კაჟნარი

კაჟნარი, საქორია-კაჟნარი — არქეოლოგიური ძეგლი ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ კაცხის განაპირას, მდინარე ყვირილის მარჯვენა მხარეს, დაახლოებით 200-500 მ სიმაღლის პლატოზე, რომელსაც ჩრდილო-დასავლეთის მხრიდან ჩაუდის მდ. კაცხურა, აღმოსავლეღიდან – საკმაოდ ღრმა ღელე, ხოლო სამხრეთით – მდ. ყვირილა. იგი შუა და გვიანდელი აშელის ხანის ნაბინარ-სახელოსნოა.

ტერიტორია ძირითადად წარმოადგენს მოვაკებულ სახნავ ფართობს, რომლის ზედაპირი თითქმის მთლიანად დაფარულია კაჟის სხვადასხვა ზომის ბუნებრივი ნატეხებით, მ. შ. გვხდება ადამიანის ნახელავი იარაღი და წარმოების სხვა ნაშთები. საქორია-კაჟნარზე კაჟის შემადგენელი კირქვის ქანები ნაწილობრივ გაშიშვლებულია. ნიადაგის ხშირმა ხვნა-გადაბრუნებამ კი ხელი შეუწყო კაჟის დამტვრევას და მის დიდ ფართობზე მიმოფანტვას. კაჟი თურონ-სენონის იარუსისაა და ძირითადად მოყავისფრო ან მონაცრისფროა. წარმოების ნაშთები მიწის ზედაპირზე სავარაუდოდ მოხვედრილია ნიადაგის ლოკალური გადარეცხვის გზით – მასალას არ ეტყობა შორ მანძილზე გადაადგილება, ამ პროცესს არც რელიეფი უწყობს ხელს. ძეგლი მიკვლეულია საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმის ყვირილის აუზის არქეოლოგიური ექსპედიციის მიერ (1958; ხელმძღვანელი დ. თუშაბრამიშვილი). მასალის შეგროვება მიწის ზედაპირზე მომდევნო წლებშიც ხდებოდა. სულ მოპოვებულია 4000-მდე ქვის ნივთი. კოლექცია წარმოდგენილია სხვადასხვა ტიპის ნუკლეუსებით, კლექტონური და ლევალუაზური ანატკეცებით, ლამელებით და მათზე დამზადებული იარაღებით. მ. შ. აღსანიშნავია უაღრესად მასიური, ტლანქი ხელცული ფართო ქუსლით, შედარებით სრულყოფილად დამუშავებული მცირე ზომის ხელცულები, სახოკები, ნუკლეუს-საჩეხები და სხვ. მთელი მასალა დაფარულია მოყვითალო, მოწითალო და მოთეთრო ღრმა პატინით. საქორია-კაჟნარის ქვის ნაწარმი არაერთგვაროვანია, კოლექციის მცირე ნაწილი თარიღდება შუა აშელის ეპოქით, მოზრდილი ნაწილი კი – გვიანი აშელით. მასალა დაცულია საქართველი ეროვნული მუზეუმის სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თუშაბრამიშვილი დ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 4, თბ., 2018. — გვ. 536.
თუშაბრამიშვილი დ., არქეოლოგიური დაზვერვები მდინარე ყვირილას ხეობაში, „ს. ჯანაშიას სახ. საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის მოამბე“, 1962, ტ. 23 B