kettler and Volker Meja, "Karl Mannheim's Jewish Question" in Religions 2012, 3, p. 231
- ↑ Kettler, D. (1971) ‘Culture and revolution’, Telos, 10, pp35-92.
- ↑ Karácsony, A. (2008). "Soul–life–knowledge: The young Mannheim's way to sociology", Studies in East European Thought. 60 (1/2), pp. 97-115.
- ↑ 15.0 15.1 Longhurst, Brian (1989). Karl Mannheim and the Contemporary Sociology of Knowledge, New York: St Martins Press, pp. 1-197.
- ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 Kettler, D., Meja, V., and Stehr, N. (1984) Karl Mannheim, London, Tavistock.
- ↑ Scott, John (2007). Fifty Key Sociologists: The Formative Theorists. Cornwall: Taylor & Francis Books, გვ. 81.