მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
იუნიქსის ტიპის სისტემებში არსებობს მრავალი ბრძანება. ბრძანებები წარმოადგენს პროგრამებს , რომელთა გაშვებაც შეუძლია მომხმარებელს. ისინი ასრულებენ გარკვეულ დავალებას, უმეტესად მარტივს, მაგრამ რამდენიმე ბძანების კომბინირებით უფრო რთული დავალებების შესრულებაც შეიძლება.
ზოგი ბძანება სტანდარტულია, ზოგი კი გავრცელებულია პოპულარობის შედეგად. უმეტესად, ბრძანებათა გამშვები ფაილები /bin
, /usr/bin
და /usr/local/bin
კატალოგებში მდებარეობს.
info
ბრძანების GNU info სახელმძღვანელოს წაკითხვა.
apropos
სახელმძღვანელოების მოძებნა რომელშიც არის შეტანილი მოცემული სიტყვა
man
სახელმძღვანელოს წაკითხვა მოცემული ბრძანების.
help
შელის შინა ბრძანების თაობაზე დახმარების სთხოვნა.
which
ეძებს თუ სად არის მოცემული პროგრამა.
whatis
ადგენს რომელი ბრძანებები ეკავშირება გარკვეულ ბრძანებას
history
წინა ნახმარი მრძანებების ჩვენება.
type
მრძანების ტიპის (ალიასი, პროგრამა...) ჩვენება.
mesg
აკონტროლებს თქვენი ტერმინალის სხვა პროგრამის მიერ მანიპულაციას (ეკრანწე მიწერ მოწერა..., write-ით).
talk
სხვა მომხმარებელთან საუბარი (თუ იგივე სისტემაშია).
wall
სისტემის ყოველივე მომხმარებლისთვის მიწერა (Write ALL).
write
გარკვეული მომხმარებელისთვის მიწერა..
less
ფაილის ეკრანზე ჩვენება უკან და წინ გადასვლის უნარით (more-ზე უფრო ძლიერია).
more
ფაილის ეკრანზე ჩვენება მარტო წინ გადასვლის საშუალებით.
screen
ტერმინალში ვირტუალური "ფანჯრების" მართვა.
ed
მარტივი ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
emacs
ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
joe
ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
nano
ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
pico
ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
vi
ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
vim
vi-ს გრაფიკული ვერსია.
cd
კატალოგში შესვლა. (Change Directory).
cp
ფაილის გადაწერა (ორიგინალის შენარჩუნებით) (CoPy).
dd
ფაილის გადაწერა სხვა ფორმატში გადატანის შესაძლებლობით.
du
დისკის დაკავებული რაოდენობის ჩვენება. (Disk Usage).
df
დისკის თავისუფალი ადგილის რაოდენობის ჩვენება. (Disk Free).
file
ფაილის ტიპის ჩვენება.
ln
ქმნის კავშირს სხვა ფაილის ან კატალოგის მიმართ.
ls
აჩვენებს მოცემული კატალოგში მყოფ ფაილებს და კატალოგებს.
mkdir
ქმნის ახალ კატალოგს.
mv
ფაილის ან კატალოგის სხვა ადგილზე გადატანა (ან სახელის შეცვლა).
pwd
აჩვენებს კატალოგს რომელშიც მომხმარე ამჟანად იმყოფება.
rm
შლის ფაილს ან კატალოგს.
rmdir
შლის კატალოგს თუ იგი ცარიელია.
touch
ქმნის ცარიელ ახალ ფაილს, ან ცვლის მის მოდიფიკაციის თარიღს თუ ის უკვე არსებობდა.
lsof
აჩვენბს გახსნილ ფაილებს.
bzip2
ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
cpio
ფაილების გადააქ ან გადმოაქ cpio/tar არქივში/არქივიდან.
gzip
ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
tar
ქმნის ფაილების და კატალოგების არქივს.
zip
ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
zcat
აჩვენებს კოპრესირებულ ფაილის მოცულობას.
find
ფაილების მოძებნა გარკვეული მონაცემების მიხედვით.
locate /slocate
ფაილების მოძებნა მონაცემების ბაზის მეშვეობით (რომელიც არის შექმნილი updatedb ბრძანების მიერ).
whereis
ძებნის პროგრამებს და მით სახელმძღვანელოებს.
which
იძლევა პროგრამის ადგილოებას ფაილურ სისტემაში.
df
აჩვენებს დისკის დაყოფების ცარიელი ადგილის რაოდენობას.
dump /restore
ფაილური სისტემის შენახვა და აღდგენა.
fsck
ფაილური სისტემის შემოწმება, დისკის დაყოფის ტიპის მიხედვით იყენებს შემდეგ პროგრამებს:
- e2fsck ( fsck.ext2 ) ext2 და ext3 ფაილური სისტემებისთვის (e2fsck და fsck.ext2 იგივე პროგრამას წარმოადგენს).
- reiserfsck ReiserFS-თვის
- cramfsck cramfs-თვის
- fsck.jfs JFS-თვის
- fsck.xfs XFS-თვის
- fsck.minix Minix-ის ფაილურის სისტემისათვის
- fsck.xiafs XIAFS-თვის
fsdb
ფაილური სისტემის დებუგერი
hdparm
IDE დისკის პარამეტრების შეცვლა.
sdparm
SCSI დისკის პარამეტრების შეცვლა.
mkfs
ფაილური სისტემის შექმნა. (MaKe FileSystem).
mount
ამონტაჟებს ფაილურ სისტემას მოცემულ დასამონტაჯო ადგილას.
sync
დისკზე მონაცემების დაწერის დაძალება.
tune2fs
ext2 ან ext3 დაყოფის პარამეტრების შეცვლა.
cryptsetup
დისკის შიფრაცია .
awk
სკრიპტული ენა ფაილების მანიპულაციისთვის.
cat
ფაილის გახსნა-წაკითხვა ან ფაილების გაერთება.
cut
შლის ტექსტის ფრაგმენტს გარკვეული პარამეტრების მიხედვით.
diff
აჩვენებს განსხვავებებს ფაილებს შორის.
dos2unix
დოსის (ვინდოუსის) ფაილს იყვანს იუნიქსში წასაკითხად.
echo
აჩვენებს ბოცემუს ტექსტს.
expr
წინადადების გათვლა (მათემატიკური ან ასოების)
fgrep
აჩვენებს ხაზებს რომლებზეც მოცემული სიტყვაა.
grep
ტექსტის ძებნა.
head
აჩვენებს ფაილის პირველ ხაზებს.
join
აერთებს ორი ფაილის ხაზებს.
nl
ფაილის ხაზების დანიმრება.
read
კითხულობს ხაზს
sed
ცვლის სიტყვებს სხვა სიტყვებით.
sort
დახარისხება.
strings
აჩვენებს დასაბეჭდავ ასოებს.
tail
აჩვენებს ტექსტის ბოლო ხაზებს.
tee
ფაილის შექმნა, რომელსაც კონსოლშივე ვავსებთ.
tr
ასოებს შლის ან აქცევს სხვა ასოებათ
uniq
ფილტრავს ტექსტს ისე რომ ტოვებს მოცემული სიტყვის მხოლოდ ერთ ეგზემპლარს.
unix2dos
იუნქსის ფაილი გადაყავს დოსისთვის (ვინდოუსისთვის).
wc
ითვლის ასოების, სიტყვების ან ხაზების რაოდენობას.
chgrp
ცვლის ფაილის საპატრონო ჯგუფს.
chmod
ცვლის ფაილის უფლებებს (კიტხვა, წერა, და გაშვება).
chown
ცვლის ფაილის პატრონს.
getfacl
ფაილის ACL-ების ჩვენება.
setfacl
ფაილის ACL-ების შეცვლა.
free
აჩვენებს ინფორმაციებს მეხსიერების მოხმარების შესახებ.
fuser
აჩვენებს პროცეს რომელიც ხმარობს მოცემულ ფაილს.
kill
გარკვეულ პროცესს უგზავნის სიგნალს, უფრო ხშირად იმისთვის რომ პროგრამა გააჩეროს.
killall1
გარკვეული პროცესების გათიშვა, ან გარკვეული სიგნალიზაციის მიცემა.
killall5
ყოველივე პროცესის გათიშვა.
nohup
უშვებს პროცეს რომელიც დარჩება აქტიური მისი მომხმარებლის გასვლის შემდეგაც.
nice
უშვებს ბრძანებას შეცვლილი პრიორიტეტებით.
pidoff
იძლევა მოცემული პროცესის PID-ეს .
pkill
იგივეა რაც ბრძანება kill, ოღონთ პროცეს თიშავს სახელწოდების მიხედვით.
ps
აჩვენებს გაშვებულ პროცესებს.
pstree
სისტემაში მომქმედ პროცესებს აჩვენებს იერარქიულად, ხის ფორმით.
renice
ცვლის პროცესის უპირატესობას.
top
აჩვენებს ყველაზე აქტიურ პროცესებს.
xkill
თიშავს X-ის მოცემულ პროგრამას.
vmstat
აჩვსნებს სტატისტიკას სისტემის შესახებ.
bash
GNU-ს შელი (Bourne Again Shell).
csh
C-shell, მისი სინტაქსი ახლოა C ენასთან.
ksh
Korn Shell, უმეტესათ მოინახულება კომერციულ იუნიქსის ვერციებში.
sh
ტანდარტული შელი (Bourne Shell).
tcsh
csh-ის გაუმჯოსება.
zsh
Z Shell.
dmesg
აჩვენებს ბირთვის მიერ დაბეჭდილ ინფორმაციას.
init
ცვლის სისტემის მოქმედების დონეს
runlevel
იძლევა აქტიური სისტემის მოქმედების დონეს
service
უშვებს ან ხელახლად უშვებს გარუკვეუკ სერვერს ან მას თიშავს, მხოლოდ ზოგიერთ ლინუქსის დისტრიბუტივებისთვის: დებიანი, რედ ჰატი
who
აჩვენებს მიმდინარე მანქანაზე შესულ ყველა მომხმარებელს:
who -r : იგივე რაც runlevel
who -b : სისტემის ბოლო ჩართვის დრო date (დამოკიდებულია /proc/uptime-ზე)
who am i
აჩვენებს ლოგინს რომელითაც ხართ შესული სისტემაში, შესვლის დრო, ტერმინალის ნომერი.
whoami
აჩვენებს თქვენს ლოგინს.
curl
მრავალი ქსელური პროტოკოლების მხარდაჭრით მონაცემების სერვერზე ატვირთვა ან გადმოქაჩვა.
dhclient
DHCP -ს კლიენტი.
ftp
ftp-ის კლიენტი.
hostname
აჩვენებს მომხმარის კიმპიუტერის სახელს.
ifconfig
ქსელის ინტერფეისის კონფიგურირება ან მისი პარამეტრების ჩვენება.
iwconfig
უმართულო ქსელის კონფიგურირება.
links
ვებ ბრაუზერი, ტექსტუალური ვერცია.
lynx
ვებ ბრაუზერი, ტექსტუალური ვერცია.
mail
ელ.წერილის გასაგზავნი ან წასაკითხი.
nslookup
აჩვენებს გარკვეული კომპიუტერის IP მისამართს DNS -ის მეშვეობით.
ping
პინგავს მოცემულ კომპიუტერს.
route
აჩვენებს როუტერის მასივს
rsh
შელის გაშვება დისტანციურად (Remote SHell), (შეიცვალა SSH-ით რომელსაც შიფრაცია შეუძლია).
rsync
საქაღალდის ორ კომპიუტერთან ერთად სინქრონირება (Remote SYNChronization).
sftp
FTP-ს კლიენტი, შიფრაციით დაცულ რეჟიმში.
scp
ფაილის გადაადგილება დაცული პროტოკოლის მეშვეობით (Secure Copy).
ssh
ssh-ის კლიენტი (Secure SHell).
,
traceroute
აჩვენებს კომპიუტერებს რომლების გადალახვაა საჭირო მიზნად ამორჩეული კომპიუტერთან დასაკავშირებად.
w3m
ერთ-ერთი მინიმალური ბრაუზერი.
wget
ფაილების გადმოწერა სერვერებიდან (უმეტესად FTP და HTTP )
chfs
ფაილების მოძებნა გარკვეული მონაცემების მიხედვით.
chsh /chsh
შელის პროგრამის შეცვლა.
finger
ძებნის პროგრამებს და მით სახელმძღვანელოებს.
groupadd
ჯგუფის დამატება.
groupdel
ჯგუფის გაუქმება.
su
სხვა მომხმარებლად გადაქცევა.
id
მომხმარებელის ნომერი.
sudo
root-ად გადაქცევა.
users
აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას (აგრეთვე იხილეთ who).
useradd
მომხმარებელის დამატება.
userdel
მომხმარებელის გაუქმება.
visudo
ავტომატურად არედაქტირებს /etc/sudoers ფაილს რომ ნება დართოს sudo ბრძანების გამოსაყენებლად.
w
აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას და რასაც აკეთებენ.
who
აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას.
X -configure
უშვებს X.org სერვერს და ცდის რომ ავტომატურად ადეკვატური კონფიგურაციის ფაილი შექმნას.
xorgcfg
კონფიგურაცია (გრაფიკული ვერცია).
xorg86config
კონფიგურაცია (ტექსტუქლური ვერცია).
Xfree86 -autoconfig
უშვებს XFree86 სერვერს და ცდის რომ ავტომატურად ადეკვატური კონფიგურაციის ფაილი შექმნას.
xf86cfg
კონფიგურაცია (გრაფიკული ვერსია).
xf86config
კონფიგურაცია (ტექსტუალური ვერსია).
lsmod
აჩვენებს ბირთვის მოდულებს რომლებსაც სისტემა იყენებს.
modinfo
აჩვენებს ინფორმაციებს მოდულის შესახებ. (ფაილი, ავტორი, ლიცენზია, პარამეტრები).
modprobe
გარკვეული მოდულის ჩატვირთვა.
depmod
ქმნის პროგრამის სხვა პროგრამებზე დამოკიდებულობის სიას.
cardctl
ამოწმებს PCMCIA კარტებს.
cardinfo
აჩვენებს ინფორმაციებს PCMCIA კარტის შესახებ.
cardmgr
PCMCIA კარტების მართვა.
lspcmcia
აჩვენებს PCMCIA კარტებს რომლებიც შეერთებულნი არიან კომპიუტერში.
იუნიქსის ბრძანებების სია
დახმარება ფაილები და საქაღალდეები ტექსტის მანიპულირება ნების დართვა პროცესები მოძებნა ქსელი