ინსულა-არაჩელი
_-_2021-08-27_-_2.jpg)
ინსულა-არაჩელი (იტალ. Insula dell'Ara Coeli) — ერთ-ერთი იშვიათად შემორჩენილი მაგალითია ინსულას იმ ტიპის ბინათ კომპლექსისა, სადაც რომის ბევრი ქალაქის მცხოვრები ცხოვრობდა. ის აშენდა ჩვენი წელთაღრიცხვით II საუკუნეში და ხელახლა აღმოაჩინეს ძველი ეკლესიის ქვეშ, როცა ბენიტო მუსოლინიმ დაიწყო რომის ისტორიული კაპიტოლიუმის ბორცვის მასშტაბური ურბანული განახლების პროექტი.
კვლევის ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]არქეოლოგიური მტკიცებულებების თვალსაზრისით, ა.მ. კოლინის, ი. გისმონდისა და ჯ.ე. პაკერის დეტალურ აღწერას შემდგომში მიჰყვა კლასიკოსი არქეოლოგი საშა პრიესტერი, რომელმაც შენობა შეისწავლა 1997-2002 წლებში. მან გამოაქვეყნა თავისი დეტალური შედეგები, როგორც შემთხვევის კვლევა (case-study), თავისი ყოვლისმომცველი პროექტის ფარგლებში, რომელიც რომის უძველეს ინსულებს ეხებოდა პროექტში თავმოყრილია არქეოლოგიური, ეპიგრაფიკული და უძველესი ლიტერატურული წყაროების ანალიზი.
ტერიტორიის არქეოლოგიური რეკონსტრუქცია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ა.მ. კოლინი[1] და ჯ.ე. პაკერი[2] საშა პრიესტერმა წარმოთქვა, რომ შენობა, რომელიც დღეს Insula dell'Ara Coeli-ად არის ცნობილი, არის მრავალსართულიანი ოთხი ფრთის ნაგებობის მხოლოდ იმ ნაწილს, რომელიც ჯერ კიდევ შემორჩენილია და ადრე ჯგუფირდებოდა შიდა ეზოს ირგვლივ. არქეოლოგიური მტკიცებულებების ანალიზით პრიესტერმა აჩვენა, რომ სამხრეთ ფრთა, რომლის არსებობა ჰიპოთეტურად ეჭვობდა წინა მკვლევარებმა, ვერ დადასტურდა; მან დააფიქსირა ახალი რეკონსტრუქცია მთლიანი ტერიტორიისთვის. კერძოდ, პრიესტერმა გაასხვავა და აღწერა "დასავლეთ ნაგებობა", რომელიც დღეს, მისი მასიური აგურის ფასადის გარდა, თითქმის მთლიანად დაფარულია თანამედროვე Via del Teatro di Marcello-ის ქვეშ.
ამ პირველ სართულზე, რომლის ზომა იყო 400 კვადრატული მეტრის, განლაგებული იყო მაღაზიების რიგი[3] ნაგებობის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობდა "ჩრდილოეთ ნაგებობა" თავისი უძველესი კიბით, რომელიც გათხრების დასრულების შემდეგ კვლავ აივსო მიწით.[4] „აღმოსავლეთის ნაგებობა“, რომელიც დღეს Insula dell'Ara Coeli-დ არის ცნობილი, ამ არქიტექტურული კომპლექსის ყველაზე თვალსაჩინო ნაწილია. ღია შიდა ეზოს ნაცვლად, საშა პრიესტერმა რეკონსტრუქცია მოახდინა კამარებით გადახურული გასასვლელის (via tecta) ანუ შიდა ქუჩის (vicus) რომელიც გადიოდა „დასავლეთ ნაგებობასა“ და „აღმოსავლეთ ნაგებობას“ შორის. ამის მტკიცებულებად გამოიყენა „აღმოსავლეთ ნაგებობის“ პორტიკუსის სვეტები, კამარების კვალი და მათთან შესაბამისი აგურის სვეტები „დასავლეთ ნაგებობაზე“.
ამ რეკონსტრუქციის მიხედვით, კამარებით გადახურული გასასვლელი დასავლეთიდან მიდიოდა „ჩრდილოეთ ნაგებობამდე“, შემდეგ კი სამხრეთისკენ უხვევდა და აგრძელებდა გზას „დასავლეთისა“ და „აღმოსავლეთის“ სხვადასხვა სიმაღლის მქონე შენობებს შორის. ამ გზას, სავარაუდოდ, ერთი განშტოება ასევე სამხრეთის ფასადისკენაც მიჰყავდა, „აღმოსავლეთის ნაგებობის“ მიმართულებით.
როცა „აღმოსავლეთის ნაგებობას“ პორტიკი მიემატა, ქუჩის სიგანე შემცირდა დაახლოებით 3.8 მეტრამდე. ეს შიდა ქუჩა მოგვიანებით, მეორე ფაზაში, დაფარდა ქვაფენილით და საბოლოოდ უარყვეს როგორც სატრანსპორტო მარშრუტი გვიანი ანტიკურობის პერიოდში.[5]
მრავალსართულიანი კორპუსის სართულები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]შენობაში შემორჩენილია ოთხი სართული. პირველ სართულზე მდებარეობდა მაღაზიები, რომლებიც ქუჩას უყურებდა, და მათი მფლობელები კიბეების მეშვეობით ადიოდნენ მაღაზიის ზემოთ მდებარე საცხოვრებელ ოთახებში. მაღაზიების ზემოთ იყო მეზონინი (ნახევარსართული). დარჩენილი ორი სართული, როგორც ჩანს, განკუთვნილი იყო საცხოვრებლად: მესამე სართული მოიცავდა დიდ, სივრცულ ბინებს, ხოლო მეოთხე სართულზე იყო კორიდორი, რომელსაც ერთი მხარიდან სამი ოთახისგან შემდგარი საცხოვრებელი ბლოკები ემიჯნებოდა.
არქეოლოგმა ენდრიუ უოლეს-ჰადრილმა აღნიშნა, რომ მცირე ფანტაზიით, ეს საცხოვრებელი ერთეულები შეედრება იმ ბინებს, სადაც მრავალი 21-ე საუკუნის რომაული ოჯახი ცხოვრობს.
არქეოლოგების აზრით, ეს ნაგებობა თავდაპირველად მინიმუმ ხუთსართულიანი იყო. შეფასებულია, რომ insula romana-ში შეიძლებოდა დაახლოებით 380 ადამიანს ეცხოვრა