შინაარსზე გადასვლა

კავკასიის სახანოები

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
კავკასია მე-19 საუკუნის დასაწყისში, რუსეთის მიერ საქართველოს ანექსიის შემდეგ. XVIII-XIX სს.
აზერბაიჯანის სახანოები კავკასიაში და ირანის აზერბაიჯანში, მე-18 და მე-19 საუკუნეებში.[1]
კავკასიის სახანოების რუკა და ვადები მათი დაპყრობის რუსეთ-ირანის ომების შემდეგ.

კავკასიის სახანოები ან აზერბაიჯანული სახანოები — სხვადასხვა სამთავროებად დაყოფილი სპარსეთის (ირანი) ტერიტორიები კავკასიაში (თანამედროვე აზერბაიჯანის, სომხეთის, საქართველოსა და დაღესტანის ტერიტორიაზე), გვიან სეფიანთაგან ყაჯარების დინასტიამდე. სახანოებს, ძირითადად მართავდნენ თურქულენოვანი (აზერბაიჯანული)[2] წარმოშობის[3][4][5] ხანები, რომლებიც იყვნენ ირანის შაჰის (მეფე) ვასალები.[6] სპარსეთმა სამუდამოდ დაკარგა ამ სახანოების ნაწილი რუსეთ-ირანის ომების შედეგად, XIX საუკუნეში, ხოლო დანარჩენები კი დარჩა სპარსეთს.

სახანოები, რომლებიც საბოლოოდ რუსეთის იმპერიამ დაიპყრო:

გარდა ამისა, დაღესტანის ზოგიერთი შორეულ კუთხე იყო მეტწილად დამოუკიდებელი სოფელი/ფედერაცია, რუსეთის დაპყრობილ ფართზე:[11]

უძველესი დროიდან, სანამ ჩამოვიდოდნენ რუსები, ტერიტორიების ყველაზე ზემო ნაწილი შედიოდა ირანული სამყაროს[12] შემადგენლობაში და იყო სპარსული კონტროლის ქვეშ (ტრანსკავკასია და დაღესტანის ნაწილი).

  1. According to one source, "In Safavi times, Azerbaijan was applied to all the muslim-ruled khanates of the eastern Caucasian as well as to the area south of the Araz River as fas as the Qezel Uzan River, the latter region being approximately the same as the modern Iranian ostans of East and West Azerbaijan." Muriel Atkin, Russia and Iran, 1780-1828. 2nd. ed. Minneapolis: University of Minnesota Press Press, 2008, ISBN 0 521 58336 5
  2. World and Its Peoples: Middle East, Western Asia, and Northern Africa. Marshall Cavendish Corporation, 2006. ISBN 0761475710. Стр. 751.

    The Azeris.
    In a series of wars with Persia at the beginning of the nineteenth century, Russia gained the Azeri khanates north of the Araks River, which still forms the frontier between Azerbaijan and Iran.

  3. Encyclopaedia Britannica Online: History of Azerbaijan
  4. Russian Azerbaijan, 1905–1920 By Tadeusz Swietochowski page 272
  5. Russia and Iran, 1780-1828 By Muriel Atkin, Page 16-20
  6. Encyclopedia of Soviet law By Ferdinand Joseph Maria Feldbrugge, Gerard Pieter van den Berg, William B. Simons, Page 457
  7. ?Baddeley, chapt XV has this southwest of Tarki and north and east of Koysubu and Dargi.
  8. possibly Akhmedkent west of Derbent, see Samuel Gottlieb Gmelin.
  9. Marie Broxup, The North Caucasus Barrier: The Russian Advance Towards the Muslim World, C. Hurst & Co. Publishers, 1996, p. 31ff
  10. Arthur Tsutsiev, Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus, Map 3, 2004
  11. Hans-Heinrich Nolte (ed.), Innere Peripherien in Ost und West, Verlag Franz Steiner, 2001, p. 151 (German)
  12. Multiple Authors. „Caucasus and Iran“. Encyclopædia Iranica. ციტირების თარიღი: 2012-09-03.